Tại hội nghị bộ trưởng lần thứ 5 Diễn đàn Hợp tác Trung Quốc-châu Phi vừa diễn ra tại Thủ đô Bắc Kinh, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào cam kết dành khoản tín dụng 20 tỉ USD cho lục địa đen trong 3 năm tới. Khoản cho vay này tăng gấp đôi so với hội nghị cách đây 3 năm và nằm trong chuỗi viện trợ, đầu tư và bảo đảm tài chính mà Trung Quốc đổ vào hàng loạt quốc gia châu Phi nghèo khó từ nhiều năm qua.
Trong vòng một thập niên qua, chỉ tính riêng lĩnh vực đầu tư của Trung Quốc tại châu Phi đã lên tới 15 tỉ USD và đang tiếp tục tăng nhanh khi các doanh nghiệp nước này mạnh dạn xâm nhập các lĩnh vực xây đập thủy điện, sân bay, bến cảng, khai thác quặng mỏ, năng lượng khắp châu lục. Ông Hồ Cẩm Đào phát biểu: “Trung Quốc hết lòng và chân thành ủng hộ các nước châu Phi lựa chọn con đường phát triển riêng cũng như giúp đỡ họ phát huy tiềm năng của chính mình”.
Có điều ai cũng biết, Trung Quốc chẳng cho không ai bao giờ. Đi liền với các dự án do Chính phủ Trung Quốc hỗ trợ vốn tại châu Phi là lợi ích năng lượng dầu khí và nguyên liệu thô như đồng, uranium mà các doanh nghiệp Trung Quốc đã và sẽ còn được tận hưởng. Nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào dưới lòng đất của lục địa đen là một trong những động lực giúp quốc gia đông dân nhất thế giới và khát năng lượng này phát triển kinh tế. Hơn thế nữa, thị trường châu Phi là nơi tiêu thụ lớn hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc. Số liệu thống kê năm 2011 cho thấy kim ngạch thương mại giữa hai bên đạt tới 166,3 tỉ USD, trong đó châu Phi xuất khẩu 93,2 tỉ USD, chủ yếu là tài nguyên thô. Trung Quốc cũng đưa được số lượng lớn công nhân của mình sang châu Phi làm việc và định cư lâu dài.
Và thực tế là không phải tất cả các dự án đầu tư của Trung Quốc đều mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội cho cư dân địa phương. Nhiều thông tin cho thấy mối quan hệ thương mại mất cân đối gây căng thẳng giữa các doanh nghiệp Trung Quốc với các nhà hoạt động chống đối ở nước sở tại trong những năm gần đây. Vì vậy, phát biểu trước diễn đàn, Tổng thống Nam Phi Jacob Zuma cho rằng mối quan hệ đối tác hiện nay giữa hai bên “là không bền vững về lâu dài”. Ông cảnh báo kinh nghiệm quan hệ kinh tế trong quá khứ giữa châu Phi và châu Âu nhắc nhở lục địa đen cần phải cẩn trọng khi thiết lập quan hệ đối tác với nền kinh tế khác. Phát biểu bên lề hội nghị, Bộ trưởng Công Thương Nam Phi Rob Davies cũng nhấn mạnh: “Chúng tôi cần phải hết sức thận trọng trong quan hệ buôn bán với Trung Quốc. Chúng tôi cần xuất khẩu khoáng sản dưới hình thức đã qua chế biến...”.
Dư luận phương Tây cũng thường chỉ trích các khoản cho vay và đầu tư gọi là “sổ nợ” của Trung Quốc chỉ gắn với vấn đề thương mại, tiếp cận nguồn tài nguyên mà không kèm điều kiện quản lý tốt, sự minh bạch và quyền con người.
ĐỨC TRUNG
(Theo Reuters, The National, Ventures)
