Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG

Với sự hỗ trợ, khuyến khích của ngành Nông nghiệp TP Cần Thơ cùng các đơn vị, nông dân tiếp cận và áp dụng ngày càng nhiều các loại máy móc, thiết bị cơ giới vào khâu gieo sạ lúa như máy cấy, sạ cụm, sạ hàng, phun hạt… Qua đó, giúp nông dân giảm lượng sử dụng giống một cách hiệu quả, giảm công lao động, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và các loại vật tư đầu vào cho vụ sản xuất lúa tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả.

Sạ lúa bằng máy gieo sạ chính xác APV tại huyện Thới Lai.

Hỗ trợ nông dân

Ngành Nông nghiệp TP Cần Thơ đã hỗ trợ nông dân đẩy mạnh cơ giới hóa trong sản xuất lúa. Với nhiều loại máy móc, thiết bị cơ giới và quy trình công nghệ mới được áp dụng vào sản xuất đã giúp người nông dân không còn vất vả, hiệu quả sản xuất nâng cao, góp phần tích cực bảo vệ môi trường. Nông dân được ngành Nông nghiệp thường xuyên tập huấn, giới thiệu về các loại máy móc, thiết bị mới và hỗ trợ nông dân xây dựng các mô hình ứng dụng hiệu quả cơ giới hóa. Ðến nay, trong sản xuất lúa, hầu như 100% các khâu làm đất, tưới nước, thu hoạch… đã được cơ giới hóa. Các khâu gieo sạ, bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật, thu gom rơm… cũng cơ giới hóa với tỷ lệ ngày càng cao và theo hướng đồng bộ. Tuy nhiên, việc áp dụng các máy móc hiện đại và có độ chính xác cao như máy sạ hàng, sạ cụm và máy cấy nhằm giúp giảm mạnh lượng sử dụng giống vẫn còn gặp những khó khăn và hạn chế. Nhiều nông dân còn thiếu thông tin và chưa rành về các loại máy móc; đồng đất tại nhiều nơi cũng thường bị sình lầy, khó đưa các loại máy móc cơ giới vào vận hành trên đồng ruộng, trong khi nông dân chưa biết cách khắc phục. Trước thực tế đó, ngành Nông nghiệp thành phố đang tiếp tục tổ chức các hoạt động trình diễn cơ giới hóa khâu gieo cấy. Hỗ trợ nông dân lựa chọn, áp dụng hiệu quả các loại máy móc gắn với ứng dụng đồng bộ các giải pháp kỹ thuật nhằm giảm mạnh lượng sử dụng giống và nâng cao hiệu quả sản xuất.

Ðể giúp nông dân tiếp cận các máy móc và công nghệ mới trong gieo sạ lúa, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ phối hợp cùng với Viện Nghiên cứu lúa gạo Quốc tế (IRRI) và các đơn vị có liên quan tổ chức trình diễn “Thực hành gieo sạ chính xác bằng máy” tại huyện Thới Lai. Ruộng lúa được chọn làm mô hình trình diễn của nông dân Võ Hoàng Thân ở ấp Ðông Giang A, xã Ðông Bình. Máy được trình diễn thực hiện gieo sạ tại ruộng lúa là máy gieo sạ chính xác APV do IRRI phối hợp cùng với các đối tác (như Trường Ðại học Tiền Giang, Công ty máy nông nghiệp Ðồng Nhân và Công ty TNHH MTV Tư Sang) nghiên cứu cải tiến từ máy nhập khẩu và phát triển công nghệ để phù hợp với đồng ruộng vùng ÐBSCL. Máy APV có thể điều chỉnh mật độ gieo sạ hàng và khoảng cách giữa các hàng, từ đó linh hoạt trong điều chỉnh lượng sử dụng giống theo yêu cầu sản xuất.

Ruộng lúa của nông dân được chọn trình diễn có tổng diện tích 5ha, được thực hiện theo 3 nghiệm thức gieo sạ khác nhau đối với giống lúa OM 18 trong vụ lúa hè thu 2023 để cuối vụ có sự so sánh về hiệu quả trong áp dụng cơ giới hóa để giảm lượng giống và các lợi ích về kinh tế, xã hội, môi trường. Cụ thể, có 2ha được gieo sạ chính xác bằng máy APV với mật độ sạ 60kg/ha và khoảng cách hàng là 20cm; 2ha được gieo sạ với khoảng cách hàng 25cm; còn lại 1ha được gieo sạ với mật độ 120 kg/ha bằng máy phun hạt. Nông dân được hỗ trợ chi phí thực hiện gieo sạ lúa bằng máy và được hỗ trợ một số loại vật tư đầu vào.

Lợi ích từ gieo cấy bằng máy

Việc áp dụng các loại máy hiện đại và có độ chính xác cao không chỉ giúp nông dân giảm nhân công lao động mà còn giúp giảm mạnh lượng sử dụng giống. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi về sau để nông dân giảm phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và các loại vật tư đầu vào nhằm tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất lúa. Ông Võ Hoàng Thân ở xã Ðông Bình, huyện Thới Lai, cho biết: “Ðược sự hỗ trợ của ngành chức năng, tôi có điều kiện áp dụng nhiều loại máy vào sản xuất như cấy máy, gieo sạ bằng máy phun hạt, bằng máy sạ hàng, bón phân bằng máy bay không người lái… Qua đó, tôi giảm mạnh được chi phí giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật mà năng suất, chất lượng lúa lại đạt cao. Ðặc biệt, áp dụng máy cấy và máy sạ hàng có thể giúp giảm hơn 40% chi phí tiền giống và nhiều loại vật tư đầu vào, với lượng sử dụng giống chỉ từ 70-60kg/ha trở lại, còn gieo sạ theo các phương pháp cũ phải sử dụng 100-120kg giống/ha”.

Theo bà Ðịnh Thị Kim Dung, Chánh Văn Phòng IRRI tại Việt Nam, sản xuất lúa gạo ở Việt Nam, đặc biệt là vùng ÐBSCL gặp khó khăn với tình trạng thiếu hụt lao động, nhất là thời điểm xuống giống và thu hoạch. Hơn nữa, phương thức canh tác thiếu chính xác, sử dụng lượng giống quá nhiều, mật độ gieo sạ cao, không đồng đều và bón phân nhiều dẫn đến rủi ro dịch bệnh cao, lúa dễ đổ ngã lúc lúa chín sắp thu hoạch nên gây tổn thất thu hoạch và sau thu hoạch cao. Do vậy, việc tăng cường áp dụng cơ giới hóa gieo sạ chính xác là rất cần thiết nhằm giảm giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, giảm công lao động và giảm tổn thất sau thu hoạch, đồng thời góp phần tăng chất lượng lúa gạo. Bà Dung cho biết: “Nhiều nghiên cứu của IRRI và đối tác gần đây đã minh chứng cơ giới hóa gieo sạ chính xác có thể tăng thu nhập từ lúa lên hơn 20% và giảm phát thải carbon ít nhất 10% từ việc giảm vật tư nông nghiệp đầu vào và giảm tổn thất sau thu hoạch. Cơ giới hóa gieo sạ chính xác còn tạo điều kiện đảm bảo sản lượng sản xuất lúa bền vững và phát thải thấp, tạo ra giá trị gia tăng từ các sản phẩm gạo chất lượng cao và chứng chỉ carbon trong tương lai”.

Theo ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP Cần Thơ, áp dụng các giải pháp nhằm cải thiện mật độ gieo sạ lúa như cơ giới gieo sạ chính xác, gieo sạ thông minh… đang là hướng đi mà ngành Nông nghiệp Cần Thơ quan tâm đẩy mạnh nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa. Giảm giống gieo sạ là khâu quan trọng đầu tiên và là “chìa khóa” cho các giải pháp kỹ thuật tiếp theo để giảm sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và các chi phí sản xuất đầu vào, cũng như giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh, ít sâu bệnh…