Hôm qua 9-1, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates bắt đầu chuyến thăm kéo dài gần một tuần tới ba nước Đông Bắc Á là Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc, nhằm thảo luận các vấn đề song phương và khu vực. Trong đó, đáng chú ý là trạm dừng chân đầu tiên tại Bắc Kinh với nỗ lực giải tỏa căng thẳng trong quan hệ quân sự giữa hai nước sau gần một năm đình trệ.
Trong chuyến thăm đầu tiên kể từ năm 2007 này, ông Gates dự kiến sẽ có cuộc gặp với các quan chức hàng đầu Trung Quốc, trong đó có người đồng cấp Lương Quang Liệt, và tham quan trụ sở quân đoàn 2 pháo binh, trung tâm chỉ huy hạt nhân của Trung Quốc. Người phát ngôn Lầu Năm Góc Geoff Morrell cho biết chuyến đi này được kỳ vọng có thể đặt nền móng vững chắc hơn cho quan hệ quân sự giữa hai nước.
Bộ trưởng Gates cũng hy vọng thiết lập một kênh đối thoại thường xuyên với Trung Quốc xung quanh các vấn đề hạt nhân, không gian và an ninh mạng. Trước sự lớn mạnh về mặt quân sự của Trung Quốc, nhiều năm nay, Washington đề nghị Bắc Kinh ủng hộ một cơ chế đối thoại “lâu dài” hơn, nhằm tránh những sự hiểu lầm có thể dẫn tới đối đầu. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn giữ khoảng cách trong quan hệ quân sự với Mỹ để thể hiện sự không hài lòng về một số vấn đề, nhất là các hợp đồng bán vũ khí của Mỹ cho Đài Loan.
Một năm trước, Trung Quốc đã cắt đứt quan hệ quân sự với Mỹ và không chấp nhận chuyến thăm hàn gắn quan hệ của ông Gates mùa hè vừa qua để phản đối việc Mỹ bán gói vũ khí trị giá 6,4 tỉ USD cho Đài Loan. Vài ngày trước chuyến đi lần này, trên mạng Internet lan truyền nhiều hình ảnh về mẫu máy bay chiến đấu bí mật đầu tiên của Trung Quốc - J20 tại một sân bay ở Tây Nam Trung Quốc. Các chuyên gia cho rằng đây có thể là cách Trung Quốc phản ứng trước những yêu cầu của Mỹ về việc minh bạch hóa tiềm lực quân sự của nước này, một trong những chủ đề đối thoại của ông Gates. Giáo sư June Teufel Dreyer, chuyên gia về quân sự Trung Quốc tại Đại học Miami, cho rằng vì Trung Quốc có tiềm năng mở rộng ảnh hưởng về kinh tế và quân sự trong thời gian tới nên ông Gates sẽ không ở vị thế “chiếu trên” trong cuộc đối thoại lần này.
Tiềm lực quân sự của Trung Quốc cũng là nội dung trong chương trình nghị sự của ông Gates với người đồng cấp Nhật Bản Toshimi Kitazawa, khi ông tới Tokyo trong hai ngày 13 và 14-1. Tại trạm dừng chân cuối ở Seoul, ông Gates sẽ gặp Tổng thống Hàn Quốc Lee Myung-bak và Bộ trưởng Quốc phòng Kim Kwan-jin để thảo luận cách thức tránh căng thẳng leo thang trên bán đảo Triều Tiên.
N. MINH (Theo CNA, Reuters, Washingtonpost)
