Ngay trong những ngày đầu năm mới, Trung Quốc đã cho thấy quyết tâm chống tham nhũng khi Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương thông báo cách chức Chủ tịch Hội nghị chính trị hiệp thương nhân dân tỉnh Tứ Xuyên Lý Sùng Hy và Phó Chủ tịch Hội nghị chính trị hiệp thương nhân dân tỉnh Hồ Nam Đồng Danh Khiêm vì "vi phạm kỷ luật nghiêm trọng"- cụm từ mà có lẽ bất cứ người dân Trung Quốc nào cũng hiểu là tham nhũng, hối lộ.
Cũng từ năm 2014 này, các cơ quan chức năng sẽ tiến hành kiểm tra ngẫu nhiên tài sản của các quan chức xem họ kê khai có đúng không. Theo Tân Hoa Xã, những người không kê khai kịp thời (vào tháng Giêng hàng năm) và trung thực sẽ bị kỷ luật với hình thức nặng nhất là đuổi việc.
Thật ra việc kê khai tài sản, thu nhập đối với các quan chức Trung Quốc đã có từ năm 1995 nhưng chưa phát huy hiệu quả trong việc phòng chống tham nhũng và còn nặng tính hình thức, bởi nó chỉ được "lưu hành nội bộ" mà không công khai cho người dân giám sát. Mặt khác, việc thiếu kiểm tra thực tế là kẽ hở để nhiều quan tham che giấu tài sản bất minh.
Và nếu như trước đây các quan chức chính quyền cùng lãnh đạo doanh nghiệp nhà nước là đối tượng chủ yếu bị cơ quan chống tham nhũng "soi" thì nay ban giám hiệu các trường đại học cũng trở thành mục tiêu. Tờ Straits Times số ra ngày 3-1 cho biết năm ngoái có tới 11 lãnh đạo các trường đại học hàng đầu Trung Quốc bị sa thải và điều tra tham nhũng, đa phần là liên quan tới xây dựng cơ bản và tuyển sinh. Có thể kể ra một số nhân vật như phó hiệu trưởng Đại học Chiết Giang Chu Jian, phó hiệu trưởng Đại học Tứ Xuyên An Xiaoyu, bí thư đảng ủy Đại học Hàng không Nam Xương Wang Guoyan.
Theo giáo sư Tang Anguo tại Đại học Sư phạm Đông Hoa, nhiều người nghĩ rằng các trường đại học là nơi miễn nhiễm với tham nhũng bởi các giáo sư, các trí thức làm việc ở đó. "Nhưng họ có thể nhầm to. Nơi nào thiếu sự minh bạch và kiểm soát quyền lực, nơi đó có tham nhũng"- ông đúc kết.
Trở lại chuyện kê khai thu nhập. Dù chịu nhiều sức ép từ công chúng về việc minh bạch hóa mức độ giàu có của quan chức nhưng tới thời điểm này chính quyền Trung Quốc chưa chấp nhận cho công khai tài sản của họ, ngoại trừ một vài chương trình thí điểm. Thiếu vắng sự minh bạch hoặc có minh bạch nhưng nửa vời, xem ra hiệu quả của cuộc chiến chống tham nhũng ở Trung Quốc vẫn là một câu hỏi lớn.
LÊ DÂN
