Hai quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ là Ngoại trưởng Hillary Clinton và Bộ trưởng Tài chính Timothy Geithner hôm qua đã tới Bắc Kinh nhằm chuẩn bị cho cuộc đối thoại chiến lược và kinh tế thường kỳ với phía Trung Quốc diễn ra trong hai ngày 3 và 4-5. Để dọn đường cho chuyến đi được dự báo là “lành ít dữ nhiều” này, bà Clinton đã cử trợ lý ngoại trưởng phụ trách các vấn đề châu Á Kurt Campbell đến Bắc Kinh làm nhiệm vụ “thuyết khách”. Hãng tin Mỹ AP thì cho biết sự kiện duy nhất của cựu đệ nhất phu nhân Nhà Trắng trong ngày 2-5 là dự bữa ăn tối với Ủy viên Quốc vụ Viện nước chủ nhà Đới Bỉnh Quốc.
Đối thoại chiến lược và kinh tế là cơ hội để hai nền kinh tế lớn nhất và cặp đối tác thương mại hàng đầu thế giới này giải quyết những bất đồng, mang lại lợi ích cho nhau. Ngoài các vấn đề quan hệ song phương như chính sách tiền tệ, quyền sở hữu trí tuệ, thương mại và đầu tư, hai nước có mức chi tiêu quân sự lớn nhất thế giới này còn thảo luận và hợp tác giải quyết các vấn đề nóng của thế giới như chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran, bạo lực căng thẳng ở Syrie, sự bốc đồng của CHDCND Triều Tiên, nguy cơ chiến tranh giữa Sudan và Nam Sudan...
Tuy nhiên, hai nước được ví von là nhóm “G2” đầy thế lực này có nhiều mâu thuẫn mang tính chiến lược cản trở sự hợp tác của nhau. Mỹ cáo buộc Trung Quốc ghìm giá đồng nhân dân tệ so với USD để tạo lợi thế cạnh tranh thương mại, còn Bắc Kinh thì tố Washington theo đuổi chính sách đồng bạc xanh yếu để thúc đẩy xuất khẩu và làm tổn hại khối tiền dự trữ ngoại tệ lên đến 3.300 tỉ USD của Trung Quốc. Việc Mỹ vẫn duy trì chính sách bán vũ khí hạng nặng cho Đài Loan cũng khiến Trung Quốc hậm hực, không chịu hợp tác các vấn đề quốc tế khác.
Và nghiêm trọng hơn, hai “ông lớn” đang đối diện với các thách thức liên quan đến vai trò của các cơ quan ngoại giao Mỹ tại Trung Quốc trong những chuyện lùm xùm hết sức nhạy cảm đã và đang diễn ra ở đất nước đông dân nhất hành tinh. Từ khi một cựu quan chức công an Trung Quốc vào một lãnh sự Mỹ lánh nạn và dẫn đến “cơn địa chấn chính trị” liên quan tới nguyên Bí thư Thành ủy Trùng Khánh Bạc Hy Lai, nhiều câu chuyện về tham nhũng, tham lam vô độ, giết người và nghe lén điện thoại của các quan chức hàng đầu Trung Quốc bị khắp thế giới biết đến. Trung Quốc tin rằng chính Mỹ đã âm mưu “xì” những câu chuyện “động trời” trong chiến dịch bôi nhọa và gây xào xáo nội bộ đảng cầm quyền ở Trung Quốc.
Việc đại sứ quán Mỹ tại Bắc Kinh đang che chở cho luật sư mù Trần Quang Thành, người vạch trần tình trạng ép buộc phá thai và triệt sản theo chính sách một con ở một địa phương tại Trung Quốc, được coi là một thách đố gay go nhất trong quan hệ giữa hai nước từ nhiều thập niên qua. Ông này cáo buộc chính quyền địa phương Trung Quốc đối xử thô bạo với gia đình mình trong thời gian ông bị giam lỏng tại gia. Nếu chính quyền Barack Obama cho phép “nhà hoạt động nhân quyền” này qua Mỹ tị nạn để lấy lòng cử tri sẽ làm giới lãnh đạo Trung Quốc “mất mặt” và khiến họ trả đũa, gây hậu quả khó lường cho mối quan hệ giữa hai nước.
KIẾN HÒA (Theo AP, Bloomberg, AFP)
