Hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt đã tạo nên diện mạo đặc trưng riêng cho TP Cần Thơ. Bảo vệ, cải tạo và phát triển cảnh quan hệ thống sông ngòi, kênh rạch luôn được TP Cần Thơ quan tâm nhằm giảm ô nhiễm môi trường, góp phần chỉnh trang đô thị, mang lại môi trường sống trong lành cho người dân.

Một đoạn rạch Bần, quận Ninh Kiều khang trang, sạch đẹp.

Chung tay bảo vệ

Thành phố đã triển khai nhiều giải pháp để bảo vệ, ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường nhiều tuyến sông, kênh, rạch trên địa bàn. Theo đó, các ngành, các cấp, tổ chức hội đoàn thể tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao ý thức người dân nhằm hạn chế tình trạng vứt rác, lấn chiếm các tuyến sông, kênh rạch. Ðồng thời, tổ chức thường xuyên các đợt ra quân dọn dẹp rác thải dọc theo các tuyến sông, ao hồ, kênh rạch trên địa bàn.

Theo ông Mã Khánh Hậu, Phó Chủ tịch UBND quận Ninh Kiều, thời gian qua, quận tăng cường công tác quản lý và duy trì thực hiện định kỳ vớt rác trên sông, rạch. Quận lắp đặt hệ thống camera vừa đảm bảo an ninh trật tự vừa phát hiện hành vi vi phạm vứt rác thải bừa bãi. Ðồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, từng bước góp phần nâng cao nhận thức của người dân chung tay giữ gìn vệ sinh môi trường nói chung và các tuyến ao hồ, kênh rạch…

Ở đô thị, các tuyến sông, kênh, rạch được ví như “chiếc máy điều hòa” làm mát không khí, giữ chức năng chống úng ngập cục bộ, bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên. Tại nông thôn, các tuyến sông, kênh, rạch cung cấp nước tưới cho sản xuất, sinh hoạt... Do vậy, các địa phương chú trọng công tác thực hiện khơi thông dòng chảy, đảm bảo tưới tiêu, thoát nước trong mùa nắng nóng cũng như mưa bão. Nội dung này được lồng ghép vào chiến dịch giao thông, thủy lợi mùa khô hằng năm tại các địa phương. Ðơn cử tại huyện Phong Ðiền, thông qua chiến dịch thủy lợi - giao thông mùa khô gắn với xây dựng cảnh quan môi trường nâng chất tiêu chí nông thôn mới nâng cao năm 2023, huyện đã thực hiện dọn cỏ, khai thông dòng chảy 27,66km; nạo vét cơ giới gần 6,4km; đắp 17 đập gia cố sạt lở; kè mé xây dựng gia cố đê bao 522m…

Giữ gìn và bảo vệ hệ thống ao hồ, kênh rạch, TP Cần Thơ đã công bố danh mục 63 hồ, kênh rạch không được san lấp trên địa bàn. Trên cơ sở đó, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố phối hợp với UBND quận, huyện tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến danh mục hồ, kênh rạch không được san lấp đến người dân biết để thực hiện. Cùng đó, đẩy mạnh công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra, giám sát các hành vi lấn chiếm, xây dựng trái phép, gây ô nhiễm môi trường đối với các hồ, kênh rạch. Dự án Phát triển TP Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị triển khai có nhiều hạng mục quan trọng đã và đang được khẩn trương hoàn thiện. Trong đó, có hạng mục cải tạo 12 tuyến kênh rạch trên địa bàn nội ô quận Ninh Kiều và Bình Thủy. Theo đó, tiến hành nạo vét, thi công kè, hệ thống thoát nước, vỉa hè… ở cả 2 bên của các tuyến rạch nhằm cải tạo khả năng tiêu thoát nước và tăng cường mỹ quan đô thị…

 Hợp tác

Cùng với nỗ lực của các ngành, các cấp, TP Cần Thơ chủ động hợp tác quốc tế hỗ trợ thực hiện một số mô hình thu gom rác thải các dòng sông. Trong đó nổi bật là thuyền thu gom rác thải tự động Interceptor 003, vận hành bằng năng lượng mặt trời. Ðây là một cỗ máy có thể tự động thu gom rác nổi trên bề mặt sông, do tổ chức The Ocean Cleanup (Hà Lan) và Công ty Coca - Cola Việt Nam hợp tác triển khai trên sông Cần Thơ. Nhằm tạo sự thay đổi hành vi trong quản lý rác thải đối với các cộng đồng địa phương sống trên sông, Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Xanh và Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Phát triển nông thôn phối hợp TP Cần Thơ triển khai và bàn giao dự án “Vì sông Mekong không rác - Thí điểm mô hình kinh tế tuần hoàn tại các chợ nổi ở Cần Thơ”. Dự án đã tổ chức hệ thống thí điểm thu gom, vận chuyển rác từ các ghe dân sinh trên chợ nổi Cái Răng và ở Cồn Sơn. Ðồng thời, nâng cao nhận thức cộng đồng, bước đầu xây dựng thói quen phân loại, thu gom rác và xử lý rác hữu cơ hiệu quả...

Mới đây, Tổ chức Clear Rivers (Hà Lan) làm việc với UBND TP Cần Thơ đề xuất dự án thí điểm cải thiện việc thu gom rác thải nhựa bằng bẫy rác và thành lập hệ thống tái chế địa phương tại Cần Thơ. Tổ chức Clear Rivers đã nghiên cứu thiết kết bẫy rác (Litter Trap) làm từ nhựa tái chế là một hệ thống nổi thụ động có khả năng thu giữ rác nhựa trên sông. Thiết bị có chiều dài 5,7m, chiều rộng 2,3m và chiều cao 2,3m, được đặt ngược hướng với dòng nước giúp bẫy rác hoạt động. Phần rác thải được thu gom từ bẫy rác sẽ được tiến hành phân loại, xử lý và tái chế. Qua khảo sát thực tế, nhóm nghiên cứu dự án của Tổ chức Clear Rivers đề xuất địa điểm lắp đặt bẫy rác tại rạch Cái Khế, quận Ninh Kiều. Dự án thí điểm từ tháng 1 đến 6-2024, vốn viện trợ không hoàn lại. Bà Võ Nguyễn Minh Thùy, quản lý dự án Clear Rivers tại Việt Nam, cho biết: Thiết bị Interceptor 003 phù hợp với các dòng sông, bẫy rác thiết kế nhỏ gọn phù hợp với các kênh rạch. Bên cạnh thu gom rác thải tự động, dự án hợp tác với Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên - Ðại học Cần Thơ nghiên cứu phân tích số lượng, chất lượng rác thu được từ bẫy rác. Từ đó xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn phù hợp cho rác thải nhựa và rác thải hữu cơ trên sông, rạch...

Theo ông Dương Tấn Hiển, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Cần Thơ, thành phố hướng đến xây dựng và phát triển thành phố xanh - sạch - đẹp, nâng cao chất lượng sống cho người dân. Các dự án triển khai không chỉ góp phần thu gom rác thải trên sông, rạch mà còn nâng cao nhận thức của người dân về vấn đề xử lý rác thải sinh hoạt. TP Cần Thơ sẽ tiếp tục huy động mọi nguồn lực cùng với sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp trong và ngoài nước chung tay phát triển, nhân rộng các dự án bảo vệ môi trường…