Zaheer-ul Islam (trái) sắp thay Shuja Pasha lãnh đạo ISI. Ảnh: Reuters

Thủ tướng Pakistan Yusuf Raza Gilani đã bổ nhiệm Trung tướng Zaheer-ul Islam làm Tổng Giám đốc Cơ quan Tình báo Liên quân (ISI) – một trong những vị trí được coi là quyền lực nhất ở Pakistan, chỉ xếp sau Tổng tham mưu trưởng (hiện do Tướng Ashfaq Parvez Kayani nắm giữ) trong giới quân sự Pakistan. Theo quyết định được đưa ra hôm 9-3 thì ngày 18-3 tới, ông Islam sẽ nhận nhiệm sở mới, chính thức thay thế Trung tướng Ahmed Shuja Pasha, một đồng minh thân cận của Tướng Kayani và là người đảm nhiệm cương vị này từ năm 2008 đến nay – giai đoạn mà giới báo chí Pakistan ghi nhận là nổi nhiều cơn sóng gió trong quan hệ giữa chính quyền dân sự với quân đội, bao phen làm căng thẳng mối quan hệ đồng minh giữa Pakistan với Mỹ. Có lẽ vì thế mà dư luận cho rằng việc chính quyền của Thủ tướng Gilani bổ nhiệm Trung tướng Islam làm người đứng đầu ISI là một trong những nỗ lực của Islamabad nhằm “khởi động lại” mối quan hệ với Washington.

Có thể nói, mối quan hệ giữa Mỹ và Pakistan thời gian gần đây luôn ở trong tình trạng căng thẳng, thậm chí có lúc tụt xuống mức thấp nhất trong lịch sử bang giao của hai nước. Năm 2011 được coi là có nhiều “biến cố” nhất trong quan hệ Mỹ-Pakistan. Ngay từ những ngày đầu năm, chuyện một nhà thầu làm việc cho Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) bắn chết 2 người Pakistan ở Lahore đã khiến cho những hục hặc âm ỉ từ trước đó của cặp đôi này bị thổi bùng lên thành những đốm cháy và thật sự bùng phát thành ngọn lửa dữ dội khi Mỹ tiến hành chiến dịch quân sự bí mật tiêu diệt trùm khủng bố Osama bin Laden trên lãnh thổ Pakistan mà chẳng hề báo trước cho giới chức Pakistan hồi tháng 5-2011. Đến tháng 9-2011, Đô đốc Mike Mullen, Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân Mỹ, trong phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ, đã nói rằng mạng lưới Haqqani ủng hộ phiến quân Taliban là “cánh tay ẩn mật” của ISI, khiến quan hệ đương nóng bỏng giữa Pakistan và Mỹ thêm sục sôi. Cùng lúc đó là những dấu hiệu “cơm không lành, canh không ngọt” giữa chính quyền dân sự của Thủ tướng Gilani với các quan chức trong quân đội Pakistan mà đỉnh điểm là “bức mật thư” mà giới quân sự Pakistan nghi ngờ là do Thủ tướng Gilani gửi đi cầu cứu Mỹ “giúp ngăn chặn âm mưu đảo chính do quân đội tiến hành ở Pakistan”. Vụ việc này vẫn đang được một ủy ban tư pháp do Tòa án Tối cao Pakistan bổ nhiệm tiến hành điều tra.

Tân Tổng Giám đốc ISI Zaheer-ul Islam vốn là Tư lệnh Quân đoàn V, một trong những quân đoàn hùng mạnh nhất và quan trọng nhất của quân đội Pakistan, đóng căn cứ ở Karachi – thành phố lớn nhất và là trung tâm thương mại hàng đầu Pakistan. Islam cũng từng làm giám đốc một bộ phận trong ISI chuyên trách an ninh nội địa giai đoạn 2008-2010. Mối quan hệ giữa Islam và Tổng tham mưu trưởng Kayani cũng khá tốt. Vì thế, nhà báo Wajahat S. Khan, một cây bút chuyên viết về nội chính ở Pakistan, nhận định: “Ông ấy (Islam) là một sự lựa chọn an toàn”. Khan nói: “Ông ấy từng phục vụ trong ISI, từ trong giới quân sự và khá hiểu biết về giới truyền thông”.

Tuy nhiên, cũng có người cho rằng chính sách của ISI dưới thời Islam vẫn sẽ không có gì thay đổi bởi nó vẫn nằm dưới sự điều hành của Tướng Kayani. “Vai trò của ISI không nhất thiết phải phụ thuộc vào một cá nhân, mà nó là một chính sách được thiết lập bởi người đứng đầu quân đội”-Nhà phân tích chính trị Hasan Askari Rizvi đã nhận định như thế. Rizvi cho rằng “người mới có thể tạo nên một sự bắt đầu mới cho quan hệ với Mỹ vì ông ta không tồn tại vấn đề gì với Mỹ”, nhưng cũng lo rằng “nó sẽ mở đầu một giai đoạn căng thẳng mới trong quan hệ giữa chính quyền dân sự với giới quân sự ở Pakistan”.

NHẬT QUANG