Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) vừa tổ chức hội nghị sơ kết Dự án phát triển cơ sở hạ tầng giao thông ĐBSCL (Dự án WB5) - giai đoạn 1. Dự án WB5 được thực hiện từ tháng 4-2008, với mục tiêu cải thiện hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông; giảm tắc nghẽn các tuyến đường bộ, đường thủy; giảm chi phí vận chuyển hàng hóa… Đến nay tiến độ các gói thầu cơ bản đáp ứng yêu cầu, góp phần thay đổi diện mạo giao thông vùng ĐBSCL…

* WB5 – dự án giao thông kết nối ĐBSCL

Các nhà tài trợ vốn ODA, lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải và lãnh đạo TP Cần Thơ trong một chuyến khảo sát Dự án WB5 vào tháng 10-2010 (tại TP Cần Thơ). Ảnh: THIỆN KHIÊM

Dự án WB5 sử dụng vốn vay ưu đãi ODA của Ngân hàng Thế giới (WB), tổng mức đầu tư là 312,02 triệu USD. Dự án bao gồm 4 hợp phần A, B, C và D chính thức được thực hiện từ tháng 4-2008. Trong đó, hợp phần A: các tuyến quốc lộ (QL) 53, 54, 91 do Tổng cục Đường bộ Việt Nam làm chủ đầu tư với tổng giá trị bằng 100,32 triệu USD; hợp phần B: hành lang đường thủy phía Bắc xuyên Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên và hành lang duyên hải phía Nam do Cục Đường thủy nội địa Việt Nam làm chủ đầu tư với tổng giá trị 99,29 triệu USD; hợp phần C: các tuyến đường tỉnh và đường thủy địa phương do 13 Sở GTVT các tỉnh, thành phố khu vực ĐBSCL làm chủ đầu tư với tổng giá trị 96,26 triệu USD và hợp phần D: hỗ trợ thể chế cho Bộ GTVT và các tỉnh do Cục Đường thủy nội địa làm chủ đầu tư với tổng giá trị 6,78 triệu USD. Đến nay tiến độ các gói thầu thuộc các hợp phần của dự án đã cơ bản đáp ứng yêu cầu. Lũy kế giải ngân toàn bộ dự án đến hết tháng 11-2012 đạt trên 165 triệu USD, đạt 53%. Trong đó, hợp phần A giải ngân đạt trên 47 triệu USD, đạt 47%; hợp phần B, D giải ngân đạt trên 53 triệu USD, đạt 50%; hợp phần C giải ngân đạt trên 66 triệu USD, đạt 69%.

Cụ thể, đối với hợp phần A xây lắp QL53, QL54 triển khai thi công từ tháng 3-2010, đến nay đã cơ bản hoàn thành. Riêng QL91 do Cần Thơ trở thành đô thị loại I trực thuộc Trung ương, quy hoạch các khu vực mà tuyến đi qua có thay đổi nhiều làm ảnh hưởng đến vị trí và quy mô một số hạng mục của dự án. Theo đó, điều chỉnh QL91 từ Km7 đến Km14 hiện nay đã phát hành hồ sơ mời thầu và sẽ trình duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu các gói thầu trong thời gian tới. Hợp phần B, các gói thầu thuộc hành lang đường thủy số 2 (Km0-Km253), đang thực hiện 12 hợp đồng. Các gói thầu thuộc hành lang đường thủy số 3 (Km207-Km310) đang trình duyệt thiết kế kỹ thuật và dự toán công trình. Với hợp phần C đã triển khai thi công 32 gói thầu xây lắp. Hiện các công trình thuộc 7 tỉnh An Giang, Bến Tre, Hậu Giang, Đồng Tháp, Tiền Giang, Sóc Trăng và Vĩnh Long đã hoàn thành. Các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang, Long An đã cơ bản hoàn thành các gói thầu. Riêng tỉnh Trà Vinh và TP Cần Thơ cũng đã tiến hành khởi công các gói thầu trong năm 2012. Bên cạnh đó, Trung tâm hỗ trợ vùng (C3ii) được triển khai từ tháng 5-2009 nhằm mục đích hỗ trợ các tỉnh trong việc quản lý thực hiện dự án. Trong giai đoạn 1, tư vấn đã hoàn thành 17 khóa đào tạo và giai đoạn 2 sẽ có 16 khóa đào tạo, đảm bảo theo tiến độ đề ra hoàn thành trước tháng 5-2013. Hợp phần D về cơ bản đã hoàn thành báo cáo khởi đầu, các nhiệm vụ khác đang triển khai theo tiến độ đề ra.

Theo Ban quản lý Các dự án đường thủy nội địa phía Nam, WB5 là dự án có quy mô rộng lớn tại khu vực ĐBSCL do Bộ GTVT và 13 tỉnh, thành là chủ quản đầu tư (gồm 15 chủ đầu tư). Nhiều chủ đầu tư tại các tỉnh tham gia dự án chưa có kinh nghiệm tiếp nhận vốn vay WB. Thời điểm lập báo cáo nghiên cứu khả khi chưa sát với quy hoạch địa phương và điều kiện tự nhiên tại khu vực công trình. Thêm vào đó, việc chưa lường hết các vấn đề về giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng biến động giá… dẫn đến kinh phí đầu tư các hạng mục tăng so với quyết định phê duyệt đầu tư ban đầu. Dự án nâng tổng mức đầu tư lên 404,57 triệu USD và thời gian thực hiện đến năm 2016.

* Bước đầu phát huy hiệu quả

Dù trong quá trình thực hiện, dự án còn vấp phải một số khó khăn, vướng mắc, chẳng hạn: công tác quản lý dự án, lập dự án, thiết kế kỹ thuật... Thế nhưng, trên thực tế, dự án đã mang lại hiệu quả thiết thực. Ông Huỳnh Quốc Việt, Giám đốc Sở GTVT tỉnh Cà Mau, cho biết: Dự án WB5 là một trong những dự án thiết thực, góp phần đáng kể cho sự phát triển kinh tế - xã hội của cả ĐBSCL nói chung và tỉnh Cà Mau nói riêng. Hợp phần C, Cà Mau được chấp thuận đầu tư ban đầu gồm 5 dự án thành phần, gồm: Cải tạo, nâng cấp đường Cái Nước – Vàm Đình và xây dựng 8 cầu; xây dựng cầu thị trấn U Minh; Cải tạo, nâng cấp đường Thới Bình – U Minh; nâng cấp, nạo vét kênh Ông Định và xây dựng cầu Kênh Mới và cầu Kênh 90. Ngoài ra, tỉnh đã được Bộ GTVT và WB chấp thuận bổ sung dự án xây dựng cảng Cà Mau (nâng cấp mở rộng bến, xây dựng mới hạ tầng kho bãi và thiết bị bốc xếp, bến xếp dỡ Cà Mau). Đến nay, các công trình thuộc dự án WB5 đã hoàn thành và phát huy hiệu quả, tạo chuyển biến tích cực trong việc phát triển kinh tế địa phương. Chẳng hạn, cầu thị trấn U Minh nối hai bờ Đông – Tây sông Cái Tàu đã tạo ra một diện mạo mới cho trung tâm huyện, kết nối mạng lưới đường từ thị trấn U Minh với đường hành lang ven biển phía Nam; công trình đường Cái Nước – Vàm Đình và 8 cầu trên tuyến dù mới đưa vào thông xe nhưng hiệu quả mang lại thấy rõ qua lưu lượng phương tiện lưu thông rất lớn. Đây vốn là tuyến đường bộ độc đạo đi từ tỉnh đến trung tâm huyện Phú Tân –một trong những cửa biển nhiều tiềm năng phát triển kinh tế biển của tỉnh…

Ông Đào Anh Dũng, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ, cho rằng: Những năm gần đây TP Cần Thơ nói riêng và ĐBSCL nói chung có bước phát triển mạnh về kinh tế. Tuy nhiên, kết cấu hạ tầng giao thông nhìn chung còn rất nhiều hạn chế, chưa tương xứng với vai trò và vị trí của vùng. Dự án WB5 đã góp phần thay đổi diện mạo hệ thống hạ tầng giao thông vùng ĐBSCL, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội của địa phương và toàn vùng.

Theo ông Trần Phi Hổ, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, đặc điểm địa hình vùng ĐBSCL có nhiều khó khăn, sông ngòi chằng chịt, khi làm các tuyến đường bộ phải qua nhiều cầu, kênh rạch, nền đất yếu, chân bãi bồi phải tính toán đầu tư tốn kém rất nhiều… Điều đó cho thấy, việc thực hiện dự án WB5 có sự quyết tâm cao của Bộ GTVT và các địa phương, đã đem lại những tác động tích cực dù chỉ mới hoàn thành giai đoạn 1. Đại diện WB, ông Hoàng Anh Dũng - Giám đốc dự án WB5 đánh giá, về thiết kế, WB5 là dự án đầu tiên với quy mô rộng, Bộ GTVT kết hợp với các tỉnh, thành khu vực ĐBSCL để cùng thực hiện. Ban đầu về phía WB lo ngại sẽ không tiến hành thực hiện dự án, song hôm nay dự án đã hoàn thành giai đoạn 1. Dự án thực hiện tốt cả về tiến độ thi công các công trình và giải ngân. Dự án WB5 được Ngân hàng Thế giới đánh giá là dự án điểm, nổi bật trong việc thực hiện công tác xã hội, môi trường…

Giai đoạn 1 dự án WB5 bước đầu đã phát huy những hiệu quả tích cực, góp phần thay đổi diện mạo hạ tầng giao thông, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBSCL. Để đảm bảo dự án hoàn thành đúng tiến độ, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông đề nghị các chủ đầu tư tổ chức thực hiện tốt các phần công việc còn lại từ bài học kinh nghiệm giai đoạn 1. Đẩy mạnh giải ngân, đảm bảo chất lượng hạng mục công trình, giữ gìn vệ sinh môi trường…

T. Trinh