Bài 3: Quyết sách lịch sử 

Lần đầu tiên, hàng trăm chính sách rời rạc được tích hợp vào một chương trình mục tiêu quốc gia riêng, với nguồn lực đầu tư lớn chưa từng có. Sau gần 5 năm đi vào thực tiễn, quyết sách này không chỉ tạo bước ngoặt trong cách tiếp cận chính sách dân tộc, mà còn mang đến niềm tin và sự đồng thuận của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS).

 “Về chung một mái nhà”

Theo Bộ Dân tộc và Tôn giáo, giai đoạn 2016-2018, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành 41 chương trình, chính sách, trong đó có 15 chính sách trực tiếp cho đồng bào DTTS, vùng DTTS và 36 chính sách chung có ưu tiên cho đồng bào DTTS. Đến cuối năm 2018, có 118 chương trình, chính sách có hiệu lực và triển khai thực hiện ở vùng đồng bào DTTS và miền núi. Nội dung các chương trình, chính sách tập trung vào giảm nghèo, phát triển sản xuất nông - lâm - thủy sản, giáo dục - đào tạo, văn hóa, hỗ trợ đất ở, đất sản xuất và nước sinh hoạt... Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng trong quá trình triển khai, chính sách còn bộc lộ hạn chế: nguồn lực phân tán, thiếu đồng bộ, một số chưa phù hợp và đặc biệt là thiếu vốn thực hiện. Vì vậy, khoảng cách phát triển và mức thu nhập bình quân giữa vùng đồng bào DTTS, miền núi với mặt bằng chung cả nước chưa được thu hẹp, thậm chí có nguy cơ ngày càng giãn rộng.

Đường giao thông nông thôn vùng đồng bào DTTS tỉnh Cà Mau được xây dựng khang trang, sáng - xanh - sạch đẹp. Ảnh: LÝ THEN

Thực tế trên đặt ra yêu cầu phải có một cơ chế điều phối chung. Trên cơ sở tích hợp các chương trình, chính sách trong vùng đồng bào DTTS, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 88/2019/QH14 ngày 18-11-2019 phê duyệt Đề án tổng thể và Nghị quyết số 120/2020/QH14 ngày 19-6-2020 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030. Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14-10-2021 phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025 (Chương trình 1719).

Chương trình 1719 hướng tới khai thác tiềm năng vùng đồng bào DTTS và miền núi, thúc đẩy phát triển kinh tế gắn với an sinh xã hội, giảm nghèo bền vững và thu hẹp khoảng cách với cả nước. Chương trình tập trung quy hoạch, ổn định dân cư, xây dựng hạ tầng đồng bộ; phát triển giáo dục, y tế, văn hóa; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ người dân tộc; giữ gìn bản sắc, xóa bỏ hủ tục, thực hiện bình đẳng giới. Đồng thời, củng cố hệ thống chính trị cơ sở, bảo đảm quốc phòng - an ninh, tăng cường khối đại đoàn kết và niềm tin của đồng bào với Đảng, Nhà nước.

Chương trình 1719 được bố trí hơn 137.667 tỉ đồng, tập trung vào 10 dự án thành phần: giải quyết đất ở, đất sản xuất, nhà ở; phát triển hạ tầng thiết yếu; hỗ trợ sinh kế và việc làm; giáo dục - đào tạo; y tế; bảo tồn văn hóa; thông tin - truyền thông; nâng cao năng lực cán bộ cơ sở… Theo ông Sơn Phước Hoan, nguyên Thứ trưởng Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc (nay là Bộ Dân tộc và Tôn giáo), Chương trình mang tính lịch sử bởi đây là lần đầu tiên Quốc hội ban hành nghị quyết riêng về lĩnh vực dân tộc. Chương trình khẳng định sự quan tâm, chăm lo của Đảng và Nhà nước đối với đồng bào DTTS, tạo bước ngoặt, đột phá cho công tác dân tộc và chính sách dân tộc. Đây là động lực to lớn đối với đồng bào các DTTS trong công cuộc giảm nghèo, phát triển kinh tế - xã hội, nỗ lực phấn đấu vươn lên, hòa nhịp cùng sự phát triển chung của cả nước.

Sau gần 5 năm triển khai, Chương trình 1719 đã đạt nhiều kết quả quan trọng.

Xã viên Hợp tác xã Bến Bà Chi ở ấp Sóc Tức, xã Ba Chúc, tỉnh An Giang đang kiểm tra xoài trồng theo VietGAP. Ảnh: THANH LONG

Đồng thuận, quyết tâm cao - thành quả lớn

Từ khi có quyết sách lịch sử, cả hệ thống chính trị đã vào cuộc với quyết tâm cao. 

Ông Nguyễn Thành Niệm, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Cà Mau, cho biết: Trước đây, chính sách rời rạc, địa phương rất lúng túng. Chương trình 1719 là sự tích hợp gần như toàn bộ các chính sách về dân tộc. Có một “ngôi nhà chung”, các sở, ngành phối hợp dễ dàng, tránh trùng lặp, đồng bào cũng nắm rõ quyền lợi của mình hơn. Nhờ đó, công tác triển khai, nhất là quản lý, điều hành giai đoạn 2021-2025, được thực hiện thống nhất, đồng bộ. Bộ máy quản lý được kiện toàn, hoạt động nền nếp, có sự phân công, phối hợp chặt chẽ trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện.

Tại TP Cần Thơ, ông Lâm Hoàng Mẫu, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo, nhấn mạnh: Lãnh đạo thành phố luôn quan tâm, chỉ đạo tập trung đẩy nhanh tiến độ thực hiện các tiểu dự án, hợp phần thuộc Chương trình 1719, đảm bảo đúng mục tiêu, đúng đối tượng và mang lại hiệu quả thiết thực. Các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương đã phát huy vai trò, trách nhiệm trong lãnh đạo, triển khai, đảm bảo đạt mục tiêu, tiến độ. Công tác thông tin, tuyên truyền được thực hiện bằng nhiều hình thức phong phú, góp phần nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm của các cấp, ngành, tạo sự đồng thuận trong nhân dân. Qua đó, đồng bào DTTS ngày càng nâng cao ý thức tự lực vươn lên bên cạnh sự trợ giúp của Nhà nước và cộng đồng.

Vụ Tuyên truyền công tác dân tộc, tôn giáo (bộ phận phụ trách phía Nam), Bộ Dân tộc và Tôn giáo, nhận định: Khi đi vào thực tiễn, Chương trình 1719 đã giải quyết hiệu quả một số vấn đề căn cơ, gốc rễ như: xóa đói, giảm nghèo, tăng thu nhập, tạo việc làm, nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa; đã giải quyết tốt những vấn đề mang tính cấp bách như: hỗ trợ nhà ở, đất ở, quy hoạch, ổn định dân cư tại những khu vực có nguy cơ sạt lở cao. Chương trình cũng đã đặt nền móng, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của các địa phương như: đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật (giao thông, điện, nước); khuyến khích được tinh thần tự lực, tự cường của đồng bào DTTS; đã làm thay đổi đáng kể diện mạo và đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào DTTS và khu vực miền núi. Những kết quả bước đầu đó đã góp phần quan trọng trong nhiệm vụ giữ vững quốc phòng, đảm bảo an ninh, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, ổn định chính trị từ cơ sở, niềm tin của đồng bào đối với Đảng và Nhà nước ngày càng sâu sắc hơn.

Tuy nhiên, để Chương trình 1719 phát huy hiệu quả không hề đơn giản. Với 10 dự án, 14 tiểu dự án, 36 nội dung chính sách cùng sự tham gia trực tiếp của nhiều bộ, ngành, cơ quan trung ương trong quản lý, điều hành, việc triển khai còn gặp không ít khó khăn, vướng mắc.

(Còn tiếp)

LÊ HÀ LÝ

Bài 4: Chặng đường vượt khó là bài học quý