Bất chấp sự phản đối và cảnh báo cứng rắn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, Tổng thống Mỹ Barack Obama vừa lần thứ 3 đón tiếp nhà sư Đạt Lai Lạt Ma ngay tại Nhà Trắng.
Tuy nhiên, trước khi có cuộc gặp này, Nhà Trắng đã thông báo cho phía Trung Quốc biết và giải thích Tổng thống Obama coi ông Đạt Lai Lạt Ma là “nhà lãnh đạo văn hóa và tôn giáo đáng kính có tầm vóc quốc tế cam kết đấu tranh vì hòa bình”. Cuộc gặp cũng diễn ra tại Phòng bản đồ, chứ không phải Phòng bầu dục vốn dành tiếp các nguyên thủ quốc gia và đứng đầu chính phủ viếng thăm Nhà Trắng.
Trong và sau cuộc gặp kín kéo dài khoảng 1 giờ đồng hồ hôm 21-2, chính quyền Mỹ không cho phép báo chí ghi hình mà chỉ cung cấp ảnh chụp lưu niệm của hai nhà lãnh đạo do nhân viên Nhà Trắng thực hiện. Hai ông đồng thời không tổ chức họp báo công bố nội dung thảo luận như hai cuộc gặp trước vào năm 2010 và 2011.
Trong thông cáo được cho sử dụng ngôn từ cẩn trọng sau cuộc gặp, Nhà Trắng chỉ tuyên bố Tổng thống Obama “ủng hộ mạnh mẽ cho việc giữ gìn truyền thống ngôn ngữ, văn hóa và tôn giáo độc đáo của Tây Tạng”, đồng thời hậu thuẫn bảo vệ nhân quyền của người Tây Tạng tại Trung Quốc. “Lập trường của Mỹ là Tây Tạng là phần của CHND Trung Hoa và nước Mỹ không hậu thuẫn cho nền độc lập của Tây Tạng”, thông cáo Nhà Trắng khẳng định.
Qua cách ứng xử trên của Nhà Trắng đối với nhà sư Tây Tạng sống lưu vong ở Ấn Độ từ năm 1959 cho thấy chính quyền Obama muốn giữ chút thể diện cho Trung Quốc trong bối cảnh hai nước cần duy trì quan hệ vì lợi ích chiến lược tại châu Á Thái Bình Dương. Cho nên, dù Bộ Ngoại giao Trung Quốc cảnh báo cuộc gặp trên “vi phạm trắng trợn chuẩn mực quan hệ quốc tế và làm tổn hại nghiêm trọng quan hệ Trung-Mỹ”, giới phân tích cho rằng Bắc Kinh sẽ không có hành động nào buộc Washington phải “trả giá”. Trung Quốc cũng đã cảnh báo Nhà Trắng như vậy ở hai lần trước nhưng chẳng thấy họ “động thủ” gì. Có chăng, Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Trương Nghiệp Toại ngày 22-2 đã triệu Đại biện lâm thời Mỹ Daniel Kritenbrink tới để “lên lớp” chuyện Washington “can thiệp thô bạo” vấn đề nội bộ của Bắc Kinh.
Có điều, theo ông Bonnie Glaser, chuyên gia về Trung Quốc thuộc Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế, cuộc đón tiếp trên đã “rót thêm vị đắng” trong quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Thời báo Hoàn cầu của Trung Quốc thừa nhận cuộc gặp bất thường này đã “gây bối rối” cho chính quyền Trung Quốc tại thời điểm mà Bắc Kinh luôn phải nổi cáu và nghi ngờ sự chân tình của Washington trong tuyên bố muốn phát triển quan hệ tích cực Trung-Mỹ. Trung Quốc coi nhà sư Đạt Lai Lạt Ma là người chủ trương ly khai dưới chiêu bài đấu tranh đòi quyền tự trị lớn hơn cho Tây Tạng và kích động phong trào tự thiêu của hơn 120 người dân tộc này từ năm 2009 đến nay tại Trung Quốc.
KIẾN HÒA (Theo AP, Reuters)
