• NGUYỄN THANH

Bài 1: VI PHẠM TRÀN LAN!

Cán bộ Bảo hiểm xã hội huyện Cờ Đỏ tiếp nhận, giải quyết hồ sơ cấp sổ bảo hiểm cho người lao động. Ảnh: THANH NHỊ

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là cơ chế chủ yếu trong hệ thống an sinh xã hội, nhằm bảo vệ quyền lợi của người lao động, người làm công ăn lương trong xã hội. Đóng BHXH là để tạo nguồn thu nhập thay thế trong trường hợp nguồn thu nhập bình thường của người lao động bị gián đoạn đột ngột hoặc mất hẳn. Tuy nhiên, thời gian qua, trên địa bàn thành phố Cần Thơ, nhiều đơn vị đã vi phạm việc đóng BHXH, gây nhiều thiệt thòi, bức xúc cho người lao động.

Hiện nay, trên địa bàn thành phố Cần Thơ, có nhiều đơn vị sử dụng lao động, kể cả cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước nợ tiền BHXH của người lao động nhiều năm dây dưa không nộp. Thậm chí, có một vài đơn vị, sau khi thu và trích nộp tiền BHXH của người lao động đã không nộp cho cơ quan BHXH, mà để lại chi vào việc khác. Một số đơn vị, mặc dù rất muốn tham gia BHXH cho người lao động nhưng lại không nắm được các quy định, nên không thực hiện đóng BHXH, gây thiệt thòi cho người lao động...

CƠ QUAN NHÀ NƯỚC: CHIẾM DỤNG, LÚNG TÚNG!

Hơn 1 năm rưỡi nay, một số cán bộ Hội Nông dân huyện Phong Điền đã thắc mắc về việc Hội không thực hiện đóng BHXH cho người lao động theo quy định. Cuối năm 2007, Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy đã thành lập Tổ kiểm tra, để kiểm tra vụ việc này. Ông Trần Trường Trung, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy, cho biết: “Qua kiểm tra đã phát hiện, tính đến thời điểm cuối năm 2007, Hội Nông dân huyện đã nợ tiền BH (gồm BHXH và BHYT) của cán bộ là 22 triệu 511 nghìn đồng. Số tiền này, thực tế Hội Nông dân đã trích ngân sách và thu của nhân viên theo đúng quy định, nhưng không đăng nộp cho cơ quan BHXH huyện Phong Điền, mà chiếm dụng để chi dùng vào việc khác”. Cụ thể: Chi tiếp khách hơn 6 triệu, chi lương cho nhân viên hợp đồng hơn 10 triệu, chi tăng lương, chi tạm ứng cho cán bộ Hội...

Số tiền BH nợ cũ từ năm 2007 trở về trước, mặc dù Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy đề nghị nộp dứt điểm cũng không được Hội Nông dân thực hiện. Ngày 5-5-2008, khi chúng tôi về làm việc với Huyện ủy, Ủy ban Kiểm tra và Hội Nông dân huyện Phong Điền, số tiền BH của cán bộ, nhân viên 4 tháng đầu năm 2008 vẫn chưa được Hội Nông dân đăng nộp về cơ quan BHXH huyện. Theo số liệu báo cáo của cơ quan BHXH, tính đến tháng 4-2008, Hội Nông dân huyện Phong Điền đã nợ tiền BH hơn 18 tháng, với số tiền lên đến 32 triệu 442 nghìn đồng (tăng khoảng 10 triệu so với số nợ mà Ủy ban Kiểm tra Huyện ủy Phong Điền kiểm tra kết luận hồi cuối năm 2007). Cụ thể: tiền BHXH là 30 triệu 330 nghìn đồng; BHYT 930 nghìn đồng và tiền lãi chậm nộp (8,76%/năm) là 1 triệu 181 nghìn đồng.

Bên cạnh việc một số cơ quan chiếm dụng tiền BHXH của người lao động, hiện nay đối với nhân viên hợp đồng làm việc cho xã, phường, do lãnh đạo đơn vị nhận thức chưa đúng việc tham gia đóng BHXH cho người lao động nên không tham gia. Anh Bạch Việt Phúc, được UBND xã Nhơn Nghĩa, huyện Phong Điền, hợp đồng vào làm việc từ hơn 1 năm nay, với chức danh là cán bộ địa chính xã. Tuy nhiên, thời gian qua, anh Phúc không được tham gia BHXH và BHYT. Còn ở xã Thới Đông (huyện Cờ Đỏ), có một vài trường hợp, được UBND xã nhận vào làm việc từ năm 2006, nhưng từ đó đến nay không ký bất kỳ hợp đồng lao động nào và vấn đề tham gia đóng BH cho người lao động cũng bị bỏ ngỏ. Anh Nguyễn Duy Linh, hiện là cán bộ làm việc tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả xã Thới Đông, cho biết: “Năm 2006, tôi được UBND xã Thới Đông thâu nhận vào công tác. Từ đó đến nay, tôi chưa được xã Thới Đông ký hợp đồng, chưa được tham gia BHYT, BHXH”. Trao đổi vấn đề này, ông Nguyễn Văn Thum, Phó Chủ tịch UBND xã Thới Đông, cho biết: “Việc này tôi sẽ cho kiểm tra, xem xét lại, để có kế hoạch ký hợp đồng lao động, tham gia đóng BH cho nhân viên theo đúng quy định hiện hành. Thời gian qua, việc này cũng chưa được cơ quan BHXH huyện nhắc nhở nên xã chưa biết cách đăng ký tham gia BH cho người lao động”.

Ngoài ra, chế độ BHXH cho cán bộ xã, phường được thực hiện theo Quyết định 121/QĐ-TTg cũng còn nhiều bất hợp lý, gây thiệt thòi cho cán bộ, công chức. Theo quy định này, chỉ có từ 19 đến 22 chức danh cán bộ xã, phường được tham gia BHXH, các chức danh không quy định, dù có làm việc cho xã, phường hơn 30 năm cũng không được tham gia. Hơn thế nữa, khi đang nằm trong chức danh được tham gia BHXH nhưng do yêu cầu công tác ở địa phương, cán bộ này bị điều chuyển sang công tác ở một chức danh không thuộc đối tượng “được” đóng BHXH thì sẽ không được tiếp tục tham gia BHXH nữa. Những điều này đã gây thắc mắc trong cán bộ, công chức xã, phường.

Chị Đoàn Kim Phụng, cán bộ Văn phòng Đảng ủy xã Thới Đông, cho biết: “Từ năm 1998 đến năm 2004, tôi là Bí thư Xã đoàn Thới Đông, được tham gia đóng BHXH. Từ năm 2005, tôi được điều chuyển về công tác tại Văn phòng Đảng ủy xã, không được tham gia đóng BHXH nữa. Việc này tôi thấy thiệt thòi cho cán bộ. Bởi vì, do yêu cầu công tác, cán bộ phải điều chuyển nhưng khi nhận nhiệm vụ mới thì lại không được đảm bảo quyền lợi BHXH như lúc trước”. Hiện nay, chị Phụng cũng chưa được cấp sổ BHXH đối với thời gian đóng BHXH từ 1998 đến 2004.

Việc cấp sổ BH cho người lao động, cũng đang là vấn đề “nóng”, gây nhiều bức xúc trong cán bộ, nhất là cán bộ xã, phường. Theo Phòng Nội vụ-Lao động- Thương binh và Xã hội huyện Cờ Đỏ, hiện nay số cán bộ, công chức xã tham gia BHXH, nhưng chưa được cấp sổ bảo hiểm hiện còn quá nhiều. Việc không được cấp sổ bảo hiểm đã gây khó khăn rất lớn cho huyện trong việc lập hồ sơ, giải quyết chế độ như thôi việc, giải quyết hưu trí cho cán bộ. Ông Nguyễn Việt Dũng, cán bộ địa chính xã Thới Đông, công tác “gắn bó” với xã Thới Đông từ năm 1984, dù trong công tác có bị điều chuyển nhưng những chức danh của ông đều nằm trong diện “hưởng” BHXH. Ông Nguyễn Việt Dũng cho biết: “Tôi đã nộp hồ sơ đề nghị cấp sổ BH nhiều năm nay nhưng chưa thấy được giải quyết cấp sổ. Tôi lên BHXH huyện hỏi thì cán bộ nói là hồ sơ thiếu, phải bổ sung. Tôi đã bổ sung rồi nhưng cũng chẳng thấy BHXH huyện “kêu” nhận sổ. Nhiều cán bộ ở xã, công tác sau tôi nhưng hiện nay họ đã được cấp sổ BH. Nếu tính năm công tác, tôi đã có hơn 30 năm, “huốt” thời gian hưởng chế độ hưu trí rồi. Hiện giờ tôi không biết thủ tục cấp sổ của tôi ra sao và bao giờ mới được cấp sổ?”.

DOANH NGHIỆP NỢ BHXH: BÀI CA KHÔNG CÓ LỜI KẾT!

Những “con nợ” lớn, khó đòi thuộc loại hình doanh nghiệp nhà nước, theo ông Nguyễn Thanh Long, Phó Giám đốc BHXH thành phố Cần Thơ, gồm: Công ty Xây dựng 675 (đăng ký 166 lao động tham gia BH), nợ từ tháng 2-2007 đến tháng 3-2008 là 982 triệu đồng; Công ty 721, chỉ nộp 6% của người lao động đóng, còn phần trích nộp từ ngân sách công ty thì công ty này còn nợ, số tiền 806 triệu đồng (từ tháng 8-2007 đến 3-2008). Một số doanh nghiệp tư nhân, như Công ty Bao bì Phong Phú, từ tháng 2 - 2006 đến tháng 3 - 2008, nợ 105 triệu đồng (công ty này đã trừ 6% lương của người lao động); Công ty Đại Lợi, từ tháng 8-2006 đến tháng 3-2008, nợ 130 triệu đồng. Riêng đối với Công ty Giày Cần Thơ (đã phá sản) hiện nay còn nợ 613 triệu đồng tiền BHXH của hơn 100 lao động; Xí nghiệp Chế biến Thực phẩm xuất khẩu MEKO hơn 1 tỉ đồng...

Tại buổi làm việc mới đây với BHXH thành phố, Ban Giám đốc Công ty 721, đã thừa nhận việc đóng BHXH cho người lao động chưa kịp thời là vi phạm Luật Bảo hiểm xã hội và Bộ luật Lao động. Tuy nhiên, do công việc kinh doanh còn nhiều khó khăn nên tạm thời đơn vị chưa đóng tiền BH, gồm 15% tiền BHXH và 2% tiền BHYT cho người lao động được. Hiện nay, đơn vị vẫn yêu cầu người lao động đăng nộp 6% tiền BHXH và BHYT và số tiền này đã được nộp cho cơ quan BHXH thành phố. Phần đóng góp của công ty, công ty đã ghi nhận nợ và sẽ thanh toán sớm khi có điều kiện.

Việc nợ dây dưa tiền BHXH của người lao động, đã ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của công nhân, như không được giải quyết chế độ thai sản, chế độ thôi việc, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, trợ cấp BHXH một lần, tử tuất... Trường hợp của hàng trăm lao động của Công ty Giày Cần Thơ là một điển hình. Anh Nguyễn Văn Duy, ở đường Cách Mạng Tháng Tám, công nhân Công ty Giày Cần Thơ, cho biết: “Tôi đã đóng đủ 6% tiền BHXH, BHYT, nhưng khi công ty giải thể, tôi chưa được giải quyết chế độ. Bởi vì, công ty không đóng phần 17% tiền BHXH, BHYT cho công nhân”. Đau lòng hơn, trong số đó có một số lao động bị tai nạn lao động nặng, nhưng do công ty này không tham gia đóng BHXH cho người lao động, nên người lao động không được hưởng.

Còn tại huyện Cờ Đỏ, Phân xưởng 7 (trực thuộc Nông trường Sông Hậu, nay là Công ty Nông nghiệp Sông Hậu) đã giải thể từ năm 2003, nhưng do còn nợ tiền BHXH của 7 lao động (từ tháng 10-2002 đến tháng 6-2003) là 6 triệu 482 ngàn đồng nên đến nay chế độ BHXH của những lao động này chưa được giải quyết. Trao đổi về trách nhiệm của cơ quan BHXH để xảy ra tình trạng tại Phân xưởng 7 khi còn hoạt động nhưng không đóng BHXH cho người lao động, bà Huỳnh Thị Kiều Trinh, Phó Giám đốc BHXH huyện Cờ Đỏ, thừa nhận: “Khi Phân xưởng 7 giải thể nhưng cơ quan BHXH huyện thu không kịp thời tiền BHXH là chưa tròn trách nhiệm. Hiện nay, huyện đang đề nghị BHXH thành phố Cần Thơ xóa nợ tiền BHXH của Phân xưởng 7 nhưng chưa được xem xét giải quyết”.

Ông Nguyễn Thanh Long, Phó Giám đốc BHXH thành phố Cần Thơ, thừa nhận: “Hiện nay, một số cơ quan, đơn vị gồm cả doanh nghiệp và cơ quan nhà nước nợ tiền BHXH hơn 2 tỉ đồng. Số tiền BHXH này đã nợ dây dưa cả năm, thậm chí 3 - 4 năm, BHXH thành phố Cần Thơ đã nhiều lần gửi thông báo, làm việc trực tiếp với các cơ quan, đơn vị này nhưng vẫn chưa thu được số tiền này. Trong đó, có một số đơn vị sử dụng lao động đã thu đủ 6% tiền lương của người lao động, nhưng không trích thêm 17% ngân sách cơ quan theo quy định để đăng nộp cho cơ quan BHXH, mà chiếm dụng luôn số tiền BHXH của người lao động đã nộp”. Ông Nguyễn Thanh Long khẳng định: “Hiện nay, theo quy định của Luật BHXH, tiền BH của người lao động phải đóng theo từng tháng. Do đó, việc nợ dây dưa kéo dài được xem như chiếm dụng tiền BH của người lao động, nhất là đối với cơ quan nhà nước. Việc này, thủ trưởng, cơ quan đơn vị phải chịu trách nhiệm”.

Trao đổi về vấn đề này, ông Trần Hồng Mẫn, Chủ tịch Liên đoàn Lao động TP Cần Thơ- một tổ chức có vai trò quan trọng trong đấu tranh bảo vệ quyền lợi của người lao động, trong đó có quyền lợi về BHXH, khẳng định: “Doanh nghiệp không tham gia đóng BHXH cho người lao động là vi phạm pháp luật, gây thiệt thòi cho người lao động. Nhiều vụ việc khi công ty phá sản, giải thể, quyền lợi BHXH của người lao động mới được đặt ra. Tuy nhiên, giải quyết quyền lợi cho người lao động theo cách này kéo dài thời gian, người lao động rất mệt mỏi”.

(Còn tiếp)