Bốn năm sau thất bại thảm hại, các tay súng tổ chức tự xưng Nhà nước Hồi giáo (IS) đang tái hợp ở Iraq và Syria. Chúng tấn công các chốt kiểm soát của quân đội và cảnh sát, ám sát lãnh đạo địa phương, phá hoại lưới điện cũng như các cơ sở sản xuất dầu.

Lực lượng đặc nhiệm Iraq trong chiến dịch lùng sục các tay súng IS ở tỉnh Kirkuk. Ảnh: Guardian

Âm thầm tập hợp lực lượng

Theo Guardian, lực lượng hiện tại của IS khá mong manh, chỉ bằng một phần nhỏ so với thời điểm chúng cai trị các vùng đất rộng lớn ở Iraq và Syria. Do cạn kiệt nguồn tài chính, chúng tìm nơi trú ẩn trong các ngọn núi, ẩn náu ở những khu vực nông thôn, sa mạc hay những vùng khó khăn, liên tục di chuyển cho đến khi có đủ nguồn lực để triển khai các cuộc tấn công.

Hôm 27-6, Bộ Ðiện lực Iraq xác nhận nhà máy điện Salah al-Din ở thành phố Samarra bị trúng rocket, nhiều bộ phận của nhà máy bị hư hại nghiêm trọng. Kênh truyền thông Nasheer News của IS sau đó đăng tải tuyên bố thừa nhận thực hiện vụ tấn công này. Cùng ngày, các nguồn tin an ninh cho biết 3 nhân viên an ninh Iraq thiệt mạng và 7 người khác bị thương do các vụ tấn công của IS ở tỉnh Diyala và Kirkuk.

Một sĩ quan tình báo cấp cao cho hay, khu vực tam giác giữa tỉnh Kirkuk ở phía Bắc, Baiji ở phía Tây và Samara ở phía Nam rất quan trọng đối với IS, bởi nó nằm ở vị trí trung tâm của Iraq, nối các ngọn đồi và núi ở phía Ðông với các sa mạc ở phía Tây dẫn đến Syria. “IS hiện đang ở trong hoàn cảnh giống như al-Qaeda sau thất bại vào năm 2009. Chúng đã âm thầm tập hợp và tổ chức lại lực lượng. Chúng chỉ mất chưa đầy 3 năm để trở lại mạnh mẽ hơn” - một thủ lĩnh bộ lạc địa phương cảnh báo.

Trong khi đó, lực lượng Hesba chuyên thực hiện luật Hồi giáo Sharia hà khắc của IS đang hoạt động trở lại tại các khu vực do Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) kiểm soát ở Ðông Bắc nước này, gieo rắc nỗi sợ hãi cho người dân. Hồi tháng 6 vừa qua, Hesba kêu gọi tất cả cư dân vùng nông thôn phía Ðông Deir ez-Zor không gia nhập SDF và liên quân quốc tế chống IS do Mỹ dẫn đầu, rời khỏi các hội đồng địa phương do người Kurd lãnh đạo và đe dọa sẽ lấy mạng những ai không tuân theo mệnh lệnh của chúng.

Chúng cũng kêu gọi tất cả nhà xe địa phương không chở những phụ nữ không tuân thủ quy định về trang phục của luật Sharia, dọa đốt xe hoặc phạt nặng những ai vi phạm. Ðáng chú y, chúng còn buộc tất cả thương nhân và nông dân nộp thuế tôn giáo cho IS để tránh bị “phạt nặng”.

Nghèo đói “tiếp tay” cho IS

John Godfrey, quyền đặc phái viên Mỹ trong liên quân toàn cầu chống IS, cho rằng chính điều kiện kinh tế ngày càng xấu đi ở Iraq và Syria đã cho phép IS tái hợp. “Tình trạng nghèo đói, bất bình đẳng và sự bất công tiếp tục khiến nhiều người trẻ tuổi gia nhập các nhóm khủng bố, gồm IS” - ông Godfrey phát biểu trong cuộc họp báo hôm 1-7 vừa qua.

Theo ông Godfrey, sự kết hợp giữa hạn hán nghiêm trọng với vụ mùa thất bát đã tạo ra cuộc suy thoái đáng kể về kinh tế, ảnh hưởng đến thu nhập của người dân địa phương và góp phần gây ra tình trạng thất nghiệp. Ông Godfrey dẫn lời các cộng sự tại địa phương cho biết IS “đang tích cực khai thác tình hình kinh tế khó khăn đó để tái thiết lập sự hiện diện ở những khu vực bị suy thoái kinh tế ảnh hưởng nặng nề nhất”.

Sau 10 năm chìm trong chiến tranh, suy thoái kinh tế ảnh hưởng đến Syria từ nhiều phía. Giá lương thực tăng gấp 5 lần trong vài năm qua trong bối cảnh chính phủ nước này nỗ lực tái thiết hệ thống cơ sở hạ tầng. Tháng 3 vừa qua, Damascus đã cho tăng giá xăng dầu lên hơn 50% tại các khu vực do chính phủ kiểm soát.

Mặt khác, chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad thu phí cao đối với những ai trong độ tuổi nhập ngũ trốn khỏi đất nước hoặc từ chối nhập ngũ. Hồi tháng 2, Chính phủ Syria còn công bố kế hoạch thu giữ tài sản của những người tị nạn không có khả năng chi trả chi phí sinh hoạt, từ đó khiến nhiều người chán nản, gia nhập vào hàng ngũ của IS.

TRÍ VĂN  (Theo Guardian, Al-monitor)