Cuộc họp cấp cao của 6 quốc gia Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC, gồm Arabie Séoudite, Bahrein, Các tiểu Vương quốc A-rập Thống nhất, Koweit, Oman và Qatar) ngày 14-5 tại Thủ đô Riyadh của Arabie Séoudite đã không thể đạt được thỏa thuận thành lập một liên minh hợp tác kinh tế, an ninh và chính trị gần gũi hơn dựa theo mô hình của Liên minh châu Âu (EU). Phát biểu trong một cuộc họp báo sau hội nghị chỉ kéo dài 2 giờ, Ngoại trưởng nước chủ nhà, Thái tử Saud al-Faisal nói rằng kế hoạch hợp nhất khu vực cần có thêm thời gian nghiên cứu và việc thảo luận vấn đề này sẽ bị hoãn cho đến hội nghị cấp cao khác tại Bahrein vào tháng 12 tới. Ông tuyên bố một liên minh như vậy nhất thiết phải có sự hợp tác của tất cả các nước chứ không thể chỉ 2 hay 3 quốc gia gộp lại.
Hãng tin Mỹ AP nhận định việc GCC hoãn quyết định thông qua kiến nghị thành lập liên minh vùng Vịnh là một bất ngờ, bởi nó được kỳ vọng phát triển từ một liên minh hiệu quả đã diễn biến trên thực tế giữa Arabie Séoudite và Bahrein. Hồi tháng 3 năm ngoái, Riyadh đã gởi quân và đóng góp tài chính giúp chính quyền hoàng gia Bahrein trấn áp cuộc nổi dậy của người Hồi giáo dòng Shiite và từ đó có những biểu tượng gắn kết thực sự như treo cờ chung tại các sân bay và trạm kiểm soát an ninh ở hai nước. Tuy nhiên, liên minh như vậy không chỉ vấp phải sự phản đối và ngờ vực của các nước còn lại trong GCC mà cả bên trong dư luận Bahrein. Phe đối lập ở Bahrein kịch liệt phản bác những kêu gọi thắt chặt quan hệ với Arabie Séoudite hay các quốc gia vùng Vịnh khác. Nếu muốn thực hiện kế hoạch này, họ yêu cầu chính phủ phải tổ chức trưng cầu dân ý.
Một liên minh kiểu EU cũng gây quan ngại cho Các tiểu Vương quốc A-rập Thống nhất (UAE) và Qatar, nơi mà những nhà lãnh đạo siêu bảo thủ, vốn giữ vai trò lấn át các trung tâm quyền lực thân cận phương Tây ở Dubai và Doha, khó chấp nhận sự chi phối của Riyadh. Một bài xã luận đăng trên nhật báo Dân tộc của chính quyền UAE đã tuyên bố hoan nghênh sự hội nhập sâu rộng trong GCC, nhưng cảnh báo nước này không muốn trả giá đắt khi mất đi chủ quyền quốc gia với những thách thức và cạm bẫy tiềm ẩn dựa theo cơ cấu hợp tác giống như EU.
Liên minh vùng Vịnh nếu được thiết lập có dân số khoảng 43,2 triệu người, chỉ bằng nửa dân số ở Ai Cập, nhưng Arabie Séoudite chiếm 27,4 triệu người. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) chung đạt khoảng 1.385 tỉ USD, trong đó của Arabie Séoudite 577 tỉ USD. Nước này cũng chiếm ưu thế vượt trội về trữ lượng và xuất khẩu dầu mỏ, dự trữ ngoại tệ, chi tiêu quốc phòng và lực lượng quân sự.
Mục tiêu của Arabie Séoudite là thống nhất tiếng nói của GCC nhằm trước hết liên kết bảo vệ các hoàng triều trước làn sóng ủng hộ cải cách trong cái gọi là “Mùa xuân A-rập”, song song đó là mở rộng vai trò quốc tế hậu thuẫn cho các lực lượng nổi dậy ở Syrie hiện nay cũng như Libye trước đây, đồng thời để tăng cường đối đầu và chống lại ảnh hưởng của Iran tại khu vực.
KIẾN HÒA (Theo AP, Reuters)
