Cán bộ nông nghiệp và nông dân tỉnh Sóc Trăng tổ chức thăm đồng, phòng trừ dịch hại trên lúa hè thu năm 2008. Ảnh: XUÂN TRƯỜNG

Nhiều nông dân ở ĐBSCL đang tiếp tục cải tạo đất, sản xuất tiếp vụ lúa thu đông (lúa vụ 3) sau khi thu hoạch lúa hè thu. Tuy nhiên, theo Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT), tình hình dịch bệnh, nhất là dịch rầy nâu, bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá (VL-LXL)... đã và đang diễn biến phức tạp.

DỊCH HẠI ĐE DỌA NHIỀU NƠI

Cuối tháng 6-2008, Kiên Giang chịu một đợt di trú rầy nâu lớn. Trong tuần đầu tháng 7, diện tích lúa bị nhiễm các loại sâu bệnh tăng thêm 22.309 ha, nâng tổng diện tích lúa vụ này bị nhiễm sâu bệnh lên 46.050 ha, trong đó, có hơn 31.000 ha bị nhiễm rầy nâu với mật độ trung bình 1.500-2.000 con/m2; có nơi lên đến 6.000-10.000 con/m2, tuổi rầy phổ biến từ 1-3.

Tại Sóc Trăng, rầy nâu tấn công gần 18.000 ha lúa hè thu mới, trong đó có hơn 17.000 ha nhiễm nặng. Diện tích lúa bị nhiễm rầy tập trung ở các huyện: Mỹ Tú (3.840ha), Long Phú (3.740ha), Thạnh Trị (3.600ha), Ngã Năm (3.500ha)... và đang có xu hướng gia tăng trong thời gian tới. Tại Bạc Liêu, đến giữa tháng 7-2008 có gần 30.000/50.000 ha lúa hè thu bị nhiễm rầy nâu, trong đó, có trên 15.000ha lúa bị nhiễm rầy phải phòng trừ, với mật độ rầy trung bình 500-700 con/m2. Nhiều diện tích nhiễm với mật độ cao từ 3.000-5.000con/m2, tập trung nhiều nhất ở các huyện Hòa Bình, Vĩnh Lợi, Giá Rai...

Theo báo cáo của Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Vĩnh Long, toàn tỉnh có hơn 5.300 ha lúa hè thu và lúa vụ 3 mới xuống giống bị nhiễm rầy nâu, tập trung nhiều ở các huyện Trà Ôn, Long Hồ, Vũng Liêm, Bình Tân và Tam Bình. Qua giám định mẫu rầy xác định có khoảng 20% mang virus truyền bệnh VL-LXL.

Theo Cục Bảo vệ thực vật, từ ngày 4 đến ngày 10-7, rầy nâu, bệnh VL-LXL tiếp tục gia tăng ở các tỉnh phía Nam, đặc biệt là các tỉnh ĐBSCL. Đến ngày 10-7, đã có gần 199.000/1,7 triệu ha lúa hè thu bị nhiễm rầy nâu (trong đó trên 20.300 ha bị nhiễm nặng); gần 21.160/144.170 ha lúa vụ 3 đã xuống giống cũng bị nhiễm rầy. Diện tích nhiễm rầy nhiều tập trung ở các tỉnh Kiên Giang, Long An, Trà Vinh, Bạc Liêu, Tiền Giang, Đồng Tháp, Tiền Giang, Sóc Trăng... Đối với bệnh VL-LXL, đã có trên 2.865/144.170 ha lúa vụ 3 đã xuống giống bị nhiễm bệnh. Diện tích này tập trung chủ yếu ở Đồng Tháp và Trà Vinh.

Ngoài rầy nâu, bệnh VL-LXL, hiện nay nhiều địa phương ở ĐBSCL còn bị một số loại dịch hại khác tấn công ảnh hưởng đến năng suất lúa hè thu và lúa vụ 3... Ở huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau, có khoảng 200 ha bị nhiễm bệnh khô vàng đầu lá lúa, 1.200 ha diện tích lúa bị nhiễm sâu cuốn lá... Ở tỉnh Sóc Trăng, đã có hơn 13.000 ha lúa hè thu bị sâu cuốn lá tấn công. Ngoài ra, do thời tiết mưa nhiều tạo ẩm độ cao nên diện tích nhiễm bệnh cháy lá ở Sóc Trăng đã tăng lên 11.500ha, với hơn 1.000 ha bị nhiễm nặng.

NGUY HẠI ĐẾN LÚA HÈ THU, LÚA VỤ 3

Theo dự báo của ngành NN&PTNT các tỉnh, thành ĐBSCL, từ giữa đến cuối tháng 7-2008, sẽ có đợt rầy nở rộ và lây lan rộng trên diện tích lúa hè thu.

Ở tỉnh Sóc Trăng do rầy có nhiều độ tuổi gối lên nhau (từ tuổi 1-4 và rầy trưởng thành), nên theo ngành nông nghiệp, việc phòng trị là rất khó khăn. Bởi các số liệu ghi nhận từ các bẫy đèn những ngày gần đây cho thấy, số lượng rầy vào bẫy đèn rất cao, có nơi như xã Vĩnh Biên, huyện Ngã Năm, rầy vào đèn lên đến 50.000 con/m2 trong một đêm. Theo dự báo, khoảng giữa tháng 7 sẽ có một đợt rầy nở mới kết hợp cùng những lứa rầy hiện có sẽ có khả năng gây cháy rầy cục bộ tại một số nơi như: Ngã Năm, Long Phú, Thạnh Trị, Mỹ Tú... Vấn đề đáng lo ngại hiện nay chính là mầm bệnh vàng lùn và lùn lúa cỏ từ gần 200ha lúa hè thu sớm ở huyện Thạnh Trị (có 97 ha nhiễm nặng) có khả năng lây truyền sang khoảng 10.000 ha diện tích lúa Tài Nguyên sữa của huyện. Kỹ sư Lâm Thị Thanh Tùng, Phó Chi cục Trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật Sóc Trăng, cho biết: “Với diện tích nhiễm bệnh như vừa qua, cùng với mật số rầy tăng cao thời gian gần đây là rất đáng lo ngại cho các diện tích lúa mùa đang xuống giống và cả vùng tôm lúa của huyện Mỹ Xuyên”.

Tại Kiên Giang, điều đáng lo ngại là khi rầy nâu nở rộ, nhiều nông dân hoang mang nên đã sử dụng thuốc bảo vệ thực vật tùy tiện. Phần lớn diện tích lúa nhiễm rầy đều được phun thuốc kết hợp theo sự hướng dẫn của người bán. Cách làm này rất nguy hiểm, tạo điều kiện cho rầy nâu phát triển mạnh và kháng thuốc vào lứa sau. Thạc sĩ Ngô Thị Hồng Liên, Trưởng phòng Kỹ thuật, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Kiên Giang, cho biết: “Nông dân thấy phun thuốc mà rầy chết là xem như có hiệu quả. Thậm chí, phun thuốc 3-4 lần chỉ cách nhau có 2-3 ngày. Nhiều người còn kết hợp phun thuốc trên lúa và bơm trực tiếp vào nước ruộng. Đây là cách làm rất tốn kém mà không hiệu quả. Rầy lứa sau sẽ bộc phát mạnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và bùng phát dịch bệnh trên lúa...”.

TUÂN THỦ KHUYẾN CÁO CỦA NGÀNH CHUYÊN MÔN

Theo khuyến cáo của Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Kiên Giang, người dân nên chọn thuốc phù hợp với giai đoạn phát triển của lúa để diệt rầy nâu hiệu quả, bảo vệ được năng suất lúa. Đối với lúa 30-35 ngày tuổi đang phát triển tốt thì sử dụng thuốc thuộc nhóm Buprofezin (như: Applauch, Butyl, Map-Judo, Aperlaur...) để diệt rầy nâu nhỏ tuổi 1-3. Nhóm thuốc này diệt rầy chậm nhưng bền vững, bảo vệ cho cây lúa tiếp tục phát triển. Nếu lúa sắp thu hoạch, cần diệt nhanh rầy thì có thể sử dụng Bassa, Bascide, Admire, Sectox... Tuyệt đối không sử dụng thuốc sâu, thuốc có hỗn hợp lân hữu cơ... vì các loại thuốc này sẽ làm rầy tiếp tục bộc phát mạnh ở vụ sau.

Ngoài việc đề nghị các địa phương chỉ đạo quyết liệt lịch xuống giống lúa vụ 3 theo công điện số 29/CĐ-BNN, ngày 13 tháng 6 năm 2008 của Bộ NN&PTNT, Cục Bảo vệ thực vật chỉ đạo: Kiên quyết không cho người dân xuống giống từ ngày 10 - 7 đến ngày 25-7 tùy thuộc vào lượng rầy di trú ở mỗi địa phương và theo dự báo của Trung tâm bảo vệ thực vật phía Nam. Nông dân nên bơm nước vào ruộng lúc chiều tối trong suốt đợt rầy di trú mật số cao tại trà lúa vụ 2 dưới 20 ngày tuổi để hạn chế bệnh VL-LXL là do rầy di trú truyền vi rút gây bệnh.

Đối với trà lúa hè thu đang đẻ nhánh đến trổ đòng, Cục Bảo vệ thực vật khuyến cáo nông dân, ngành nông nghiệp địa phương theo dõi mật số rầy trên đồng ruộng, phun trừ rầy khi có mật số trên 3 con/tép. Đối với các tỉnh Đồng Tháp, Trà Vinh, cần có biện pháp quyết liệt hơn trong việc xử lý sớm diện tích lúa đang bị nhiễm bệnh VL-LXL, tránh để lây sang lúa vụ 3 và vụ mùa sắp xuống giống của tỉnh và trong vùng ĐBSCL.

Trong công tác chỉ đạo sản xuất lúa thu đông và mùa 2008, Bộ NN & PTNT nhấn mạnh: các địa phương cần lưu ý, cơ cấu 3 vụ lúa (đông xuân - hè thu - thu đông), cần bố trí thời vụ lúa thu đông để không bị trễ vụ đông xuân kế tiếp và có thời gian cách ly ít nhất 2 tuần, thời vụ gieo sạ không sau ngày 20-8-2008. Trong cơ cấu 2 vụ: hè thu - thu đông, thời vụ tập trung trong tháng 9-2008. Tăng sử dụng giống kháng rầy và áp dụng kỹ thuật “3 giảm, 3 tăng”...

NHÓM PV-CTV