Bài, ảnh: HÀ VĂN

Theo nhận định của các chuyên gia, thời gian gần đây do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BÐKH)... làm cho bờ sông bị sụt lún, sạt lở ngày càng gia tăng. Nhất là vào thời điểm mùa khô, thời gian chuyển mùa, từ mùa khô sang mùa mưa càng làm cho tình hình sạt lở thêm nghiêm trọng hơn. Công tác khắc phục sạt lở, ổn định cuộc sống cho người dân ven sông, rạch rất cần các cấp, các ngành quan tâm thực hiện.

Hiện trường vụ sạt lở tại khu vực 5, phường Châu Văn Liêm, làm 4 căn nhà sụp hoàn toàn xuống sông Ô Môn.

Sạt lở vào mùa khô

Mới đây, tại khu vực 5, phường Châu Văn Liêm, quận Ô Môn (TP Cần Thơ) xảy ra sạt lở bờ sông Ô Môn, làm ảnh hưởng 5 căn nhà, trong đó 4 căn bị nhấn chìm xuống sông. Khu vực sạt lở nằm gần dốc cầu Ô Môn, có nhiều hộ dân cất nhà sinh sống cặp bờ sông. Theo quan sát của chúng tôi, điểm sạt lở dài khoảng 40m, ăn sâu vào bờ hơn 10m. Nhiều người dân địa phương cho biết bờ sông ở vị trí trên có dấu hiệu sạt lở nhiều năm nay nên họ cũng đã đề phòng. Cách đây khoảng 10 ngày (trước khi sạt lở xảy ra vào ngày 28-3), trong các căn nhà bị sạt lở xuất hiện dấu hiệu rạn nứt nên một số gia đình di dời tài sản, dọn đi nơi khác, chỉ còn một hộ làm nghề buôn bán ở lại.

Ðến khi bờ sông bất ngờ bị sụp xuống, dãy nhà liền kề gồm 5 căn thì có 4 căn bị sông Ô Môn “nuốt chửng”. Riêng căn nhà còn lại cũng bị rạn nứt nghiêm trọng và có thể sụp đổ bất cứ lúc nào. Ông Nguyễn Hoàng Anh, Phó Chủ tịch UBND phường Châu Văn Liêm (quận Ô Môn), cho biết: “Sau khi nhận được tin báo, phường đã cử lực lượng gồm công an, bảo vệ dân phố, dân quân tự vệ xuống hỗ trợ người dân trục vớt tài sản, di dời đến nơi an toàn, đồng thời đề nghị người dân không ở lại trong căn nhà đang có nguy cơ sạt lở rất cao. Vụ sạt lở không có thiệt hại về người nhưng nhiều tài sản đã bị nhấn chìm hoàn toàn xuống sông, ước tính thiệt hại hơn 1 tỉ đồng (kể cả căn nhà bị rạn nứt)”.

Bà Tống Thị Mai, người dân có 2 ngôi nhà bị sạt lở xuống sông cho biết gia đình bà ước tính thiệt hại tài sản khoảng 600 triệu đồng. Trước đó, do thấy khu vực bờ sông Ô Môn có dấu hiệu sạt lở nên bà đã chi tiền thuê thợ gia cố rọ đá, đóng cừ làm kè tạm để bảo vệ. Tuy nhiên, kè vừa hoàn thành khoảng một tuần thì xảy ra sạt lở, 2 ngôi nhà của bà sụp đổ xuống sông.

Bà Nguyễn Thị Bảnh, chủ quán cà phê, tạp hóa nằm sát dãy nhà bị sụp, cho biết: “Tôi sinh sống ở đây hơn 42 năm nhưng chưa từng thấy vụ sạt lở nào ở khu vực này. Trưa hôm đó, khi tôi đang ngồi trước nhà thì bỗng nghe tiếng mái tôn kêu “rắc rắc” sau đó là âm thanh tường bê tông bị nứt. Tôi cùng những người khác vội hô hoán mọi người chạy ra xa. Chỉ trong vòng khoảng 10 phút sau đó, 4 căn nhà đã chìm mất hút dưới lòng sông. Chứng kiến cảnh sạt lở mới thấy được nguy hiểm của người dân sống cặp theo sông, rạch. Gia đình tôi sẽ chấp nhận di dời nếu ngành chức năng xây dựng bờ kè chống sạt lở kiên cố tại khu vực này”.

Theo Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai - Tìm kiếm cứu nạn (PCTT-TKCN) TP Cần Thơ, vào thời gian chuyển mùa như hiện nay (từ mùa khô sang mùa mưa) thường xảy ra hiện tượng sạt lở bờ sông, kênh, rạch. Bởi, vào mùa khô mực nước xuống thấp làm giảm độ kết dính của đất; sang mùa mưa, đất bị xâm thực nước, đặc biệt là đất ven sông, rạch thêm nước mưa thấm vào, tăng trọng lực và tạo dòng chảy nên dễ dẫn đến hiện tượng sạt lở. Tại TP Cần Thơ, giai đoạn 2010-2020, trên địa bàn có 226 điểm sạt lở với chiều dài 9km. Riêng năm 2021, TP Cần Thơ đã xảy ra 23 điểm sạt lở, gây nhiều thiệt hại, ảnh hưởng đến đời sống và kinh tế của người dân tại địa phương. Ban Chỉ huy PCTT-TKCN thành phố đã kịp thời hỗ trợ người dân khắc phục hậu quả, sớm ổn định cuộc sống.

Phòng tránh

Tại điểm sạt lở xảy ra vào 28-3-2022, ở khu vực 5, phường Châu Văn Liêm đã được chính quyền địa phương rào chắn, hướng dẫn giao thông tại khu vực, không để người dân lui tới khu vực sạt lở nhằm tránh nguy hiểm xảy ra… Ban Chỉ huy PCTT-TKCN quận Ô Môn cũng đề nghị thành phố xem xét hỗ trợ các gia đình bị thiệt hại nhà cửa do sạt lở theo quy định.

Sông Ô Môn là tuyến sông chính có vai trò rất quan trọng trong mạng lưới giao thông thủy của TP Cần Thơ. Tuyến sông có lưu lượng tàu thuyền qua lại rất đông, đặc biệt là tàu có trọng tải lớn. Do bị sóng đánh thường xuyên nên mái bờ sông bị phá vỡ kết cấu, sinh ra các hàm ếch dẫn đến sạt lở cả hai bên bờ sông. TP Cần Thơ đã và đang triển khai nhiều dự án bờ kè chống sạt lở trên tuyến sông Ô Môn. Trong đó, có 3 dự án đang trong giai đoạn xây dựng là công trình kè chống sạt lở sông Ô Môn khu vực Thới An (phía bờ phải), đoạn từ Rạch Vàm đến bến đò Tầm Vu; kè chống sạt lở sông Ô Môn (đoạn từ cầu Ô Môn đến vàm Ba Rích) và kè chống sạt lở sông Ô Môn (đoạn từ vàm Ba Rích đến rạch Cam My) với tổng chiều dài hơn 3,7km, vốn đầu tư hơn 410 tỉ đồng. Các công trình trên đều có tác dụng phòng, chống sạt lở, giữ ổn định bờ sông Ô Môn, bảo đảm an toàn, ổn định lâu dài cho dân cư đang sinh sống trong khu vực, bảo vệ đất đai, các kết cấu hạ tầng, các công trình kiến trúc, văn hóa, xây dựng ven sông.

Ông Nguyễn Quí Ninh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Chánh Văn phòng Ban Chỉ  huy PCTT-TKCN TP Cần Thơ nhận định, thời điểm này mưa đã xuất hiện, thời tiết chuẩn bị chuyển sang mùa mưa, do đó các địa phương cần chủ động tổ chức các đoàn kiểm tra thực tế để tiến hành rà soát, cập nhật, xác định những khu vực nguy hiểm khi xảy ra mưa, bão, lốc xoáy; các nơi có nguy cơ sạt lở cao gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản của nhân dân... Từ đó, chính quyền địa phương kiên quyết tổ chức di dời dân ở những khu vực nguy hiểm, có nguy cơ sạt lở cao đến nơi an toàn với mục tiêu lâu dài là giảm tải, giải phóng trả lại sự thông thoáng của bờ sông, kênh, rạch. Tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp xây dựng lấn chiếm sông, kênh, rạch gây tắc nghẽn dòng chảy, hướng thoát nước tự nhiên trên địa bàn. Bên cạnh đó, các địa phương cũng đề xuất các giải pháp khắc phục sạt lở ở khu vực đã và có nguy cơ xảy ra sạt lở…