Rơm là một loại thức ăn giàu dinh dưỡng cho một số đại gia súc như: trâu, bò, ngựa…và là nguyên liệu để sản xuất nấm rơm mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, thời gian qua, nguồn phụ phẩm nông nghiệp này đã không được sử dụng triệt để, dẫn đến lãng phí, gây ngộ độc hữu cơ cho cây lúa và làm gia tăng tình trạng biến đổi khí hậu. Việc đưa máy cuốn rơm để thu gom lượng rơm trên đồng sau mỗi vụ thu hoạch là một trong những giải pháp để tận thu nguồn phụ phẩm có giá trị này.

Máy cuộn rơm MCR-VO1 trình diễn trên cánh đồng ấp Tà Lọt C của xã Thạnh Trị.

Khi máy gặt đập liên hợp được đưa vào sử dụng đại trà cũng là lúc lượng rơm được sử dụng trồng nấm hay làm thức ăn gia súc bắt đầu giảm dần. Nguyên nhân chính là khi thu hoạch, máy sẽ rải rơm đều theo luống trên ruộng khiến việc thu gom rất khó khăn. Để thu gom hết lượng rơm này bằng thủ công, nông dân phải tốn thêm chi phí nhân công lên đến 100.000 đồng/công nên phần lớn rơm sau thu hoạch bằng máy đều được đốt bỏ hoặc cày vùi. Cả hai cách xử lý trên đều không đạt hiệu quả cao như nhận xét của kỹ sư Dương Minh Hoàng-Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Sóc Trăng: "Nếu đốt rơm, phần trả lại cho đất sẽ không còn bao nhiêu. Chẳng những vậy, cách xử này còn góp phần làm gia tăng tình trạng biến đổi khí hậu do nguồn khí thải và khói bụi. Việc cày vùi nếu không đủ thời gian cho rơm oai mục rất dễ dẫn đến tình trạng ngộ độc hữu cơ cho cây lúa ở vụ tiếp theo. Mặt khác, hiện nay, nhu cầu nấm rơm trên thị trường rất lớn nên nếu đem rơm đi đốt bỏ hoặc cày vùi đều rất lãng phí".

Đây cũng chính là lý do kỹ sư Dương Minh Hoàng liên hệ, tìm hiểu các nơi và đưa về trình diễn máy cuốn rơm hiệu MCR-VO1 do Công ty Z755 Bộ Quốc phòng sản xuất vào trung tuần tháng 3, tại ấp Tà Lọt C, xã Thạnh Trị (huyện Thạnh Trị). Máy khá nhỏ gọn. Mỗi cuộn rơm sau khi ép xong có chiều dài tối đa 75cm và đường kính 45cm, nặng trung bình từ 20-25kg, nên rất thuận tiện cho việc chuyên chở với số lượng lớn bằng các phương tiện như ghe, xuồng, xe vận tải, xe công nông… Kích thước và trọng lượng của cuộn rơm có thể điều chỉnh nhỏ hơn để tiện cho việc vận chuyển. Tại buổi trình diễn, những cuộn rơm hình trụ tròn đúng kích cỡ tối đa (75x25cm) được máy thực hiện khiến nông dân rất thích thú và quan tâm tìm hiểu. Ngay cả lãnh đạo một công ty chuyên xuất khẩu nấm rơm, các đại lý thu mua, sơ chế nấm, bán meo nấm cũng đến tận đồng ruộng để xem máy hoạt động ra sao nhằm tính hướng đầu tư. Tuy nhiên, vấn đề nông dân quan tâm nhất là chi phí cũng như công suất vận hành của máy. Một nông dân tham dự tính toán: Nếu đầu tư máy để đi làm thuê thì giá thu gom mỗi công phải từ 100.000 đồng mới có lời. Thiết nghĩ, nếu công ty cải tiến giảm được lượng dây quấn thì máy sẽ hấp dẫn hơn vì giá rơm hiện nay đang được người trồng nấm mua khoảng 150.000 đồng/công.

Theo ước tính, với sản lượng lúa ở Sóc Trăng đạt trên 2 triệu tấn mỗi năm, thì chỉ riêng lượng rơm nếu tận thu cũng trên 1 triệu tấn. Đây là một nguồn phụ phẩm khá dồi dào, nếu được tận dụng để trồng nấm rơm, làm thức ăn cho gia súc, hoặc ủ làm phân hữu cơ sẽ tạo ra giá trị gia tăng không nhỏ. Vì vậy, việc đưa máy cuốn rơm vào hoạt động được xem là một bước tiến mới trong việc cơ giới hóa sản xuất lúa, khi vừa giúp vệ sinh đồng ruộng tốt hơn, vừa mang lại giá trị tăng thêm cho nhà nông sau mỗi vụ thu hoạch lúa.

Bài, ảnh: HOÀNG NHÃ