Cuối tuần rồi, Đồng hồ nợ quốc gia của Mỹ đã nhảy qua mốc 13.000 tỉ USD. Như vậy vị chi mỗi người trong số 309 triệu dân xứ cờ hoa đang cõng trên lưng khoản nợ 42.000 USD. Chỉ riêng khoản lãi phải trả hàng năm là 900 tỉ USD cũng đủ làm cho con số trên chiếc đồng hồ này tăng thêm hàng trăm ngàn USD cứ sau mỗi phút. “Sự kiện” trên khiến lãnh tụ phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell phải thốt lên rằng nợ quốc gia đang ở tình trạng “khẩn cấp thật sự”. Dự kiến nợ công của Mỹ sẽ vọt lên mức 20.000 tỉ USD trong mười năm tới. Cần biết rằng cách đây một thập niên, nợ công của họ chỉ là 5.700 tỉ USD.
Nguyên nhân chính làm nợ công của nền kinh tế lớn nhất hành tinh ngày càng phình to là do thâm hụt ngân sách liên tục tăng cao, với khoảng 1.840 tỉ USD hồi năm ngoái, chiếm 13% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Dự kiến năm nay thâm hụt ngân sách sẽ giảm chút ít, nhưng vẫn ở mức 1.500 tỉ USD. Trong khi đó, hai cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan được cho là đang góp phần đáng kể làm gia tăng nợ nần của nước Mỹ. Ngày 28-5, Thượng viện đã chuẩn chi ngân sách bổ sung, nâng chi phí cho cuộc chiến tại Afghanistan năm nay lên 100 tỉ USD (ở Iraq là 60 tỉ USD). Như vậy, tới cuối năm nay, số tiền Mỹ đổ vào hai cuộc chiến này sẽ lên tới 1.100 tỉ USD.
Gần đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cùng Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đã yêu cầu Mỹ vạch ra kế hoạch kiểm soát chi tiêu nhằm tránh dẫn tới một cuộc khủng hoảng nợ công tương tự như đang xảy ra tại châu Âu. Trung Quốc, chủ nợ lớn nhất đang nắm hơn 895 tỉ USD trái phiếu Chính phủ Mỹ, cũng giục Washington giải thích kế hoạch đối phó với tình trạng nợ công gia tăng một cách chóng mặt. Tổng thống Barack Obama đặt mục tiêu đưa thâm hụt ngân sách xuống còn 3% GDP vào năm 2015, nhưng tình hình hiện nay cho thấy đây có thể là “nhiệm vụ bất khả thi”. Trong chuyến sang Bắc Kinh dự cuộc Đối thoại chiến lược và kinh tế Mỹ-Trung hồi tuần rồi, Bộ trưởng Tài chính Timothy Geithner đã ra sức trấn an để chủ nợ này không bán trái phiếu Mỹ và tiếp tục cho vay tiền.
Giáo sư kinh tế Peter Morici ở Đại học Maryland cảnh báo một khi nợ quốc gia lên tới 150% GDP (hiện ở mức trên 90% GDP), Mỹ sẽ đối mặt với nguy cơ lạm phát phi mã hoặc Trung Quốc sẽ mua cả kinh đô tài chính Wall Street. Theo ông, rơi vào một trong hai kịch bản này thì Chú Sam sẽ đánh mất vị thế tài chính của mình trên thế giới.
Ngoại trưởng Hillary Clinton cuối tuần rồi cũng lên tiếng cảnh báo rằng khoản nợ quốc gia khổng lồ đang trở thành một nguy cơ đối với an ninh quốc gia và vai trò lãnh đạo của Mỹ trên thế giới.
Những tưởng chỉ có những nước nghèo mới phải oằn vai với gánh nặng nợ nần, hóa ra các quốc gia giàu có như Mỹ cũng không khá gì hơn.
LÊ DÂN
