Việc thực hiện mua tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo trong vụ đông xuân 2013-2014 theo Quyết định số 241/QĐ-TTg ngày 24-2-2015 của Thủ tướng Chính phủ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-3-2015 đã đưa giá nhiều loại lúa gạo thông thường nhích lên. Song, giá một số loại lúa gạo thơm vẫn trong đà suy giảm, nông dân sản xuất lúa thơm còn gặp khó trong tiêu thụ.

Lúa thơm khó tiêu thụ

So với cách nay hơn 1 tuần, giá lúa IR50404 và nhiều loại lúa gạo hạt dài thường đã tăng bình quân 200-300 đồng/kg. Ngày 4-3-2015, giá lúa tươi IR50404 tại nhiều địa phương ở TP Cần Thơ đã tăng lên ở mức 4.300 đồng/kg, gạo lứt nguyên liệu từ lúa IR50404 được nhiều doanh nghiệp thu mua ở mức 6.300-6.400 đồng/kg. Theo nhiều nông dân tại TP Cần Thơ, hiện các loại lúa thông thường, nhất là lúa IR50404 rất dễ tiêu thụ, thương lái đến tận ruộng thu mua. Tuy nhiên, trái ngược với diễn biến tăng giá của các lúa gạo thông thường, giá nhiều loại lúa gạo thơm, nhất là lúa thơm Jasmine 85, tại nhiều nơi vẫn không được cải thiện, thậm chí còn giảm khoảng 100-300 đồng/kg. Cách nay hơn 1 tuần, giá lúa tươi Jasmine 85 được nhiều nông dân bán cho thương lái ở mức 5.000 đồng/kg (lúa tươi), nay thương lái chỉ mua với giá 4.700- 4.800 đồng/kg. Song số thương lái đi thu mua lúa thơm cũng ít và tiến độ thu mua khá chậm, khiến nhiều nông dân sản xuất lúa thơm trong vụ đông xuân này không thể bán lúa tươi mà phải phơi lúa để có thể trữ lại chờ người mua.

Tiểu thương thu mua lúa tươi của nông dân tại xã Định Môn, huyện Thới Lai.

Ông Nguyễn Phi Long, ngụ ấp Thới Phước, xã Thới Xuân, huyện Cờ Đỏ, cho biết: “Nông dân trong mô hình “cánh đồng lớn” (CĐL) tại xã đang bán lúa tươi Jasmine 85 cho doanh nghiệp ở mức 5.000 đồng/kg, nhưng hiện thương lái mua lúa tươi của dân ở bên ngoài mô hình CĐL chỉ ở mức 4.800 đồng/kg, thậm chí rẻ hơn. Giá rẻ quá và khó tìm người bán, thu hoạch xong 20 công lúa Jasmine 85 tôi phải phơi lúa khô để lại chờ người mua và chờ giá cải thiện”. Theo bà Lê Thị Cúc, ngụ ấp Định Khánh B, xã Định Môn, huyện Thới Lai, hiện diện tích lúa IR50504 tại địa phương đã thu hoạch gần hết. Thời điểm này, nông dân tại đây chủ yếu tập trung thu hoạch lúa Jasmine 85, giá lúa thơm Jasmine 85 tại đây cũng trong đà giảm so với trước. Nông dân kêu bán lúa thì nhiều thương lái từ chối mua và cho rằng lúa thơm chưa có nhiều thị trường tiêu thụ mà chủ yếu mua để trữ nhưng năng lực tài chính có hạn. Bà Cúc, cho biết thêm: “Hơn 7 công lúa sản xuất giống IR50504 của tôi đã bán cho thương lái ngay sau thu hoạch, nhưng 6 công lúa sạ giống Jasmine 85 không thể bán dù giá thị trường đang xuống thấp, đành phải đem lúa đi phơi”.

Cần định hướng giá sàn tạm trữ

Thời hạn thực hiện mua tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo trong vụ đông xuân 2014-2015 có hiệu lực từ 1-3 đến 15-4-2015. Khoảng thời gian khá ngắn, đòi hỏi sự vào cuộc tích cực của doanh nghiệp ngay từ sớm mới có thể kéo giá lúa gạo lên, nhất là khi lượng lúa gạo mua tạm trữ lần này chỉ chiếm khoảng 1/4 tổng sản lượng lúa gạo vụ đông xuân 2014-2015 tại ĐBSCL. Theo đánh giá của nhiều nông dân và tiểu thương kinh doanh lúa gạo, hiện tốc độ thực hiện thu mua lúa gạo của nhiều doanh nghiệp vẫn chưa đáp ứng sự mong đợi của người dân, nhất là đối với lúa thơm Jasmine 85 và một số giống lúa mà nông dân đang bước vào thu hoạch rộ.

Bà Lê Thị Tiền, ngụ xã Định Môn, huyện Thới Lai, cho rằng: Doanh nghiệp và tiểu thương cần đẩy mạnh hoạt động thu mua hơn nữa, nhất là đối với các loại lúa thơm và lúa gạo chất lượng cao vốn có chất lượng rất tốt trong vụ đông xuân hằng năm. Mặt khác, các doanh nghiệp thu mua lúa gạo cần công bố giá sàn thu mua trong dân để người dân nắm bắt giá cả và có các lựa chọn trong tiêu thụ lúa, tránh bị thương lái ép giá”. Theo ông Nguyễn Văn Bự, tiểu thương kinh doanh lúa gạo, ngụ xã Trường Thành, huyện Thới Lai, do nhiều doanh nghiệp thu mua lúa gạo tạm trữ chưa đưa ra giá sàn định hướng trong mua lúa nên cũng gây khó cho tiểu thương trong việc đưa ra giá thu mua lúa trong dân. Đa số các tiểu thương phải căn cứ giá thu mua lúa của các doanh nghiệp trong các mô hình “cánh đồng lớn”, từ đó đưa giá thu mua ở mức thấp hơn trong phạm vi có thể nhằm tránh rủi ro cho mình.

Từ thực tế trên, nhiều nông dân và tiểu thương kinh doanh lúa gạo kiến nghị, cùng với việc tăng cường đẩy mạnh thu mua lúa gạo trong dân, các cấp, các ngành chức năng cần sớm công khai các điểm thu mua lúa gạo tạm trữ của các doanh nghiệp và công bố giá sàn định hướng thu mua lúa gạo để giúp nông dân dễ tiêu thụ lúa với giá có lợi.

Bài, ảnh: Khánh Trung