Ngày 9-7, ông Leon Panetta đã có chuyến công du đầu tiên tới Afghanistan trên cương vị Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ. Mục đích là nhằm làm ấm và siết chặt mối quan hệ thường xuyên hục hặc giữa Washington với Tổng thống Hamid Karzai cũng như giục nhà lãnh đạo Afghanistan “giữ kín” những tranh cãi giữa hai nước.
Những yêu cầu mà ông chủ mới của Lầu Năm Góc đề cập trong cuộc gặp với Tổng thống Karzai dĩ nhiên được phía Afghanistan đồng ý. Ông Karzai nói với Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ rằng “đây là cơ hội có thể giúp quan hệ hai nước trở lại đúng hướng”. Tuyên bố của văn phòng tổng thống Afghanistan cho biết hai bên còn đàm phán về cuộc chiến chống khủng bố chung, tiến trình chuyển giao quyền lực, việc tăng cường quan hệ hợp tác chiến lược Mỹ Afghanistan.
Quan hệ giữa Washington với ông Karzai từng nhiều phen căng thẳng, thể hiện qua việc giới chức Mỹ thất vọng trước việc Afghanistan không mạnh tay ngăn chặn nạn tham nhũng tràn lan, trong khi Kabul thường xuyên chỉ trích lực lượng Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) gây thiệt hại cho dân thường. Mối quan hệ giữa ông Karzai với Đại sứ sắp mãn nhiệm của Mỹ tại Kabul, Karl Eikenberry, cũng đặc biệt gay go. Trong một bức điện tín gởi Nhà Trắng bị rò rỉ tháng 12-2009, ông Eikenberry viết rằng “ông Karzai không phải là đối tác chiến lược tương xứng” và “tiếp tục lãng tránh trách nhiệm của người đứng đầu đất nước”.
Ông Panetta, nắm quyền Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA) đến ngày 30-6 vừa qua, biết rõ những khó khăn và khác biệt giữa Washington với ông Karzai, nhưng cho rằng giới cầm quyền Mỹ cần tôn trọng ông Karzai trên cương vị tổng thống và “giải quyết với ông ấy”.
Trong khi nâng cao vai trò của Afghanistan, ông Panetta lại hạ thấp quan hệ với một đồng minh khác của Mỹ ở khu vực là Pakistan. Theo tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, giới chức Nhà Trắng tin rằng thủ lĩnh mới của al-Qaeda Ayman al-Zawahiri đang ẩn náu ở khu vực bộ tộc của Pakistan. Các quan chức chủ chốt của Mỹ, trong đó có Panetta, hồi tháng 5 vừa, từng chọc giận Islamabad khi bày tỏ sự hoài nghi rằng trùm khủng bố Osama bin Laden được giới chức quân đội hoặc tình báo Pakistan trợ giúp để tránh bị Mỹ phát hiện.
Thời báo New York (Mỹ) hôm 9-7 cho biết trong một động thái nhằm trả đũa việc Pakistan mới đây trục xuất các sĩ quan huấn luyện của Mỹ, Washington đang hoãn và, trong một số trường hợp, hủy hàng trăm triệu USD viện trợ cho quân đội Pakistan. Cụ thể, khoảng 800 triệu USD viện trợ quân sự và thiết bị, tức hơn 1/3 khoản viện trợ an ninh trị giá hơn 2 tỉ USD hằng năm của Mỹ dành cho Pakistan, có thể bị ảnh hưởng. Các quan chức Mỹ cho rằng họ có thể nối lại viện trợ nếu quan hệ hai nước được cải thiện và Pakistan truy quét khủng bố quyết liệt hơn. Một số quan chức ở Washington từng kết luận rằng Pakistan sẽ không bao giờ là đối tác mà Mỹ kỳ vọng kể từ khi Tổng thống Barack Obama lên nắm quyền. Tuy nhiên, Washington không thể liều lĩnh phá vỡ hoàn toàn quan hệ này vì Pakistan vốn là tuyến đường cung cấp hậu cần trọng yếu cho liên quân ở Afghanistan. Ngoài ra, giới chức Mỹ cũng không muốn rời mắt một phút nào khỏi kho vũ khí hạt nhân ngày càng nở nồi của Pakistan.
Không thể cắt đứt quan hệ, nhưng rõ ràng Washington không còn xem trọng mối quan hệ với Pakistan như với nước láng giềng Afghanistan.
NGUYỄN HOÀNG
(Theo NYT, WSJ, Pakobserver)
