Ảnh: NBC News

Cái bắt tay lịch sử giữa Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Cuba Raul Castro tại lễ tang cố Tổng thống Nam Phi Nelson Mandela ngày 10-12 đã mang đến cho dư luận sự ngạc nhiên, niềm hy vọng xen lẫn tranh cãi xung quanh khả năng quan hệ song phương Mỹ-Cuba sẽ "tan băng".

Theo báo USA Today, ông Obama đã trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên kể từ năm 2000 bắt tay một nhà lãnh đạo Cuba. Cái bắt tay duy nhất được biết đến trước đó giữa nguyên thủ hai nước kể từ cuộc cách mạng Cuba năm 1959 là vào năm 2000, khi Chủ tịch Cuba lúc bấy giờ Fidel Castro bắt tay Tổng thống Bill Clinton trong lần gặp mặt tại Liên Hiệp Quốc. Tuy nhiên, hình ảnh đó không được ghi lại vì nó diễn ra ngoài tầm ngắm của các camera.

Đài truyền hình Cuba ngày 10-12 đã phát đoạn phim có cảnh bắt tay như một phần trong bài phát biểu cảm tưởng của Chủ tịch Raul tại Nam Phi mà không bình luận gì thêm. Dù vậy, nụ cười của ông Raul khi Tổng thống Obama tiến đến bắt tay trước khi lên bục diễn thuyết được nhiều người Cuba xem như một dấu hiệu hòa giải sau hơn nửa thế kỷ hai nước ngoảnh mặt với nhau vì sự khác biệt về hệ tư tưởng và chính trị. Chính phủ Cuba cho biết hành động này có thể cho thấy "sự khởi đầu cho việc chấm dứt thái độ gây hấn của Mỹ". Trong khi đó, trợ lý Nhà Trắng Ben Rhodes, cũng như một số quan chức khác của Washington, cho rằng đó chỉ là một hành động xã giao chứ không hàm ý gì khác.

Nhưng theo Reuters, hành động của hai nhà lãnh đạo là dấu hiệu mới nhất cho thấy sự thay đổi trong thái độ, vốn đối nghịch nhau, giữa hai chính phủ. Hãng tin CNN cho biết cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter xem cái bắt tay là "một điều quan trọng" có thể đại diện cho một "điềm báo trong tương lai".

Dư luận lâu nay tranh cãi xung quanh khả năng việc nới lỏng cấm vận chống Cuba sẽ xảy ra dưới thời Tổng thống Obama. Còn nhớ không lâu sau khi nhậm chức, ông Obama đã cho phép người Mỹ gốc Cuba hồi hương và gửi tiền về cho thân nhân, một động thái khiến phe Cộng hòa tức tối vì cho rằng lượng kiều hối đó sẽ chỉ làm lợi cho kinh tế Cuba và duy trì quyền lực của Havana. Mới tháng trước tại Miami, Tổng thống Obama lần đầu tiên công nhận nỗ lực cải cách nền kinh tế của Chủ tịch Raul, đồng thời nói thêm rằng chính sách của Mỹ, bao gồm lệnh cấm vận thương mại kéo dài nhiều thập kỷ chống Cuba, đã bị lỗi thời.

"Với cái bắt tay này, có lẽ hai nhà lãnh đạo Mỹ và Cuba hiểu rằng việc mà họ phải làm cùng nhau dễ hơn nhiều so với cuộc đấu tranh của Nam Phi chống lại chủ nghĩa phân biệt chủng tộc Apartheid" - Julia Sweig, Giám đốc nghiên cứu Mỹ La-tinh tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại ở New York, nhận định. Và trong bối cảnh lễ tang của "sứ giả hòa bình" Mandela, Giáo hội Công giáo Cuba coi trọng ý nghĩa của cái bắt tay Obama-Raul. Reuters dẫn lời phát ngôn viên của Giáo hội Orlando Marquez cho biết: "Người ta hy vọng rằng tấm gương Mandela tiếp tục truyền cảm hứng để (hai bên) tiến xa hơn cử chỉ xã giao này, vì cả Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Raul Castro đã từng nói rằng bây giờ chính là thời điểm để thay đổi mối quan hệ giữa Cuba và Mỹ".

THANH TRÚC