Thời gian qua, mô hình cánh đồng mẫu lớn (CĐML) được xây dựng và nhân rộng trong tỉnh Tiền Giang đã góp phần phát triển nền sản xuất lúa hàng hóa theo hướng tập trung, chuyên canh, hiện đại. Từ kết quả bước đầu, ngành nông nghiệp tỉnh này đang tập trung xây dựng, mở rộng và tìm đầu ra ổn định cho nông dân tham gia.

Thu hoạch lúa ở cánh đồng mẫu lớn xã Hậu Mỹ Trinh, huyện Cái Bè.

Bà Trần Thanh Phong, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư tỉnh Tiền Giang cho biết, trong vụ đông xuân 2011-2012, Tiền Giang đã thực hiện thí điểm 6 mô hình CĐML tại các huyện trồng lúa trọng điểm của tỉnh như: Cái Bè, Cai Lậy, Tân Phước, Chợ Gạo, Gò Công Tây và Gò Công Đông, với tổng diện tích 626 ha/959 hộ tham gia, nông dân lợi nhuận trên 17,7 triệu đồng/ha. Trong 6 mô hình thí điểm này có đại diện nông dân (hợp tác xã- HTX, Tổ hợp tác), doanh nghiệp cung ứng vật tư và tiêu thụ lúa cùng tham gia. "Mô hình đã chuyển giao cho nông dân trồng lúa những tiến bộ kỹ thuật mới như: sử dụng giống xác nhận, quản lý dịch hại theo hướng bền vững, áp dụng biện pháp canh tác "né rầy", 3 giảm 3 tăng, công nghệ sinh thái… Các tổ trưởng mô hình rất nhiệt tình hỗ trợ, dẫn dắt các hộ trong mô hình, nhờ đó giúp mô hình thực hiện thuận lợi và đạt kết quả cao. Trình độ kỹ thuật và nhận thức của nông dân ngày càng cải tiến, từng bước hình thành đội ngũ tiên tiến, biết ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, ghi chép nhật ký và kiểm soát chất lượng hạt lúa. Nông dân được đảm bảo đầu ra"-bà Phong nói.

Từ kết quả thí điểm trên, trong vụ lúa đông xuân 2012-2013, tỉnh Tiền Giang thực hiện mô hình CĐML trên 372 ha, với 437 hộ dân tham gia ở xã Hậu Mỹ Trinh (huyện Cái Bè) và Thạnh Lộc, Mỹ Phước Tây (huyện Cai Lậy). Mô hình này được Công ty cổ phần Vật tư nông nghiệp Tiền Giang chịu trách nhiệm đầu tư về giống, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) không tính lãi suất trong vòng 4 tháng, giá vật tư của công ty thấp hơn so với giá thị trường từ 1-3%. Ngoài ra, Công ty Lương thực Tiền Giang còn bao tiêu sản phẩm của các mô hình CĐML được thực hiện tại các điểm trên.

Mặc dù nông dân đã thấy rõ lợi ích từ CĐML, song vẫn còn nhiều hạn chế như: một số ít nông dân vẫn sử dụng giống lúa IR 50404; việc ghi chép sổ tay theo VietGAP được triển khai chủ yếu tại các mô hình, chương trình… nhưng mức độ và tỷ lệ hộ nông dân ghi chép đầy đủ chưa cao. Thêm vào đó, trong điều hành và quản lý còn nhiều bất cập, nhất là việc ký hợp đồng giữa doanh nghiệp và đại diện nông dân (HTX, Tổ hợp tác). Mối liên kết "4 nhà" trong bao tiêu sản phẩm còn hạn chế, hạ tầng cơ sở cho vùng trồng lúa chưa hoàn chỉnh. Cũng phải thừa nhận là quy mô và diện tích của mô hình CĐML ở tỉnh Tiền Giang dù chưa lớn, nhưng bước đầu đã có tác động đến việc hình thành chuỗi giá trị, hướng đến nền nông nghiệp hàng hóa, có sự đầu tư từ đầu vào cho đến đầu ra, giúp gia tăng lợi nhuận của người trồng lúa dựa trên việc áp dụng khoa học kỹ thuật đồng bộ. Đồng thời giúp nông dân quen dần với việc sản xuất lúa theo hướng GAP, sản xuất sản phẩm an toàn, thân thiện với môi trường và góp phần thực hiện việc gắn kết chặt chẽ "4 nhà".

Theo bà Trần Thanh Phong, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông – Khuyến ngư tỉnh Tiền Giang, để CĐML ổn định và phát triển bền vững, ngành nông nghiệp đã đẩy mạnh thông tin quảng bá nhiều hình thức để nông dân thấy rõ lợi ích các mô hình. Đồng thời, nâng cao nhận thức của người dân về mọi mặt, nhất là khoa học, công nghệ, năng lực quản lý sản xuất để sản phẩm đồng đều và chất lượng không ngừng nâng cao. Khuyến cáo nông dân áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ cao vào sản xuất. Triển khai quy hoạch kho, đầu tư xây dựng các trung tâm chế biến gạo và nghiệp tiêu thụ sản phẩm hiện có, tìm hiểu và liên hệ với các doanh nghiệp mới để mở rộng sản xuất và đảm bảo đầu ra ổn định. Khuyến khích sử dụng giống chất lượng cao có tiềm năng xuất khẩu theo nhu cầu của thị trường. Nâng cao chất lượng hoạt động của HTX hiện có và phát triển mới HTX theo mô hình doanh nghiệp. Khuyến khích hình thành doanh nghiệp cổ phần nông nghiệp tại các vùng sản xuất lúa trọng điểm. Trên cơ sở đó gắn kết với phát triển CĐML hình thành chuỗi giá trị theo hướng bền vững và hiệu quả. Có thể khẳng định đây là xu hướng tất yếu, là giải pháp thiết thực nhất cho ngành trồng trọt nói chung và sản xuất lúa nói riêng để hướng tới nền nông nghiệp chất lượng cao.

Bài, ảnh: Khải Ca