Chánh công tố Tòa án Tội phạm Quốc tế (ICC) có trụ sở tại La Haye (Hà Lan), ông Luis Moreno-Ocampo, ngày 16-5 thông báo đã yêu cầu các thẩm phán của ICC tiến hành xem xét các chứng cứ cáo buộc “tội ác chống lại loài người” đối với nhà lãnh đạo Libye Muammar Gadhafi, con trai của Muammar Gadhafi là Seif al-Islam Gadhafi và người đứng đầu cơ quan tình báo Libye Abdullah Al Sanousi.
Theo tờ Csmonitor của Mỹ, các phẩm phán ICC sẽ có vài tuần điều tra và ra phán quyết yêu cầu bắt giữ, dẫn độ 3 quan chức trên dựa theo báo cáo dài tới 74 trang do đích thân Moreno-Ocampo thu thập. Các nhà phân tích cho rằng việc các thẩm phán ICC tiến trình điều tra trước khi đưa ra phán quyết cuối cùng chẳng qua là “động thái mang tính thủ tục”, bởi trong cuộc chiến ác liệt và hỗn loạn hiện nay họ chỉ có thể dựa vào báo cáo của ông Moreno-Ocampo, người cũng dựa vào tài liệu do liên quân và phe đối lập tại Libye cung cấp. Hơn nữa, một cuộc điều tra có quy mô lớn và có tính chất nghiêm trọng như vậy thì không thể hoàn tất trong vài tuần, vài tháng. Một phán quyết gây tranh cãi tương tự chống lại Tổng thống Sudan Omar al-Bashir hồi năm 2008 phải mất tới 5 năm điều tra mà giá trị thực thi của nó trên thực tế cho đến nay vẫn bằng không.
Ông Moreno-Ocampo nói rằng việc ICC tiến hành điều tra chống lại các quan chức chính quyền Libye là “thể theo yêu cầu của Hội đồng Bảo an LHQ”, nên phán quyết cuối cùng của ICC phải được các nước thành viên LHQ tuân thủ. Tuy nhiên, giới lãnh đạo Libye phê phán ICC là cái sân khấu do phương Tây dàn dựng để triệt hạ những người không thân thiện với phương Tây. Mặt khác, Libye và nhiều nước khác, kể cả Mỹ, vẫn chưa thừa nhận sự tồn tại của ICC, nên phán quyết nếu có của ICC cũng khó mang lại kết quả như mong muốn. Tổng thống Sudan al-Bashir dù bị ICC truy nã nhưng tới nay vẫn bình an vô sự, bất chấp ông hay đi đây đó nhiều nước.
Dẫu vậy, theo tờ Globe & Mail của Anh, phán quyết của ICC có thể khiến ông Gadhafi gặp nhiều khó khăn khi tìm nơi lưu vong sau này. Hơn nữa, nó có thể tạo cớ để liên quân mạnh tay tiêu diệt ông và các nhân vật cộm cán của Libye, kể cả Seif al-Islam Gadhafi vốn được coi là thuộc thế hệ lãnh đạo mới cởi mở và thiện cảm trong mắt đa số dân chúng Libye. Thế nên, dù chính quyền Tripoli hôm 15-5 gởi thư chấp nhận lệnh ngừng bắn lên LHQ, nhưng máy bay của NATO vẫn tiếp tục ném bom và bắn tên lửa vào các mục tiêu trọng yếu. Kênh truyền hình Fox News của Mỹ cho biết NATO đang thảo luận mở rộng các mục tiêu tấn công và lần này cũng không loại trừ nhà lãnh đạo Gadhafi. Ngoại trưởng Ý Franco Frattini mạnh miệng tuyên bố: “Sự tồn tại của chế độ Gadhafi chỉ đang được tính bằng ngày”.
KIẾN HÒA (Tổng hợp)
