Liên tiếp 3 vụ cháy rừng “sát nách” Vườn quốc gia (VQG) U Minh Hạ (Cà Mau) và Tràm Chim (Đồng Tháp) trong ngày 4-4 vừa qua là lời cảnh báo nghiêm khắc khi mùa nắng nóng ở ĐBSCL vào cao điểm. Nguy cơ cháy rừng ở các VQG U Minh Hạ, U Minh Thượng, Tràm Chim đã được nâng lên cấp IV, cấp V - cấp nguy hiểm và cực kỳ nguy hiểm.

Tràm Chim: Họp khẩn cấp

Với diện tích hơn 7.000 ha, trong đó có khoảng 3.000 ha rừng tràm, hơn 4.000ha còn lại là đồng cỏ, lúa ma, sen... là thảm thực vật quý giá, nơi trú ngụ của loài sếu đầu đỏ nên cần bảo vệ nghiêm ngặt, dù nó giống như một “bó đuốc” khổng lồ, chỉ cần một mồi lửa nhỏ sẽ bùng lên tức thì. Ông Huỳnh Thế Phiên, Giám đốc VQG Tràm Chim, lo lắng: “Chỉ cần một mẩu tàn thuốc cũng có thể gây cháy vì những cơn mưa trái mùa đã rửa trôi lớp phèn dưới chân rừng”. Mùa này, tình trạng xuyệt cá, bắt ong đang rộ lên. Canh lửa đã khó, canh người dân lén lút vào rừng càng khó hơn. Sau vụ cháy hôm 4-4, Ban chỉ đạo Phòng chống cháy rừng (PCCR) đã họp khẩn cấp bàn biện pháp canh lửa cho VQG Tràm Chim. Theo đó, địa phương sẽ triển khai ngay 10 lớp tuyên truyền cho người dân ở 10 xã lân cận VQG. Ban Giám đốc VQG Tràm Chim đã đưa hàng chục máy bơm, hàng trăm công cụ chữa cháy đến các chốt, các điểm nguy cơ cháy cao. Xung quanh vườn còn có 18 trạm, chốt bảo vệ với 5 đài quan sát, chòi canh kiên cố và bán kiên cố (có chiều cao từ 15-18 mét), 24 máy bơm chữa cháy với gần 5.000 mét dây sẵn sàng vận hành bất kỳ lúc nào. Để tự bảo vệ mình, VQG Tràm Chim đã chủ động đốt đồng ở những khu vực cỏ hoang để triệt tiêu những điểm cháy không nguy hiểm nhưng có thể dẫn đến cháy lan sang rừng tràm.

U Minh Thượng: Đốt lửa gần rừng phải xin phép

Từ đầu năm đến nay, tại VQG U Minh Thượng (diện tích 21.000ha) đã xảy ra 2 vụ cháy rừng tràm, gây thiệt hại 20 ha tràm ở huyện An Biên. Ông Lê Hoàng Hưởng, Giám đốc VQG U Minh Thượng, nhận định: Nguy cơ cháy của 13.000 ha rừng tràm nằm ở vùng đệm rất cao, vì đây là vùng người dân đang sản xuất, lượng nước trữ lại không nhiều. Trong khi đó, nông dân đang chuẩn bị vào vụ sản xuất, tình trạng đốt đồng xảy ra phổ biến, chỉ cần một bất cẩn nhỏ, đám cháy sẽ lan rộng ra ở vùng đệm. Hai vụ cháy trên đã làm ngành kiểm lâm vô cùng lo ngại. Điểm phát cháy cách không xa vùng bảo vệ nghiêm ngặt của VQG. Theo nhận định, có thể do người dân cố ý để rừng cháy lấy đất sản xuất...

Ông Nguyễn Thanh Bình, Chi cục Trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Kiên Giang, băn khoăn: “Hiện nay giá lúa đang cao, nhiều hộ dân muốn chuyển sang trồng lúa. Họ không công khai đốt cháy rừng, nhưng khi cháy họ không tham gia chữa, thậm chí không báo, lực lượng kiểm lâm sợ cháy lan sang khu vực rừng cần bảo vệ nên ra sức giữ. Chúng tôi biết sẽ còn những vụ cháy tương tự như vậy xảy ra...”. Trước tình hình này, VQG U Minh Thượng đã bố trí 40 cán bộ kiểm lâm, chia thành 8 tổ túc trực tuần tra và kiểm soát với phương tiện chữa cháy sẵn sàng 24/24. Các hộ dân muốn đốt đồng phải xin phép với địa phương.

U Minh Hạ: Liên tục cảnh báo

Hiện nay, toàn bộ lâm phần của Cà Mau (khoảng 56.000 ha) đã khô kiệt nước, trong đó có 36.000 ha rừng tràm thuộc khu vực VQG U Minh Hạ, Công ty Lâm nghiệp U Minh 1, U Minh 2, Trần Văn Thời, Sông Trẹm... báo động cấp 4 - 5, cấp cực kỳ nguy hiểm có thể xảy ra cháy bất cứ lúc nào. VQG U Minh Hạ có trên 7.000 ha tràm đang khô hạn, vùng đệm có cấp độ cháy từ 4 đến 5, riêng vùng lõi (trên 2.700 ha) đang được canh giữ hết sức nghiêm ngặt. Nhiều nơi dưới chân rừng khô hạn ở cấp 5, dưới kinh mương mực nước chỉ còn từ 0,7 - 1m. Ông Bùi Công Bửu, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết: “Nếu cứ khô hạn như thế này, có thể tỉnh sẽ bơm nước mặn vào rừng để chủ động nguồn nước chữa cháy”. Ông Nguyễn Văn Thế- Giám đốc VQG U Minh Hạ, tâm trạng hơn: “Mấy tháng nay kiểm lâm, những người giữ rừng thức đến trắng dã con mắt. Chỉ cần sơ sẩy một chút xíu, công sức bao nhiêu năm coi như đổ sông đổ biển”. Thông thường những đám cháy rừng tràm lửa lan rất nhanh. Ngoài mỗi thân tràm giống như một bó đuốc bởi các loại dây leo quấn quanh, gió có thể quăng những tàn lửa bay xa 5-10m là chuyện thường. Vụ cháy ở khu đất tái định cư dự án Khí điện đạm Cà Mau (sát nách VQG) ngày 4-4 vừa qua cũng vậy. Dù chỉ là lau sậy và cỏ hoang, nhưng lửa lan khá nhanh và có thể tràn qua các con kinh. Ban Chỉ huy PCCR tỉnh Cà Mau đã huy động khá đông các lực lượng dự phòng, lãnh đạo tỉnh cũng không vắng mặt một ai vì lo lửa bén sang VQG.

Chuẩn bị phương tiện phòng chống cháy rừng U Minh Hạ. Ảnh: T.M.T

Trước khi vụ cháy xảy ra, tình hình đã căng thẳng, nay lại càng căng thẳng hơn. Ông Nguyễn Quang Của- Chi cục Trưởng Chi cục Kiểm lâm Cà Mau, cho biết: Toàn tỉnh đã tổ chức lực lượng chống cháy hơn 5.500 người, sẵn sàng làm nhiệm vụ bất kỳ lúc nào, bố trí 50 máy bơm chuyên nghiệp “nhập cuộc” khi tình huống xấu xảy ra. Hiện nay, ở những điểm nóng, khu vực bị khô kiệt dễ xảy ra cháy, các đơn vị đã bố trí đầy đủ phương tiện và hậu cần tại chỗ, phân công trực chiến phòng, chống cháy rừng 24/24 giờ. Tại VQG U Minh Hạ, 18 tổ máy bơm, 32 chốt trạm và 5 chòi canh lửa hoạt động ngày đêm không dám lơi lỏng...

HÀM LUÔNG - VĨNH TƯỜNG