Với kinh nghiệm hơn 14 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (XDNTM), TP Cần Thơ đã chủ động hơn trong thực hiện các nhiệm vụ được giao, nhất là cụ thể hóa quy định, cơ chế, chính sách của Trung ương để triển khai ở cơ sở, góp phần hoàn thành mục tiêu của chương trình đảm bảo chất lượng và bền vững. Đặc biệt, trong giai đoạn 2021-2025, công cuộc XDNTM của thành phố có bước chuyển mình mạnh mẽ khi toàn bộ 36 xã của thành phố đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao và tiến đến xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu với 11/36 xã được công nhận. Về huyện nông thôn mới, thành phố có 4 huyện đạt chuẩn nông thôn mới, đạt tỷ lệ 100%. Trao đổi với Báo Cần Thơ về vấn đề này, ông Lê Văn Tính, cho biết:

- Chương trình mục tiêu quốc gia XDNTM của TP Cần Thơ trong giai đoạn 2021-2025 tiếp tục đổi mới phương thức tuyên truyền, quán triệt đến toàn hệ thống chính trị với quan điểm “XDNTM chỉ có điểm khởi đầu mà không có điểm kết thúc”; tập trung vào những nội dung trọng tâm của chương trình, góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ các cấp và người dân. Phong trào “Cả nước chung sức XDNTM”, “Cần Thơ chung tay vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau và công tác an sinh xã hội”, “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn TP Cần Thơ trong năm 2024”… đã thực sự đi vào cuộc sống, thu hút được người dân và cộng đồng tham gia vào XDNTM, nhất là những vấn đề thiết thực, tác động trực tiếp đến cải thiện chất lượng sống và điều kiện sinh hoạt ở nông thôn.

* Ông có thể chia sẻ về bài học kinh nghiệm sau hơn 14 năm TP Cần Thơ XDNTM?

- Trước hết, cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là sự quyết tâm, sâu sát và tính gương mẫu của người đứng đầu trong chỉ đạo thực hiện thì nơi đó mới đạt được kết quả như kỳ vọng. Cùng với đó, cần tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát, minh bạch trong lãnh đạo, chỉ đạo XDNTM; khắc phục kịp thời những hạn chế, yếu kém, uốn nắn ngay những lệch lạc, không để xảy ra những “điểm nóng” về nợ đọng xây dựng cơ bản, huy động quá sức dân; không để chính quyền xa dân mà phải hướng đến phục vụ nhân dân tốt hơn thông qua sự hài lòng của người dân.

Bên cạnh đó, công tác quán triệt, tuyên truyền nâng cao nhận thức về XDNTM là tiền đề quan trọng phải thực hiện thường xuyên và xuyên suốt. Khơi dậy sức mạnh cộng đồng (doanh nghiệp, hợp tác xã, người dân) là yếu tố then chốt để thực hiện hiệu quả, bền vững chương trình. Theo đó, nội dung trọng tâm là tuyên truyền mô hình tốt, cách làm hay để nhân rộng, tạo sức lan tỏa; đổi mới và đa dạng hóa cách tuyên truyền để người dân hiểu rõ hơn về vai trò lợi ích thật sự của XDNTM nâng cao, kiểu mẫu nhằm huy động tối đa sự đóng góp cả về trí tuệ, công sức và nguồn lực của người dân. Chúng ta phải hiểu rằng, XDNTM cần khởi đầu từ từng con người đến gia đình, thôn xóm, từ đó tạo nền tảng vững chắc mới có thể tiến lên xây dựng xã, huyện nông thôn mới.

Quá trình XDNTM, việc đầu tư xây dựng và nâng chất cơ sở hạ tầng đáp ứng yêu cầu cơ bản, phục vụ cho đời sống, sản xuất của người dân là đòn bẩy XDNTM. Những năm qua, các huyện, xã ưu tiên nguồn lực trong đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng theo hướng kiên cố; đẩy mạnh xây dựng hạ tầng đồng bộ, nhất là hạ tầng giao thông nhằm tạo ra sự liên kết để thu hút đầu tư cho phát triển vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Việc đầu tư hạ tầng giao thông đồng bộ không chỉ thu hút được nguồn lực đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa, mà còn góp phần nâng cao năng lực thích ứng với biến đổi khí hậu và phòng, chống thiên tai...

Hạ tầng giao thông được đầu tư trên địa bàn xã Đông Thắng, huyện Cờ Đỏ.

* Quá trình XDNTM của thành phố có gặp khó khăn, cản ngại gì không, thưa ông?

- Bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình XDNTM của thành phố vẫn còn nhiều cản ngại, bất cập. Tiến độ thực hiện duy trì và nâng chất các tiêu chí theo Bộ tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao vẫn còn chậm; địa phương gặp khó khăn trong huy động nguồn lực để tiếp tục đầu tư mới; duy tu, bảo dưỡng các công trình sau khi hoàn thành đưa vào sử dụng, trong khi nguồn lực ngân sách địa phương còn hạn chế. Hiện nay nguồn lực huy động để thực hiện các dự án đầu tư kết cấu hạ tầng cho nông thôn là rất lớn, đặc biệt do đặc thù ở khu vực nông thôn, người dân sinh sống dọc theo các tuyến giao thông nông thôn và dọc các kênh, rạch nên việc đầu tư xây dựng nâng cấp, mở rộng các dự án giao thông nông thôn đòi hỏi phải thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, có trường hợp phải bố trí tái định cư, tốn nhiều chi phí. Trong khi đó, TP Cần Thơ không được Trung ương hỗ trợ vốn đầu tư thực hiện Chương trình trong giai đoạn 2021-2025.

Bên cạnh đó, một số chỉ tiêu, tiêu chí của Bộ tiêu chí nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025 được bổ sung thêm và yêu cầu cao hơn so với giai đoạn 2016-2020 gây áp lực không nhỏ cho các xã và cần phải có lộ trình, thời gian để thực hiện. Đơn cử, nhóm tiêu chí về hạ tầng kinh tế xã hội (giao thông, trường học, cơ sở vật chất văn hóa...) cần phải điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn; nhóm tiêu chí về kinh tế và tổ chức sản xuất, tiêu chí hành chính công… cũng phải có lộ trình, thời gian dài mới mang lại kết quả.

Một bất lợi khác đã và đang ảnh hưởng không nhỏ đến tiến trình XDNTM của thành phố là tình trạng biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, thiên tai, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi… gây thiệt hại về tài sản và ảnh hưởng nặng nề đến đời sống sinh hoạt, sản xuất của người dân. Đây là nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến việc duy trì, nâng chất các tiêu chí về hạ tầng kinh tế - xã hội, thu nhập, hộ nghèo, môi trường... Ở một góc độ khác, tình hình vệ sinh môi trường ở một số xã chưa đảm bảo; cảnh quan môi trường nông thôn từng bước được cải thiện thông qua việc trồng cây xanh, lắp đặt hệ thống chiếu sáng nhưng việc thu gom, xử lý rác thải, nhất là việc phân loại rác tại nguồn vẫn tồn tại nhiều bất cập. Sự quan tâm thực hiện chương trình ở một số xã, huyện đôi lúc chưa sâu sát, thường xuyên và chặt chẽ; các chính sách thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn khó tiếp cận…

* Vậy thành phố đã định hướng và có giải pháp gì để công cuộc XDNTM tiếp tục bứt phá trong giai đoạn 2026-2030?

- Giai đoạn 2026-2030, cả hệ thống chính trị của thành phố cần tiếp tục đồng lòng, đưa XDNTM tiếp tục huyển biến về chất. Theo đó, phấn đấu duy trì, nâng chất 100% xã đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao (nhất là 20/36 xã đã được công nhận xã nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2016-2020) và trên 40% xã đạt nông thôn mới kiểu mẫu theo quy định trong Bộ tiêu chí Chính phủ sắp ban hành của giai đoạn này.

Để đạt mục tiêu đề ra, các sở, ban, ngành thành phố phụ trách tiêu chí, chỉ tiêu nông thôn mới thường xuyên kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc tiến độ thực hiện các tiêu chí xã nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao; huyện nông thôn mới, huyện nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025, đặc biệt đối với các xã đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu năm 2025 và huyện nông thôn mới nâng cao Phong Điền năm 2025.

Thành phố sẽ tiếp tục xây dựng hoàn thiện kết cấu hạ tầng nông thôn, trong đó chú trọng đầu tư phát triển mạng lưới giao thông nông thôn, cơ sở vật chất trường học; củng cố và phát triển mạng lưới y tế cơ sở; nâng cấp các trung tâm y tế, trạm y tế... Đồng thời, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các dịch vụ hành chính công; nâng cao chất lượng hoạt động của chính quyền cơ sở; thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số, XDNTM thông minh; bảo đảm và tăng cường khả năng tiếp cận pháp luật cho người dân..

Cùng với đó, thành phố, cấp huyện và xã tập trung phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân thông qua triển khai thực hiện tốt đề án cơ cấu lại ngành Nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; chuyển dịch hợp lý cơ cấu kinh tế nông thôn gắn với các hình thức tổ chức sản xuất phù hợp; xây dựng nền nông nghiệp toàn diện theo hướng hiện đại, bền vững, sản xuất hàng hóa quy mô lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh cao. Ngoài ra, thành phố tiếp tục nâng chất lượng, hiệu quả chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) để làm đòn bẩy phát triển kinh tế nông thôn; thực hiện tốt các chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn để huy động tốt các nguồn lực từ vốn tín dụng và vốn doanh nghiệp cho XDNTM.

* Xin cảm ơn ông!

MỸ THANH (thực hiện)