Các cuộc biểu tình rầm rộ trên đường phố với sự tham gia của hàng chục ngàn người trong 11 ngày liên tiếp đã dẫn tới sự ra đi của Thủ tướng Armenia Serzh Sargsyan (ảnh) vào tối 23-4. Thủ lĩnh đối lập Nikol Pashinyan, người trước đó bị bắt giữ vì dám lên truyền hình kêu gọi ông Sargsyan từ chức, cũng được phóng thích. Trong tuyên bố chính thức trên website của mình sau đó, Thủ tướng Sargsyan thừa nhận: “Nikol Pashinyan đã đúng. Tôi sai rồi”.

Vì đâu chính khách 63 tuổi có hai nhiệm kỳ liên tiếp giữ ghế tổng thống quốc gia Trung Á từng thuộc Liên Xô cũ lại phải “nhũn nhặn” như vậy?

Ông Sargsyan chiến thắng lần đầu năm 2008 và lần sau năm 2013 trong các cuộc bầu cử bị phủ bóng bởi bạo lực. Năm 2015, ông tổ chức trưng cầu dân ý (bị cho là có gian lận) để chuyển từ chế độ tổng thống sang chế độ nghị viện. Khi ấy đã xuất hiện nghi ngờ Sargsyan tìm cách níu kéo quyền lực khi nhiệm kỳ tổng thống thứ hai kết thúc vào tháng 4-2018, nhưng ông cam kết không màng đến ghế thủ tướng.

Thế nhưng ông Sargsyan đã không giữ lời. Quốc hội do đảng của ông chi phối  mới đây bỏ phiếu chọn ông làm thủ tướng, đồng thời tước bớt quyền hạn của tổng thống. Kết quả là biểu tình đã nổ ra.

Thật ra, việc các nhà lãnh đạo trên thế giới chuyển từ ghế tổng thống sang thủ tướng hay ngược lại không phải là quá hiếm. Chẳng hạn, Tổng thống Nga Vladimir Putin, người có quan hệ thân thiết với ông Sargsyan, từng giữ ghế thủ tướng giai đoạn 1999-2000 trước khi làm tổng thống hai nhiệm kỳ, sau đó trở lại làm thủ tướng nhiệm kỳ 2008-2012 trước khi quay về Điện Kremlin. Đáng chú ý là những năm 2008-2012, hầu hết quyền lực ở Nga tập trung vào tay thủ tướng.

Hay tại Thổ Nhĩ Kỳ, ông Tayyip Erdogan làm thủ tướng từ năm 2003 đến năm 2014 trước khi trở thành tổng thống. Từ đó, vai trò của thủ tướng mờ nhạt dần và chức danh này sẽ mất đi sau cuộc tổng tuyển cử sớm vào ngày 24-6 tới.

Trở lại Armenia. Để tránh trường hợp Thủ tướng Sargsyan “buông rèm nhiếp chính” sau khi bất đắc dĩ phải từ chức, phe đối lập đang yêu cầu tổ chức bầu cử quốc hội sớm.

QUỐC KHÁNH