Những năm gần đây, tình trạng hút thuốc lá trong thanh thiếu niên ngày càng phổ biến. Nguyên nhân một số bạn trẻ tập tành hút thuốc lá thường là theo nhóm bạn, thể hiện bản lĩnh, cá tính; muốn chứng tỏ với những người chung quanh mình là người lớn, hoặc một số trường hợp gặp cú sốc về gia đình, tình cảm... Đáng chú ý là trong khi một số cơ sở Đoàn - Hội chưa có biện pháp tuyên truyền hữu hiệu, thì các bậc phụ huynh vẫn còn lơ là, chưa quan tâm giáo dục đúng mức về tác hại của thuốc lá đối với con em mình.

"Nhả khói" ở các tụ điểm vui chơi, giải trí

Diễn đàn “Thanh niên phát triển bền vững - Ngày mai bắt đầu từ hôm nay” do Mạng lưới thế hệ xanh tổ chức đã cung cấp cho thanh niên Việt Nam nhiều kiến thức về cách phòng tránh các tệ nạn xã hội, trong đó có nghiện hút thuốc lá. Ảnh: LÂM TÂN

Giữa trưa, cửa tiệm Internet trên đường 30 Tháng 4 có hơn chục bạn trẻ, trong đó có hơn 2/3 vừa "cày" game vừa phì phà hút thuốc. Thêm một bạn trẻ vừa bước vào tiệm, chưa kịp ngồi lên ghế đã gọi lớn "cho vài điếu Jet đi" rồi vô tư "nhả khói" một cách điệu nghệ. Lân la làm quen, chúng tôi được biết bạn trẻ này tên Tuấn - sinh viên năm thứ 2, Trường Đại học Cần Thơ. Theo tâm sự, thì Tuấn tập tành hút thuốc từ khi lên Cần Thơ học tập. Nhiều lần cùng bạn bè trong nhà trọ xem đá bóng, chơi game và được mọi người mời hút thuốc, Tuấn đã thử và dần dà nghiện thuốc lá. Quản lý tiệm internet cho biết: "Nó hút dữ lắm, ngày nào đến chơi game cũng mua hơn chục điếu. Không riêng gì Tuấn, đa số các bạn trẻ đến chơi game đều làm vài điếu".

Không chỉ sinh viên, nhiều học sinh ở các trường phổ thông cũng tập tành làm người lớn bằng cách hút thuốc. Huy là học sinh Trường THPT Phan Ngọc Hiển (quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ) cũng tập hút thuốc được hơn 3 tháng qua. Vì muốn con mình không bị ảnh hưởng bởi các thói quen xấu, cha mẹ Huy quản lý rất chặt, từ chuyện cấm uống cà phê, hút thuốc lá, đến việc tụ tập bạn bè đi chơi. Thế nên, mỗi lần dự các buổi tiệc sinh nhật của bạn bè, gia đình Huy đều "phân công" chị gái tháp tùng theo để quản lý em. Cha mẹ càng ngăn cấm, Huy càng tò mò và tìm cách để thử hút thuốc cho biết. Được bạn bè hướng dẫn, ban đầu Huy cảm thấy khó chịu, ho sặc sụa, dần dần cũng quen và trở thành thú vui mới của cậu. Quán cà phê hay một số bar, vũ trường dành cho tuổi teen là những tụ điểm vui chơi và là nơi để Huy thỏa sức hút thuốc cùng bạn bè, đồng thời tránh sự quản lý của gia đình. Điều bất ngờ là khi tôi hỏi em có biết về những tác hại của thuốc lá, Huy trả lời vanh vách. Huy cho rằng, mỗi ngày chỉ làm "lai rai" vài điếu cho vui với bạn bè nên chắc không ảnh hưởng đến sức khỏe…

Với nhiều bạn trẻ đã có công việc ổn định, thì việc nghiện hút thuốc lá là thói quen khó có thể cai. Thanh Lâm là nhân viên một công ty truyền thông trên địa bàn thành phố. Mỗi ngày Lâm hút hơn một gói thuốc lá. Còn theo đồng nghiệp của Lâm, thói quen của Lâm khiến mọi người khó chịu bởi mùi hôi và khói thuốc lá. Cảm nhận được thái độ của đồng nghiệp, đã nhiều lần Lâm cai thuốc, nhưng đều thất bại. Lâm tâm sự: "Thời sinh viên, thấy bạn bè hút thuốc trông có vẻ chững chạc nên tôi học theo. Giờ muốn bỏ cũng khó!".

Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền về tác hại của thuốc lá

Dạo một vòng các quán cà phê hay các tụ điểm chiếu phim, bóng đá, có khá đông thanh thiếu niên hút thuốc. Với những bạn trẻ này, việc hút thuốc là nhu cầu bình thường, giúp vơi đi nỗi buồn hoặc để chứng minh bản thân đã lớn hay chứng tỏ sự sành điệu. Một trong những nguyên nhân đưa những bạn trẻ này tìm đến thuốc lá chính là việc muốn khẳng định bản thân, hút thuốc để bạn bè nể sợ và phục. Điển hình như trường hợp của H. - học sinh Trường THPT N.V.H (quận Ninh Kiều) mà chúng tôi đã từng tiếp xúc. Với bạn trẻ này, việc hút thuốc chỉ đơn giản để chứng minh bản thân sành điệu, trưởng thành hơn. Chẳng những vậy, bấm trúng tâm lý của đa số học sinh tò mò muốn thử cảm giác mới lạ nên H. cũng dễ dàng lôi kéo bạn bè tham gia thói quen không tốt này.

Theo một số thầy cô, cán bộ Đoàn - Hội, việc quản lý học sinh, sinh viên hút thuốc lá rất khó khăn bởi hầu hết các em đều hút thuốc ngoài phạm vi trường học. Cá biệt, nhiều em được các tụ điểm, chủ quán "tạo điều kiện", càng gây khó cho thầy cô, tổ chức Đoàn - Hội. Anh Lâm Văn Tân, cán bộ Ban Thanh niên trường học Thành đoàn Cần Thơ cho rằng, bên cạnh những khó khăn trên, thì việc tuyên truyền về tác hại của thuốc lá ở một số cơ sở Đoàn - Hội chưa đạt hiệu quả sâu rộng. Lãnh đạo một số trường học cấm hút thuốc lá, nhưng chưa chú trọng công tác giáo dục, phổ biến kiến thức về Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá. Quan trọng hơn là tuổi các em mới lớn, dễ bị cám dỗ vào những thú vui mới lạ nên việc định hướng lối sống, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, sinh viên là điều rất quan trọng. Xác định được nhiệm vụ quan trọng đó, hiện nay các cơ sở Đoàn - Hội đã lồng ghép nội dung tác hại của hút thuốc lá cũng như các tệ nạn xã hội khác vào các chương trình sinh hoạt, tuyên truyền hay các hội thi tuyên truyền về phòng, chống các tệ nạn xã hội. Tuy vậy, theo anh Tân, mỗi bạn trẻ cần nâng cao ý thức để tự bảo vệ sức khỏe bản thân, đồng thời tránh những tác hại đáng tiếc xảy ra bởi việc hút thuốc lá là một trong những cách kẻ xấu thường lôi kéo vào các tệ nạn xã hội khác, như: tiêm chích ma túy.

Theo Quyết định 229/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020, phấn đấu giảm tỷ lệ hút thuốc lá trong thanh thiếu niên (từ 15 - 24 tuổi) từ 26% năm 2011 xuống 18% năm 2020. Bên cạnh đó, giảm tỷ lệ hút thuốc lá trong nam giới từ 47,4% năm 2011 xuống 39% năm 2020; nữ giới xuống dưới 1,4% năm 2020. Để đạt mục tiêu này, một trong những giải pháp chủ yếu được đưa ra là xây dựng lộ trình điều chỉnh thuế và quy định giá bán tối thiểu đối với thuốc lá để hạn chế nhu cầu sử dụng thuốc lá; tiếp tục kiểm soát việc kinh doanh các sản phẩm thuốc lá, đồng thời, xây dựng văn bản hướng dẫn và thực hiện xử phạt nghiêm những cá nhân, tổ chức vi phạm quy định cấm sử dụng người dưới 18 tuổi bán thuốc lá hoặc bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi, cấm bán thuốc lá bằng máy bán tự động. Cũng theo Chiến lược trên, sẽ xây dựng chương trình, kế hoạch tổng thể về thông tin, truyền thông về phòng, chống tác hại thuốc lá và tổ chức triển khai thực hiện nhằm nâng cao nhận thức, tăng cường sự ủng hộ của các nhà hoạch định chính sách và cộng đồng về phòng, chống tác hại của thuốc lá….

DÂN AN