Tổng thống Israel Shimon Peres ngày 10-11 đã bắt đầu tuần công du tới Brazil và Argentina, hai quốc gia có nền kinh tế lớn nhất nhì Nam Mỹ. Đây là lần đầu tiên trong vòng 40 năm qua, người đứng đầu Nhà nước Do Thái Israel thăm Brazil. Trong khi đó, cũng 20 năm rồi, một vị tổng thống của Israel mới đặt chân đến Argentina. Việc người đứng đầu nhà nước Israel không sang thăm 2 nước này trong ngần ấy thời gian có hơi lạ nếu biết rằng Brazil và Argentina có cộng đồng người Do Thái sinh sống lớn nhất Nam Mỹ, lần lượt là 300.000 người và 97.000 người, và đôi bên cũng đâu có mối thù lịch sử nào. Ông Peres nói rằng chuyến thăm Brazil và Argentina lần này của ông và phái đoàn hơn 40 lãnh đạo doanh nghiệp Israel là nhằm tìm kiếm cơ hội phát triển quan hệ song phương trên nhiều lĩnh vực từ chính trị, kinh tế tới nông nghiệp, viễn thông, quốc phòng... Điều đó sẽ chẳng có gì khiến dư luận phải bàn tán nếu ông Peres không có bài diễn văn gây chú ý trước Quốc hội Brazil ngày 10-11.

Trong một bài diễn văn trước Quốc hội Brazil hôm 10-11, ông Peres phát biểu rằng đất nước của ông sẵn sàng đưa ra những nhượng bộ “khó khăn và đau đớn” đối với người Palestine trong việc thiết lập hòa bình tại Dải Gaza. Ông ve vãn: “Cần có một tiếng nói chống lại sự hủy diệt và chống khủng bố. Tiếng nói ấy phải rõ ràng. Tôi biết rằng Brazil phản đối những mối đe dọa, sự hủy diệt và khủng bố. Và tiếng nói rõ ràng ấy của Brazil đã vang vọng khắp thế giới”. Lãnh đạo Israel cũng ca ngợi người đồng cấp Brazil và rằng ông tới Brazil để học cách giảm đói nghèo và học cách sống với những bất đồng về tôn giáo và văn hóa. “Tôi tới để học hỏi từ một đất nước như Brazil. Tôi tới để học cách họ chiến đấu với đói nghèo, sự thiếu khoan dung và hẹp hòi”, Peres nói. Trong bài diễn văn của mình, Peres cũng nhắc tới mối quan ngại của ông về những đe dọa, sự căm thù của Tổng thống Iran đối với Israel và chương trình vũ khí hạt nhân của Tehran. “Về phương diện lịch sử, người Iran không phải là kẻ thù của chúng tôi, nhưng tôi không thể phớt lờ chính phủ của ông ấy (của Tổng thống Iran Ahmadinejad) khi chính phủ đó đang sản xuất vũ khí hạt nhân và muốn phá hủy Israel. Chính phủ Iran đi ngược lại với hiệp ước của Liên Hiệp Quốc, đi ngược lại với quyền sống”, ông nói.

Chuyến công du của ông Peres diễn ra vào thời điểm Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad có kế hoạch thăm Brazil vào ngày 23-11 tới. Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas cũng sẽ đến đây trong tháng này. Chuyến đi Brazil của ông Ahmadinejad là điều dễ hiểu, bởi nó nằm trong chiến lược của Iran nhằm tăng cường quan hệ với Mỹ La-tinh, khu vực được coi là “sân sau” của “đại kình địch” Mỹ. Từ năm 2005 đến nay, Tehran đã mở nhiều đại sứ quán mới ở Colombia, Nicaragua, Chile, Uruguay, Ecuador và Bolivia. Trước đó, Iran đã có đại sứ quán tại Cuba, Brazil, Mexico và Argentina. Các nhà phân tích nhận định chuyến thăm Brazil sắp tới của ông Ahmadinejad là đáng quan ngại nhất đối với Tel Aviv, vì Tổng thống Lula da Silva đã công khai ủng hộ quyền phát triển hạt nhân dân sự của Iran và kêu gọi cộng đồng quốc tế tạo cơ hội đối thoại thay vì cô lập chống Tehran. Tổng thống Lula da Silva còn tuyên bố sẽ sang thăm Iran vào năm tới. Vì vậy, dư luận cho rằng việc ông Peres công du Nam Mỹ trong lúc này là nhằm ve vãn Brazil ủng hộ các chính sách của Israel đối với Iran và Palestine.

PHÚC GIA GIA (Theo UPI, Reuters, JP, Csmonitor)