Tháng 9 năm ngoái, khi tham gia thành lập chính phủ cùng Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) của Thủ tướng Angela Merkel, Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (FDP) Guido Westerwelle cam kết với cử tri là sẽ giảm thuế, chi nhiều hơn cho giáo dục và chống nạn quan liêu. Thế nhưng, ông đã không làm được như những gì cam kết để uy tín cá nhân và cả FDP giảm sút thê thảm, đẩy Thủ tướng Merkel vào tình thế khó khăn.
Các khảo sát gần đây cho thấy tỷ lệ ủng hộ FDP giảm mạnh, còn chưa bằng một nửa mức 14,6% hồi tháng 9-2009 (đây từng được coi là mức ủng hộ thấp kỷ lục của FDP). Tỷ lệ ủng hộ Ngoại trưởng Westerwelle cũng giảm từ 43% xuống còn 24%.
Bước ngoặt đi xuống của FDP là khi chính phủ liên hiệp mất quyền kiểm soát Bắc Rhine-Westphalia, bang lớn nhất nước Đức, trong cuộc bầu cử hồi tháng rồi, mà phần nhiều do biểu hiện yếu kém của FDP. Thất bại trên khiến liên minh cầm quyền mất thế đa số ở Thượng viện. Hiện chính phủ cần sự ủng hộ của đảng Dân chủ Xã hội (SPD) đối lập chính, để thông qua các dự luật quan trọng, nên ít có cơ hội thành công, nhất là các chính sách về cải tổ kinh tế. SPD tăng vị thế tại Thượng viện cũng gây thêm khó khăn cho bà Merkel trong việc thông qua các giải pháp trợ giúp các nền kinh tế gánh nặng nợ ở khu vực đồng tiền chung euro.
Sau nhiều năm kinh tế trì trệ dưới thời chính quyền Đại liên minh (liên minh giữa CDU và SPD từ cuộc bầu cử năm 2005), cử tri mong muốn một liên minh FDP - CDU sẽ cải cách kinh tế mạnh mẽ hơn, nên chuyển sang ủng hộ ông Westerwelle. Tuy nhiên, cử tri Đức đã thất vọng, nhất là sự thay đổi quan điểm của FDP về vấn đề thuế. FDP đã quay lưng 180 độ với cam kết cải tổ cơ chế thuế phức tạp của Đức. Mới đây, Thủ tướng Merkel tuyên bố không tăng thuế nhưng sẽ không bàn việc cắt giảm thuế, do đối mặt với thâm hụt ngân sách hơn 86 tỉ euro năm nay. Để giảm thâm hụt, Berlin tuyên bố cần cắt giảm ít nhất 10 tỉ euro hàng năm cho tới 2016. Ông Westerwelle đã không phản đối điều này.
Các nhà phân tích cho rằng, đó là sai lầm của ông Westerwelle vì chương trình nghị sự của FDP liên quan rất chặt chẽ tới cắt giảm thuế. Ngoại trưởng Westerwelle cũng có một vài lần hành động sơ suất khiến tỷ lệ ủng hộ ông giảm mạnh. Ví như hồi năm ngoái, ông Westerwelle đã dính một đoạn phim trên Youtube, trong đó có cảnh ông gắt gỏng với một phóng viên hỏi ông bằng tiếng Anh. Các ngoại trưởng Đức thường ghi điểm cao trong các cuộc khảo sát vì họ đại diện cho những lợi ích của Đức khắp toàn cầu, cho phép họ đứng ngoài những tranh cãi chính trị trong nước. Nhưng tỷ lệ ủng hộ ông Westerwelle hiện ở mức thấp nhất so với bất kỳ ngoại trưởng nào của Đức từ trước đến nay.
Lâu nay, FDP sẵn sàng hòa hợp để đổi lấy quyền lực từ một đảng chính nếu họ cam kết thực thi những ý tưởng thân thiện với kinh tế, vốn được coi là chủ trương của FDP. Vì vậy, đảng này có thời gian ở chính phủ nhiều hơn bất kỳ đảng nào khác kể từ sau Thế chiến thứ hai, do thường xuyên thay đổi liên minh với CDU và SPD. Tuy nhiên, hàng loạt những sai lầm của chính khách 48 tuổi Westerwelle đã làm chệch hướng chương trình nghị sự của FDP, đẩy liên minh CDU-FDP của bà Merkel đến nguy cơ đổ vỡ.
N. MINH (Theo WSJ, Guardian)
