Ngày 31-5, Tổng thống Đức Horst Kohler (ảnh) đã gây bất ngờ lớn khi đột ngột tuyên bố từ chức với lý do có sự thiếu tôn trọng đối với ông và ông bị hiểu lầm về một phát biểu đưa ra mới đây. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nước Đức hiện đại, một nguyên thủ quốc gia từ chức và có hiệu lực ngay lập tức như vậy.

Số là trả lời phỏng vấn đài truyền thanh Deutschlandradio hôm 22-5 sau khi tới thăm binh sĩ Đức ở Afghanistan, ông Kohler có nói “một nước phụ thuộc nhiều vào ngoại thương như Đức phải biết rằng can thiệp quân sự là cần thiết để duy trì các lợi ích”. Phát biểu của ông Kohler lập tức gây ra làn sóng phản đối, trở thành tin nóng cho báo chí vì họ cho rằng ngài tổng thống theo đuổi chính sách “ngoại giao dựa vào vũ lực”.

Văn phòng tổng thống sau đó cải chính rằng ông Kohler muốn đề cập tới các cuộc tuần tra chống cướp biển ở ngoài khơi Somalie, chứ không phải nói về Afghanistan, nơi khoảng 4.500 binh sĩ Đức đang tham chiến. Dù ông Kohler ra sức phân bua nhưng vẫn không cứu vãn được tình thế. Bởi theo Nils Diederich, giáo sư chính trị học tại Đại học Tự do Berlin, Tổng thống Kohler đã phạm vào điều cấm kỵ. Sứ mệnh của quân đội Đức ở Afghanistan luôn là vấn đề nhạy cảm, nhưng phát biểu của ông Kohler khiến người ta suy diễn rằng sứ mệnh này không vì mục tiêu nhân đạo mà vì những lợi ích kinh tế. Các chuyên gia pháp lý cũng cho rằng lời lẽ của ông Kohler đã vi phạm hiến pháp Đức, vốn quy định chỉ cho phép sử dụng lực lượng vũ trang để bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ, còn việc triển khai quân đội ở nước ngoài chỉ có thể là góp phần vào các sứ mệnh quốc tế, và hoàn toàn không vì mục đích thương mại.

Sự ra đi của ông Kohler đã tạo thêm rắc rối cho Thủ tướng Angela Merkel, vốn đang vất vả duy trì chính phủ liên hiệp giữa đảng Dân chủ Thiên chúa giáo (CDU) và đảng Dân chủ Tự do (FPD). Ông Kohler, 67 tuổi, cựu Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), là một trong những cố vấn quan trọng nhất của bà Merkel trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế. Bà Merkel từng vận động cật lực để ông vào ghế tổng thống năm 2004 và giành thêm một nhiệm kỳ nữa vào năm 2009. Tuần rồi, một chính khách hàng đầu khác của CDU là Roland Koch, thủ hiến bang Hesse, cũng tuyên bố từ chức. Sự ra đi liên tiếp này khiến bà Merkel đau đầu trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ chính phủ liên hiệp giảm xuống mức thấp nhất trong 4 năm qua. Liên minh cầm quyền trung hữu CDU- FDP của bà Merkel bị chỉ trích là thiếu ban lãnh đạo quyết định, đang có dấu hiệu rạn nứt sau gói giải cứu Hy Lạp và các nền kinh tế khu vực đồng euro khác (vốn bị phản đối ở Đức), cũng như thất bại của CDU trong cuộc bầu cử khu vực hôm 9-5, hay những bất đồng nội bộ về các chính sách thuế, y tế, tài chính...

Phát ngôn bất cẩn của ông Kohler rõ là đã “hại mình, hại cả người”.

N. KIỆT
(Theo Time, NYT, The Times)