Còn gần 3 tháng nữa mùa tôm nước lợ năm 2025 kết thúc, nhưng theo nhiều doanh nghiệp, chỉ tiêu kim ngạch xuất khẩu năm 2025 từ 3,8-4 tỉ USD là trong tầm tay và nếu thuận lợi hơn, nhiều khả năng kim ngạch xuất khẩu sẽ vượt chỉ tiêu này đôi chút. Riêng chỉ tiêu sản lượng tôm nuôi, dù có sự tăng nhẹ, nhưng để có một cái kết hoàn hảo như kỳ vọng rất cần một sự bứt tốc mạnh mẽ trong thời gian còn lại của năm 2025.

Sản phẩm tôm bao bột, tôm chiên vừa có giá trị gia tăng cao, vừa không phải chịu thuế chống bán phá giá sẽ là lợi thế, giúp ngành tôm Việt Nam giữ vững thị trường Mỹ.

Xuất khẩu sẽ về đích

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), dù diễn biến thị trường hết sức khó khăn, nhưng sau 9 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm vẫn tăng 20,3% so với cùng kỳ, với kim ngạch ước đạt 3,38 tỉ USD. Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp, thị trường Mỹ dự kiến kết thúc sau ngày 15-10 để tránh rủi ro về thuế chống bán phá giá (AD), nên kim ngạch xuất khẩu 3 tháng cuối năm sẽ giảm mạnh so với những quý đầu năm. Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta, nhận định: “Tuy xuất khẩu tôm trong quý IV nhiều khả năng sẽ giảm mạnh, nhưng chỉ tiêu kế hoạch xuất khẩu tôm từ 3,8-4 tỉ USD của năm 2025 vẫn đạt do trong 9 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng khá mạnh”.

Liên quan đến thuế chống bán phá giá, theo ông Hồ Quốc Lực, dù mức thuế sơ bộ đối với tôm Việt Nam là rất cao, nhưng không phải tất cả sản phẩm tôm của Việt Nam đều bị áp mức thuế này. Vẫn có những phân khúc sản phẩm tôm không bị thuế chống bán phá giá như tôm chiên, tôm bao bột… Trong khi đây lại là thế mạnh của các doanh nghiệp ngành tôm Việt Nam, nên doanh nghiệp có thể tận dụng lợi thế này để xuất hàng sang Mỹ. Ông Võ Văn Phục, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam (Vinacleanfood), cho biết xuất khẩu tôm tăng khá mạnh trong 9 tháng qua nhưng khó khăn về thuế, về các rào cản thương mại, về sự cạnh tranh, vẫn còn đó, nên quý IV này xuất khẩu chắc chắn sẽ không cao như các quý đầu năm. Tuy nhiên, do nguồn cung nguyên liệu từ nay đến cuối năm không còn nhiều nên giá tôm rất khó giảm. Cả ông Võ Văn Phục và các doanh nghiệp ngành tôm đều có chung nhận định: “Doanh số xuất khẩu sẽ đạt, thậm chí là vượt kế hoạch, nhưng chỉ tiêu lợi nhuận vẫn chưa có gì là chắc chắn”.

Sản lượng duy trì đà tăng

Tại vùng nuôi tôm trọng điểm ĐBSCL, kết thúc quý III, báo cáo từ ngành Nông nghiệp tỉnh Cà Mau, toàn tỉnh đã thả nuôi gần 418.000ha, sản lượng tôm thu hoạch ước trên 379.000 tấn. TP Cần Thơ sau 9 tháng đầu năm cũng đã thả nuôi khoảng 49.000ha và sản lượng tôm thu hoạch ước đạt 167.600 tấn. Tỉnh An Giang, dù phần lớn là diện tích tôm - lúa nhưng sản lượng tôm thu hoạch sau 9 tháng cũng đã đạt 134.556 tấn. Tình hình nuôi tôm trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long theo báo cáo cũng đạt kết quả tích cực với tổng sản lượng tôm của tỉnh trong 9 tháng đầu năm ước đạt 206.662 tấn, tăng 10,71% so với cùng kỳ.

Báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, sản lượng tôm thẻ chân trắng 9 tháng năm 2025 ước đạt 719.700 tấn, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng tôm sú 9 tháng năm 2025 ước đạt 212.300 tấn, tăng 3,5%. Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sản lượng tôm tăng trưởng khá chủ yếu nhờ quá trình chuyển đổi mạnh sang các mô hình nuôi công nghiệp, siêu thâm canh và ứng dụng công nghệ cao. Các mô hình này giúp kiểm soát môi trường nuôi tốt hơn, hạn chế dịch bệnh, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm chi phí thông qua áp dụng hệ thống cho ăn tự động, giám sát môi trường bằng cảm biến và xử lý tuần hoàn. 

Chờ bứt phá cuối năm

Tuy kim ngạch xuất khẩu và sản lượng tôm nuôi đều có sự tăng trưởng nhất định, nhưng để hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch cả năm, ngành tôm vẫn rất cần có sự bứt phá mạnh mẽ trong những tháng còn lại, nhất là ở chỉ tiêu sản lượng. Theo đó, để đạt chỉ tiêu 1,3-1,4 triệu tấn tôm nước lợ theo kế hoạch của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, bình quân mỗi tháng còn lại của năm 2025 phải có sản lượng tôm thu hoạch trên 100.000 tấn và nguồn tôm thu hoạch chủ yếu đến từ khu vực ĐBSCL. Trong khi đó, từ nay đến cuối năm, hầu hết các yếu tố về môi trường, thời tiết, dịch bệnh… đều có xu hướng bất lợi cho nghề nuôi, nên mọi kỳ vọng đều được đặt vào 2 mô hình chủ lực là: nuôi tôm thẻ siêu thâm canh và thâm canh, cùng động lực đến từ giá tôm duy trì ở mức cao.

Việc giá tôm duy trì ở mức cao được xem là “chiếc phao” quan trọng giúp người nuôi có thêm động lực chăm sóc những diện tích còn tôm cũng như tiến hành thả nuôi mới, còn ngành chức năng cũng có cơ sở để đưa ra những khuyến cáo cần thiết, giúp người nuôi đạt thành công cao hơn. Không nói đâu xa, chỉ cần diện tích, sản lượng tôm thẻ nuôi thâm canh và siêu thâm canh của TP Cần Thơ và tỉnh Cà Mau thả nuôi đạt chỉ tiêu kế hoạch thì khả năng đạt chỉ tiêu sản lượng tôm nuôi cả năm của toàn ngành sẽ là rất cao, bởi đây là 2 địa phương có sản lượng tôm chiếm hơn 50% sản lượng tôm của cả nước.

Đối với xuất khẩu, dù khả năng hoàn thành chỉ tiêu kim ngạch 3,8-4 tỉ USD là trong tầm tay, nhưng theo nhận định của VASEP, con đường phía trước vẫn còn không ít gập ghềnh khi những rào cản về thuế chống bán phá giá, thuế đối ứng, thuế chống trợ cấp (CVD), sự cạnh tranh… vẫn còn đó, mà ngành tôm nói riêng và thủy sản Việt Nam nói vẫn cần phải vượt qua không chỉ ở những tháng cuối năm 2025 mà cả những tháng đầu năm 2026. Do đó, VASEP khuyến cáo doanh nghiệp cần theo sát diễn biến thị trường và chính sách thương mại để kịp thời điều chỉnh chiến lược, tránh rủi ro khi rào cản mới xuất hiện. Cơ cấu lại thị trường xuất khẩu theo hướng vừa giữ vững các thị trường truyền thống như Mỹ, EU, Nhật Bản, vừa đẩy mạnh khai thác cơ hội tại thị trường ASEAN, Trung Đông và các thị trường ngách ít cạnh tranh hơn. Cùng với đó, cũng cần đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ trong nuôi trồng - chế biến, đồng thời tăng cường thương hiệu quốc gia thông qua các kênh ẩm thực cao cấp và thương mại điện tử.

Bài, ảnh: HOÀNG NHÃ