Cái gọi là “quyền lực thông minh”, được tân Ngoại trưởng Hillary Clinton trình bày trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ hồi trung tuần tháng Giêng vừa qua, thật ra là sự kết hợp hay pha trộn giữa “quyền lực mềm” và “quyền lực cứng” trong chính sách đối ngoại sắp tới của Washington, tức vừa duy trì việc sử dụng sức mạnh quân sự vừa tranh thủ truyền bá tư tưởng dân chủ, nhân quyền kiểu Mỹ thông qua các kênh hợp tác, viện trợ... Theo bà Hillary, Nhà Trắng sẽ sử dụng một hay kết hợp nhiều công cụ sẵn có như ngoại giao, kinh tế, quân sự, chính trị, pháp luật và văn hóa cho mỗi tình thế ngoại giao nhằm đảm bảo vị thế thống trị của Mỹ trên toàn cầu.

Khái niệm “quyền lực thông minh” từng được giáo sư Joseph Nye thuộc Đại học Harvard và cựu Thứ trưởng Ngoại giao Richard Armitage trình bày trong bản báo cáo hồi tháng 11-2007 nhằm kiến nghị những chính sách an ninh quốc gia mới cho nước Mỹ trong tương lai. Theo ông Joseph Nye, việc sử dụng quyền lực một cách thông minh trên thực tế đã được chính quyền Mỹ sử dụng từ rất lâu và nó góp phần làm nên chiến thắng của nước này trong Chiến tranh lạnh. Chẳng hạn, kế hoạch Marshall tái thiết châu Âu đã giúp mở rộng chủ nghĩa tư bản, hay Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ (USAID) được thành lập dưới trào Tổng thống John F. Kennedy đã nâng tầm ảnh hưởng của đất nước cờ hoa trên thế giới.

Chính quyền của Tổng thống vừa mãn nhiệm George Bush cũng đã thực thi hai chính sách ngoại giao, trong đó “quyền lực cứng” (trừng phạt quân sự và kinh tế) chủ yếu ở nhiệm kỳ đầu và “quyền lực mềm” (đàm phán, viện trợ) tập trung vào nhiệm kỳ hai. Như vậy, xét cho kỹ, người ta thấy chiến lược “quyền lực thông minh” của tân Ngoại trưởng Hillary không mới, với bản chất ngoại giao truyền thống của Chú Sam là “cây gậy và củ cà rốt” không hề thay đổi. Có khác chăng là vị cựu Đệ nhất phu nhân áp dụng nó trong tình thế khó khăn hơn: làm sao để duy trì vị thế độc tôn của Mỹ khi mà bóng đen suy thoái đang bao trùm lên nền kinh tế lớn nhất hành tinh, và thế giới đang định hình những cực quyền lực mới.

PHÚC KIẾN
(Theo Star, CDS, Xinhua)