Hệ thống ao hồ, kênh rạch có chức năng rất quan trọng trong việc điều tiết nước, điều hòa nhiệt độ, có khả năng tự làm sạch môi trường và tạo mỹ quan. Với ý nghĩa trên, TP Cần Thơ quan tâm triển khai nhiều giải pháp nhằm duy trì, gìn giữ và bảo vệ hệ thống ao hồ, kênh rạch trên địa bàn…

Hồ Búng Xáng, quận Ninh Kiều thuộc danh mục hồ, kênh rạch không được san lấp của thành phố.

Theo đánh giá của các chuyên gia, ao hồ, kênh rạch có vai trò vô cùng quan trọng trong sản xuất, đời sống đối với cả nông thôn và đô thị. Ở đô thị ao hồ, kênh rạch được ví như chiếc máy điều hòa làm mát không khí, giữ chức năng trong việc chống úng ngập cục bộ, giúp phát triển cây xanh, thảm cỏ, bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên ở đô thị. Tại nông thôn, ao, hồ cung cấp nước tưới cho sản xuất, sinh hoạt... Thời gian qua, TP Cần Thơ đã triển khai hàng loạt công trình khôi phục kênh rạch, ao hồ đã bị bồi lắng, ô nhiễm môi trường tại các quận trung tâm của thành phố. Những công trình này đã và đang góp phần giúp TP Cần Thơ khắc phục được tình trạng ô nhiễm nguồn nước, không khí, điều tiết dòng chảy… ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ðiển hình là công trình hồ Xáng Thổi, rạch Tham Tướng, hồ Búng Xáng… sau khi được nạo vét, về cơ bản đã giải quyết được tình trạng ô nhiễm môi trường, khơi thông dòng chảy, tạo không gian thông thoáng bằng các tuyến đường, vỉa hè khang trang, sạch đẹp, đời sống tinh thần người dân được nâng lên. Cùng với đó, các địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân không lấn chiếm, xả thải xuống ao hồ, kênh rạch. Ðồng thời, phối hợp với các tổ chức đoàn thể ra quân dọn dẹp, thu gom, vớt rác một số kênh rạch, ao hồ trên địa bàn.

Song trên thực tế, vẫn còn tình trạng lấn chiếm, sử dụng trái phép đất thuộc phạm vi hành lang bảo vệ nguồn nước hay xả thải ao hồ, kênh rạch trên địa bàn thành phố. Việc này không chỉ dẫn đến việc các nguồn nước ngày càng bị suy thoái, cạn kiệt, giảm khả năng cấp nước cho dân sinh, các hoạt động phát triển kinh tế -xã hội, mà còn gia tăng tình trạng ngập, úng, giảm khả năng trữ nước mưa... Ðây cũng được đánh giá là một trong những nguyên nhân gây ngập úng trên địa bàn thành phố trong những năm gần đây.

Theo các chuyên gia, TP Cần Thơ ngập nặng là do được bao bọc bởi mạng lưới sông ngòi chằng chịt với ba con sông lớn là sông Hậu, sông Cần Thơ và kênh Cái Sắn. Ðồng thời ở khu vực đô thị, ngập nặng còn do tình trạng bê tông hóa, xây dựng lấn chiếm hoặc san lấp các ao hồ, kênh, rạch tự nhiên. Cống rãnh chậm được cải tạo nâng cấp, khi lượng nước đổ về nhiều không còn không gian thoát tự nhiên, gây ngập ngày càng nặng nề. Nhiều năm trở lại đây, mỗi khi triều cường dâng cao, nhiều tuyến đường ở khu vực nội ô TP Cần Thơ thường xuyên bị ngập nặng, gây xáo trộn đời sống người dân. Ðặc biệt, trong kỳ triều cường rằm tháng 9 âm lịch vừa qua, vượt mức báo động III là 0,27m và vượt đỉnh triều cường lịch sử năm 2019 (2,25m)…

Bảo vệ ao hồ, kênh rạch

Việc bảo vệ ao hồ, không san lấp ao hồ đã được quy định trong Luật Tài nguyên nước. Theo Ðiều 60 của Luật Tài nguyên nước quy định, UBND cấp tỉnh công bố danh mục hồ, ao, đầm, phá không được san lấp trong phạm vi địa phương. Trên cơ sở đó, TP Cần Thơ đã ban hành Quyết định số 3771/QÐ-UBND về việc phê duyệt, công bố danh mục hồ, kênh rạch không được san lấp trên địa bàn. Theo danh mục, có 63 hồ, kênh rạch có tên cụ thể. Trong đó, quận Ninh Kiều có 7 kênh rạch; quận Bình Thủy có 41 kênh rạch; quận Cái Răng có 1 rạch; quận Ô Môn có 4 kênh rạch; quận Thốt Nốt có 2 rạch; huyện Phong Ðiền có 3 kênh rạch; huyện Thới Lai có 4 kênh rạch và huyện Vĩnh Thạnh có 1 kênh. Cùng với đó là các hồ, kênh rạch còn lại có chức năng điều hòa vi khí hậu, tiêu thoát nước, phòng, chống ngập úng, bảo vệ nguồn nước.

Việc này nhận được quan tâm và ủng hộ của địa phương và người dân trên địa bàn thành phố. Chú Nguyễn Văn Ca ở phường An Khánh, quận Ninh Kiều chia sẻ: “Thời gian qua, có nhiều kênh rạch không còn khả năng thoát nước. Một phần vì bị lấn chiếm xây dựng, một phần vì đầy rác thải, nước đen ngòm và mùi hôi thối khó chịu. Ao tù, nước đọng, dơ bẩn dễ sinh sôi côn trùng gây bệnh; mùa mưa, nước lên là ngập gây mất vệ sinh... Tôi rất ủng hộ thành phố ban hành các hồ, kênh rạch không được san lấp, lấn chiếm và xử lý hành vi vi phạm”...

Theo ông Trần Xuân Phương, Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Thạnh, Vĩnh Thạnh là huyện nông nghiệp, hệ thống kênh rạch khá nhiều. Huyện chỉ đạo cho các ngành có liên quan tiếp tục rà soát, thống kê hệ thống kênh rạch trên địa bàn và đề xuất về Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố bổ sung vào danh mục…

Ðể sớm đưa các nội dung Quyết định 3771/QÐ-UBND của UBND TP Cần Thơ vào thực tiễn, ông Phạm Nam Huân, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ, cho biết: Sở đề nghị các cơ quan, đơn vị đăng tải danh mục hồ, kênh rạch không được san lấp trên địa bàn thành phố trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan, đơn vị. Ðồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến danh mục hồ, kênh rạch không được san lấp đến người dân biết để thực hiện. Cùng đó, đẩy mạnh công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra, giám sát các hành vi lấn chiếm, xây dựng trái phép, gây ô nhiễm môi trường đối với các hồ, kênh rạch. Sở sẽ thường xuyên phối hợp UBND quận, huyện rà soát, thống kê, đề xuất điều chỉnh, bổ sung danh mục hồ, kênh rạch không được san lấp trên cơ sở phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và tình hình thực tiễn của địa phương…