Năm nay Đinh Văn Nhí, ở phường Trung Nhứt, quận Thốt Nốt, TP Cần Thơ, trúng tuyển vào ngành Kỹ thuật điện Trường Đại học Cần Thơ. Nhưng mới nhập học chưa được bao lâu thì Nhí xin nghỉ để về quê đỡ đần cha mẹ.

►Đường đến trường gian nan

Tôi gặp Nhí vào ngày đầu tháng 9-2019, khi em vừa đi mua ve chai về. Cuối buổi sáng, nắng đã hắt xuống mặt đường nóng hừng hực. Nhí đẩy xe trên đường bê tông, mặt đẫm mồ hôi. Chiếc xe chứa ve chai nặng trịch, cao gần qua đầu em. Vậy mà Nhí vẫn đẩy xe qua được những dốc cầu cao vút. Về đến nhà, Nhí và cha mẹ bắt đầu phân loại ve chai để buổi chiều em bán lại cho chủ vựa. Bà Võ Thị Lập - mẹ của Nhí, cho biết: “Tui bị bệnh tim, huyết áp lên xuống thất thường. Nhờ có Nhí đỡ đần mới duy trì cái nghề này tới giờ được. Chớ một mình thì tui không đẩy xe qua mấy cây cầu nổi khi mua được nhiều ve chai”.

Từ 5 giờ sáng, Nhí đã cùng mẹ đi mua ve chai. Đoạn đường đi và về tầm 20km. Những ngày Nhí học buổi sáng, bà Lập đi mua ve chai tới đâu thì ngồi ở đó đợi con trai đến rước. Tan học, Nhí đạp xe đến chỗ mẹ rồi đẩy xe ve chai về. Bà con sống ở ven mấy con rạch trong khu vực đều biết hoàn cảnh khó khăn của gia đình Nhí. Người ta thương nên có cái nồi hư, sắt vụn, vỏ lon bia… đều để dành bán cho mẹ con em. Một số người còn cho em sách giáo khoa cũ. Suốt 12 năm qua, sách vở của Nhí đi học đều xin hoặc được nhận thưởng ở trường.

Hai mẹ con Nhí lao động vất vả nhưng thu nhập chẳng bao nhiêu, ngày mua được nhiều ve chai thì lời khoảng 100.000 đồng, có hôm chừng 50.000 đồng. Cha của Nhí là ông Đinh Văn Phúc (52 tuổi) làm nghề chở thuê bằng chiếc xe tự chế cho bà con ở trong xóm. Mỗi chuyến hàng, ông được trả 20.000-30.000 đồng. Nhưng bây giờ không còn nhiều người thuê ông Phúc làm nữa. Hơn 3 năm nay, ông Phúc lại bị đau thần kinh tọa nên không thể chở hàng nặng. Thế là Nhí làm việc thay cha. Những ngày không đến trường, Nhí đi làm cỏ thuê, vác lúa, chặt cây… Ở khu vực hết việc để làm, Nhí ra phường khác vác khoai thuê cho các chủ vựa, 3 giờ làm được trả 50.000 đồng-70.000 đồng, tùy số lượng khoai nhiều hay ít. Nhí tâm sự: “Nhiều khi đi làm về, em mệt nên không tập trung học được. Nhưng nghĩ lại cha mẹ đã khổ quá rồi, em phải cố gắng hơn để tìm những cơ hội khác ngoài lao động chân tay”.

►Căn nhà 20m²  trên nghĩa địa

Năm Đinh Văn Nhí vào học lớp 10, tôi có đến thăm nhà em. Đó là một căn nhà rộng 20m², nằm trên một nghĩa địa ven đường. Trước đây, cha mẹ của Nhí mua miếng đất với giá 500.000 đồng để thoát cảnh ở thuê, ở đậu. Nhà được cất hơn 15 năm, lụp sụp, ẩm mốc, mái tôn thì thủng nhiều chỗ… Đường vào nhà của Nhí rộng chỉ đủ một người đi bằng cách lách qua những ngôi mộ. Vào mùa mưa, nước từ cánh đồng sau nhà dâng lên tới nền nhà của Nhí. Cả gia đình em phải thay nhau chống dột, chống ngập…

Ba năm sau tôi quay lại, nhà của Nhí chỉ có mái tôn được thay mới. Ông Đinh Văn Phúc kể: “Vợ tui và Nhí đi mua ve chai, người ta biết nhà xuống cấp nên cho mấy miếng tôn thiếc đã qua sử dụng. Tui thay tôn vào nên nhìn đỡ hơn lúc trước. Bà con trong xóm mới giúp làm cái cống thoát nước nên giờ mưa thì nước không lên tới nền nhà nhưng đi vô nhà phải xắn quần”. Nhà quá nhỏ, ông Phúc phải tận dụng chỗ mảnh đất người ta mới bốc mấy ngôi mộ cất thêm cái chòi để đặt chiếc xe đạp của Nhí và mấy vật dụng gia đình. Tối, ông Phúc ra ngoài chòi ngủ luôn.

Đinh Văn Nhí giúp mẹ mua ve chai.

Căn nhà chật hẹp của gia đình Nhí có hai chiếc giường cũ, một cái bếp ga cũ, một cái tủ đựng quần áo và một cái bàn học. Tuy có bàn nhưng Nhí không thể đặt cái ghế để ngồi học. Vì như thế thì không có chỗ cho cha mẹ em đi ra, đi vô. Vậy là cái bàn của Nhí chỉ để tập vở. Còn Nhí, 12 năm học là 12 năm em học bài, làm bài tập trên chiếc giường xập xệ. Mặc dù vậy, Nhí luôn là học sinh khá, giỏi. Năm học lớp 9, Nhí được Hội đồng Đội TP Cần Thơ tuyên dương là “Cháu ngoan Bác Hồ”. Những năm qua, Nhí đạt nhiều giải trong các cuộc thi: Học sinh giỏi cấp quận các môn Vật lý, Toán; Cuộc thi “Sáng tạo khoa học kỹ thuật”; Hội khỏe Phù Đổng… Suốt 3 năm học THPT, Nhí được bạn bè tín nhiệm bầu làm lớp trưởng, Bí thư Chi đoàn lớp 12A5, Trường THPT Thốt Nốt.

Chị Lê Thu An, Phó Bí thư Quận đoàn Thốt Nốt, kể: “Tôi biết Đinh Văn Nhí khi em còn là đội viên ở Trường THCS Trung Nhứt. Lúc đó, em là đội viên tiêu biểu nhất trường. Tuy gia đình có hoàn cảnh khó khăn nhưng Nhí đều sắp xếp thời gian để tham gia các hoạt động tình nguyện tại địa phương, các phong trào Đoàn của quận. Hai năm học 2017-2018, 2018-2019, Đinh Văn Nhí là đoàn viên duy nhất được Chủ tịch UBND quận Thốt Nốt tuyên dương trong các hoạt động Đoàn - Đội ở trường học”.

Tháng 8-2019, Nhí rất vui khi nhận được giấy báo nhập học của Trường Đại học Cần Thơ. Thầy cô ở Trường THCS Trung Nhứt đã vận động hỗ trợ em được 5 triệu đồng. Tuy nhiên, Nhí nhập học được hơn 2 tuần thì phải xin nghỉ để về nhà để giúp mẹ. Dù muốn con tiếp tục đi học nhưng bà Võ Thị Lập cũng đành chịu vì gia đình không có tiền để lo cho con. Bà Lập xót xa: “Tui và chồng cứ bệnh liên miên, ngày làm được bao nhiêu tiền là mua gạo, mua thuốc hết. Chồng tui bị đau thần kinh tọa nhưng chỉ uống thuốc nam vì không có tiền điều trị. Hai vợ chồng nhìn Nhí buồn mà không biết làm gì cho con”.

Đinh Văn Nhí chia sẻ, cha mẹ em bệnh thường xuyên nên em phải ở nhà chăm sóc. Bên cạnh đó, em phải giúp mẹ đi mua ve chai vì đó sinh kế duy nhất của gia đình. Giữa tháng 9, Nhí đã nộp hồ sơ học đại học từ xa ngành Luật Kinh tế do Trung tâm Giáo dục Nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên quận Thốt Nốt phối hợp với Đại học Mở TP Hồ Chí Minh tổ chức. Nhí cũng đang xin đi làm cho một cửa hàng kinh doanh quần áo. “Em cũng muốn học ngành mình yêu thích. Nhưng gia cảnh em như thế này, xa nhà em không an tâm. Em sẽ vừa đi làm, vừa đi học và tham gia công tác Đoàn tại địa phương” - Đinh Văn Nhí nói.l 

Bài, ảnh: PHẠM TRUNG