|
Gạo đóng bao xuất khẩu. Ảnh: ANH KHOA |
Vụ lúa đông xuân 2010-2011 đã khép lại với những thành công to lớn vì trúng mùa, được giá. Những tháng đầu năm 2011 cũng là giai đoạn xuất khẩu gạo thắng lợi lớn nhờ vào những đơn hàng giao tấp nập. Nhưng những thông tin tốt này có giữ được trong thời gian tới?
* Thắng lợi
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá lúa vụ đông xuân năm nay dao động từ 5.800-6.000 đồng/kg. Vào thời điểm đầu vụ đông xuân, lúa gạo ở mức 5.300-5.400 đồng/kg nhưng không kéo dài lâu, vào chính vụ giá lúa vượt trên 6.000 đồng/kg và hiện nay dao động khoảng 6.300-6.400 đồng/kg. Trong khi đó, theo tính toán của VFA, giá thành sản xuất vụ đông xuân, có tham khảo của các địa phương, chỉ dao động từ 2.800-2.900 đồng/kg, nên hiệu quả sản xuất của người nông dân tương đối cao. Chính chủ trương tạm trữ 1 triệu tấn gạo, với giá đảm bảo trên 5.000 đồng/kg, đã tạo cho người trồng lúa tâm lý yên tâm tính toán được thời điểm bán ra và các doanh nghiệp (DN) cũng đẩy mạnh thu mua để có lượng hàng hóa giao kịp thời.
Đến thời điểm hiện nay, cả nước đã xuất khẩu trên 2,5 triệu tấn gạo. Vào tháng 3, tháng 4, lượng gạo xuất khẩu đã vượt kỷ lục từ khi Việt Nam tham gia xuất khẩu gạo. Nguyên nhân là dù Việt Nam không có những hợp đồng của Philippines nhưng có những hợp đồng của Bangladesh, Indonesia khoảng 1,3 triệu tấn (mọi năm, hợp đồng của Philippines khoảng 1,5 triệu tấn, nhưng đến nay chỉ khoảng hơn 300.000 tấn). Xuất khẩu gạo năm nay cũng có điểm khác là nếu như những năm trước bán cho Philippines, thời gian giao hàng vào nhiều tháng, từ tháng 12 năm trước đến tháng 8 năm sau; trong khi năm nay trong 1,3 triệu tấn của Bangladesh, Indonesia, đến tháng 3 là kết thúc do vào tháng 4 ở Indonesia vào vụ thu hoạch lúa. Mặc dù kế hoạch ký hợp đồng xuất khẩu gạo đến thời điểm hiện nay cũng như mọi năm nhưng tiến độ giao hàng nhanh hơn. Do vậy, mặc dù vào vụ lúa đông xuân trúng mùa nhưng giá lúa gạo vẫn ở mức cao.
Ông Cao Minh Viễn, Giám đốc Công ty TNHH Song Thuận, tỉnh Tiền Giang, nhận định: Theo kế hoạch của VFA, trong quý II/2011, các DN phải giao từ 1,8-2 triệu tấn gạo. Giá xuất khẩu gạo năm nay tốt hơn năm trước, dao động từ 440-480 USD/tấn (gạo 5% tấm), năm 2010 chỉ từ 400-410 USD. Với đà thực hiện các hợp đồng xuất khẩu gạo đã ký (hiện nay Việt Nam đã ký khoảng 4 triệu tấn) năm nay giá lúa gạo sẽ giữ ở mức tốt...
* Còn nhiều mối lo
Dù nhiều lợi thế, nhưng xuất khẩu gạo hiện nay vẫn còn tiềm ẩn khó khăn. Giá gạo của Việt Nam đã cao hơn gạo của Thái Lan. Gạo quy ra thành phẩm tính ra giá FOB, của Thái Lan chỉ khoảng 480 USD/tấn (loại 5% tấm) và 445 USD/tấn (gạo 25% tấm); trong khi gạo 5% tấm của Việt Nam hiện nay giá thành khoảng 9.500 đồng/kg, tính ra trên 480 USD/tấn (do tỷ giá đã giảm dưới 21.000 đồng/USD). Do đó, các DN hiện nay không dám ký hợp đồng mới mà chỉ thực hiện theo các hợp đồng đã ký trước đó. Nếu tính theo giá gạo nguyên liệu, hiện tại các DN thực hiện các hợp đồng cũ đều lỗ. Tuy nhiên, giá gạo nguyên liệu nằm ở mức cao do đã hết vụ thu hoạch và nhu cầu xuất hàng cao thời gian vừa qua. Thêm vào đó, nhu cầu tiêu thụ nội địa cũng tăng cao do vụ chiêm xuân ở miền Bắc thu hoạch trễ hơn 1 tháng, một số vùng có hiện tượng bị mất mùa...
Ông Lâm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Lương thực Thịnh Phát, tỉnh Tiền Giang, phân tích: Các nước mua gạo ở châu Á đều nhìn vào Thái Lan để so sánh. Nếu giá gạo 445 USD/tấn (gạo 25% tấm), DN Việt Nam hiện không dám bán. Do vậy, trước mắt trong tháng 5 và 6, không có DN xuất khẩu nào dám ký hợp đồng mới, chỉ tập trung vào hợp đồng cũ. Theo thông tin từ VFA, lượng gạo phải giao hàng trong tháng 5, 6 dự kiến tới 1,3 triệu tấn. Nếu cân đối với nguồn hàng của các DN đã mua hiện tại, vẫn đủ số lượng để giao hàng. Tuy nhiên, khi áp lực giao nhiều trong khi nguồn cung hạn chế, giá gạo sẽ nằm ở mức cao. Tuy nhiên, với đà này, đến tháng 7, khi thu hoạch vụ hè thu, nếu không tính toán kỹ và không có hợp đồng khác, giá lúa gạo có thể sẽ giảm do hết hợp đồng. “Hiện nay, cái khó của các DN là nhu cầu nhập gạo mới chưa nhiều, chỉ có Philippines nhưng còn đang thỏa thuận giá. Khu vực châu Phi vẫn còn đang bất ổn nên chưa có hợp đồng bán gạo sang khu vực này. Ấn Độ lại đang tồn kho rất lớn... Nếu thời tiết thuận lợi, Ấn Độ sẽ bán ra lượng tồn kho để luân chuyển hàng hóa. Khi Ấn Độ tham gia thị trường chắc chắn giá gạo sẽ bị ảnh hưởng theo hướng giảm. Ngược lại, nếu Trung Quốc có nhu cầu lớn, Ấn Độ không bán ra, châu Phi ổn định lại thì giá lúa gạo có thể giữ ở mức cao”- ông Lâm Anh Tuấn phân tích.
Kế hoạch của VFA năm 2011 xuất khẩu khoảng 6 triệu tấn gạo. Tuy nhiên, tùy theo từng thời điểm chỉ tiêu xuất khẩu gạo sẽ được điều chỉnh để đảm bảo giữ giá lúa gạo cho người nông dân và đảm bảo an ninh lương thực.
Bài, ảnh: Thế Anh