Chuyến công du Brussels, “thủ đô” Liên minh châu Âu (EU), lần đầu tiên trong 5 năm qua của Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ngày 21-1 có lẽ khó đủ sức khởi động lại tiến trình đàm phán gắn kết quan hệ “anh em một nhà” giữa hai bên.
Lý do là nó diễn ra trong bối cảnh các tổ chức nhân quyền châu Âu chỉ trích kịch liệt những động thái bị coi là độc đoán của chính quyền Erdogan như sa thải hàng loạt sĩ quan cảnh sát, công tố viên và thẩm phán cao cấp, lãnh đạo các ngân hàng, tập đoàn viễn thông và truyền thông nhà nước; đồng thời tăng cường kiểm soát thông tin trên Internet, cấm bác sĩ sơ cứu người biểu tình bị thương khi chưa được phép của chính phủ. Giới lãnh đạo EU còn lo ngại sâu sắc về dự luật của Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ hạn chế tính độc lập của cơ quan tư pháp, đe dọa thể chế dân chủ ở nước này.
Tất cả những biện pháp trên đều xuất phát từ cuộc điều tra tham nhũng có liên quan đến thân nhân một số bộ trưởng trong nội các của ông Erdogan, người cho rằng đây là một âm mưu “đảo chính pháp lý”.
Thủ tướng Erdogan tuyên bố chuyến đi là cơ hội để ông giải thích cho các đối tác châu Âu chuyện gì đang xảy ra tại Thổ Nhĩ Kỳ “một cách chính xác và công bằng nhất”. Tuy nhiên, ông cảnh báo Brussels không nên xen vào “những hành động đúng đắn và có cơ sở” của Ankara.
Ông Erdogan coi 2014 là năm “bước ngoặt” cho mối quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và EU sau khi Brussels đồng ý nối lại đàm phán kết nạp Ankara hồi tháng 11 năm ngoái. Thổ Nhĩ Kỳ lần đầu tiên có ý định gia nhập EU vào năm 1959 và bắt đầu đàm phán từ năm 2005 sau 18 năm nộp đơn. Tuy nhiên, tiến trình ấy đã đóng băng vào năm 2011 vì có hàng loạt bất đồng và rào cản, trong đó có vấn đề tranh chấp lãnh thổ với Síp - quốc gia thành viên EU -và sự phản đối quyết liệt của Pháp và Đức
Lần này sự nghi kỵ còn lớn hơn. Một nguồn tin EU nói rằng bầu không khí hiện nay đang lạnh nhạt, không thích hợp cho đàm phán với Thổ Nhĩ Kỳ, bởi hành động “bố ráp chính trị” của ông Erdogan trong vụ xì-căng-đan tham nhũng như “trận mưa băng” dội xuống đầu Brussels. Nhà phân tích về Thổ Nhĩ Kỳ Fadi Hakura thuộc trung tâm nghiên cứu Chatham House của Anh nhận định rằng khoảng cách quan hệ giữa Brussels và Ankara đang ngày càng xa thêm và hai bên không có nhiều sự tin cậy dành cho nhau. Do vậy, tiến trình gia nhập EU của Thổ Nhĩ Kỳ có thể lại bắt đầu một giai đoạn bế tắc mới.
ĐỨC TRUNG (Theo AFP, Reuters, Euronews)
