Qua gần 4 năm (2016-2019) triển khai thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, Cần Thơ là một trong những tỉnh, thành phố có kết quả phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện đạt so với chỉ tiêu BHXH Việt Nam giao. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, một số khó khăn, vướng mắc đã phát sinh, cần được ngành chức năng quan tâm, tháo gỡ.

Luật BHXH năm 2014 có nhiều điểm mới được sửa đổi, bổ sung như: quy định chế độ thai sản đối với lao động nam nghỉ việc khi vợ sinh con; chế độ nghỉ việc để dưỡng thai đối với lao động nữ theo chỉ định của cơ sở khám, chữa bệnh; chế độ thai sản đối với lao động nữ mang thai hộ và nhờ người mang thai hộ; chế độ nghỉ hưu đối với lao động nữ là người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; thân nhân người lao động được lựa chọn hưởng chế độ tử tuất hằng tháng hoặc một lần khi đủ điều kiện…

Đại lý thu Bảo hiểm y tế, BHXH tự nguyện ở xã Đông Hiệp đến tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện.

Thành phố đã triển khai tuyên truyền, vận động đến đơn vị sử dụng lao động, người lao động và nhân dân tham gia thực hiện chính sách BHXH. Song song đó, đổi mới phương thức hoạt động, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực của đội ngũ hệ thống BHXH; thực hiện tốt việc niêm yết, công khai minh bạch các khoản thu, chi, giải quyết chế độ; quản lý sử dụng quỹ BHXH. Các hoạt động khám, chữa bệnh, quản lý hồ sơ, quản lý đối tượng tham gia BHXH được quan tâm. Công tác cải cách hành chính được tăng cường, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ, tăng tỷ lệ tham gia BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện… Kết quả, số lượng người tham gia BHXH tăng đáng kể. Cụ thể, năm 2016, thành phố có 111.574 người tham gia BHXH bắt buộc và 849 người tham gia BHXH tự nguyện; năm 2019, đã tăng lên 126.281 người tham gia BHXH bắt buộc và 6.522 người tham gia BHXH tự nguyện...

Để đạt được kết quả tích cực này, ngay từ đầu năm 2019, BHXH thành phố đã đổi mới công tác tuyên truyền đối thoại trực tiếp theo nhóm đối tượng tại các khu phố, cụm dân cư để vận động, phát triển BHXH tự nguyện. Nhiều địa phương đã làm tốt công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Trong đó có xã Đông Hiệp, huyện Cờ Đỏ - điểm được cơ quan BHXH và Hội Nông dân huyện chọn tổ chức hội nghị tuyên truyền trực tiếp. Ông Đặng Phương Hồng, Chủ tịch Hội Nông dân, đại lý thu BHXH, Bảo hiểm y tế Hội Nông dân xã Đông Hiệp, cho biết: “Tại hội nghị, bằng cách giải thích ngắn gọn, tôi tư vấn cho người dân về phương thức, thủ tục và mức đóng BHXH tự nguyện sau khi được Nhà nước hỗ trợ. Để bà con mạnh dạn tham gia, tôi lấy ví dụ minh họa từ người thật, việc thật. Qua đó, giúp bà con hiểu hơn về những lợi ích của chính sách BHXH tự nguyện”…

Hiện nay, pháp luật về BHXH được quy định khá chặt chẽ, nhưng nhiều chủ sử dụng lao động vẫn tìm cách lách luật, gây khó khăn cho các Đoàn thanh tra, như: ký hợp đồng học việc, hợp động khoán việc… để trốn đóng hoặc chia thu nhập thành nhiều khoản hỗ trợ (tiền hỗ trợ điện thoại, nhà ở, ăn…) để đóng BHXH ở mức thấp nhất có thể. Trong khi đó, cơ quan BHXH chỉ mới được quy định thẩm quyền xử phạt về hành vi chậm đóng BHXH, còn hành vi trốn đóng và đóng chưa đúng mức đóng BHXH, do phần lớn liên quan đến hợp đồng lao động (không thuộc chức năng thanh tra của cơ quan BHXH) thì chuyển cho thanh tra lao động xem xét, xử lý…

Bên cạnh đó, Luật BHXH năm 2014 quy định những người hoạt động không chuyên trách thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, hằng tháng đóng 22% theo mức lương cơ sở vào quỹ hưu trí, tử tuất để hưởng chế độ hưu trí, tử tuất. Thế nhưng, họ không được hưởng chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cũng như không thuộc đối tượng đối bảo hiểm thất nghiệp để hưởng trợ cấp thất nghiệp. Theo ông Trần Văn Minh, Giám đốc BHXH thành phố, quy định trên đã hạn chế quyền lợi của người lao động khi tham gia BHXH. Vì vậy, ông đề nghị sửa đổi theo hướng người hoạt động không chuyên trách được tham gia BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp trên cơ sở hợp đồng lao động đã giao kết với đơn vị và hưởng đầy đủ các quyền lợi như đối tượng tham gia BHXH bắt buộc khác.

Ông Trần Văn Minh cũng kiến nghị, người tham gia BHXH tự nguyện đóng với phương thức 5 năm, nếu đã đóng đủ 12 tháng mà chết thì vẫn được hưởng trợ cấp mai táng. Đồng thời, giải quyết chế độ tử tuất một lần, với thời gian tham gia theo phương thức đã đóng 5 năm mà không phải hoàn trả lại tiền tương ứng với thời gian còn lại so với thời gian đóng theo phương thức đóng 5 năm không bao gồm tiền hỗ trợ đóng của Nhà nước (nếu có). Mặt khác, cần quy định thêm đối với người tham gia BHXH tự nguyện đóng đủ 5 năm, nếu nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi được đóng một lần hoặc nhiều lần cho đủ 20 năm để được hưởng trợ cấp BHXH hằng tháng…

Bài, ảnh: CHẤN HƯNG