Tổng thống Mỹ Donald Trump đang có chuyến thăm cấp nhà nước tới Nhật trong 4 ngày. Phía Tokyo xem đây là cơ hội quý báu để làm sâu sắc hơn nữa quan hệ giữa hai đồng minh gần gũi này, nhất là trong lĩnh vực an ninh và thương mại. Thế nên xứ Phù tang đã ra sức thiết kế một chương trình đặc biệt để làm hài lòng đối tác, chẳng hạn như ông Trump sẽ là quốc khách đầu tiên của triều đại Lệnh Hòa (mà như lời Tổng thống Mỹ thì ông sẽ chứng kiến sự kiện chưa từng xảy ra trong hơn 200 năm qua ở Nhật), dự khán trận chung kết sumo- môn thể thao mang tính biểu tượng của Nhật và trao chiếc cúp được làm từ Mỹ mang tên “Cúp Tổng thống” cho người chiến thắng. Dĩ nhiên là không thể thiếu màn chơi golf- môn thể thao mà chủ nhân Nhà Trắng yêu thích- với Thủ tướng nước chủ nhà Shinzo Abe. Sự tiếp đón trọng thị cũng được thể hiện qua việc Nhật huy động tới 25.000 cảnh sát để bảo đảm an ninh cho chuyến thăm của ông Trump, con số kỷ lục đối với một nguyên thủ Mỹ tới Nhật.

Tổng thống Trump (trái) và Thủ tướng Abe trên sân golf ngày 26-5.  Ảnh: New York Times

Thật ra thì ngay từ khi ông Trump mới chuẩn bị bước chân vào Nhà Trắng, Thủ tướng Abe đã nỗ lực tăng cường bang giao Nhật-Mỹ cũng như chủ ý xây dựng quan hệ cá nhân thân thiết. Ngay sau khi tỉ phú New York đắc cử tổng thống cuối năm 2016, ông Abe đã đến thăm và tặng những chiếc gậy đánh golf dát vàng. Một năm sau đó là những chiếc mũ bóng chày thêu bằng vàng dòng chữ “Donald và Shinzo: Làm cho liên minh vĩ đại trở lại” mà họ đội khi dùng hamburger cùng nhau (điều này gợi nhớ đến khẩu hiệu tranh cử của ông Trump “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”). Chưa hết, còn có tin lãnh đạo Nhật từng đề cử ông Trump cho giải Nobel Hòa bình, dù ông Abe không xác nhận hay bác bỏ.

Thế nhưng đã xuất hiện những khác biệt giữa họ về vấn đề an ninh không lâu sau khi ông Trump tới Tokyo. Cụ thể là lãnh đạo Mỹ không xem việc Triều Tiên thử tên lửa tầm ngắn gần đây là đáng ngại. “Triều Tiên thử một vài vũ khí nhỏ, gây quan ngại cho một số người của tôi cũng như những người khác, nhưng với tôi thì không. Tôi có niềm tin rằng Chủ tịch Kim (Jong-un) sẽ giữ lời hứa với tôi. Và tôi đã cười khi ông ấy gọi Joe Biden là kẻ có chỉ số IQ thấp. Có thể đây là một tín hiệu gởi đến tôi”, ông Trump viết trên Twitter vào rạng sáng 26-5. Joe Biden là cựu Phó Tổng thống và được xem là gương mặt sáng giá nhất đại diện đảng Dân chủ ra đấu với ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020. Bản thân ông Trump cũng từng chê bai năng lực trí tuệ của đối thủ.

Phát biểu của ông Trump khiến Thủ tướng Abe không khỏi lo ngại, bởi Tokyo xem việc Bình Nhưỡng thử tên lửa là vi phạm các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, đồng thời đe dọa an ninh Nhật Bản. Quan điểm này cũng được Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton chia sẻ trong buổi họp báo tại Tokyo chiều 25-5.

Về thương mại, Tổng thống Trump gần đây thường xuyên đề cập khoản thâm hụt 68 tỉ USD trong buôn bán với Nhật và đã từ chối đề nghị của Thủ tướng Abe bỏ thuế thép và nhôm. Ông thậm chí dọa sẽ áp thuế 25% đối với xe hơi nhập khẩu từ Nhật nếu hai bên không đạt được một thỏa thuận thương mại trong vòng 6 tháng. “Tôi muốn nói rằng Nhật Bản đã có một lợi thế rất lớn trong nhiều năm. Cũng được thôi. Có thể đó là lý do các bạn thích chúng tôi đến vậy. Nhưng tôi nghĩ chúng ta sẽ công bằng hơn một chút. Tôi nghĩ chúng ta sẽ làm điều đó’’- ông Trump úp mở với lãnh đạo các doanh nghiệp Nhật trong bữa tiệc tối diễn ra vài giờ sau khi đến Tokyo.

Nhân chuyến công du của ông Trump, các quan chức Nhật và Mỹ đều ca ngợi quan hệ “chưa từng có” giữa Tổng thống Trump và “bạn chơi golf” Abe. Thế nhưng theo CNN, với tính cách khó đoán của Tổng thống Trump, không thể dự báo Thủ tướng Abe có biến quan hệ cá nhân nồng ấm thành những ưu ái về an ninh và thương mại hay không.

QUỐC KHÁNH