Chuyển đổi cơ cấu sản xuất là một trong những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả canh tác, nuôi trồng trên một diện tích đất nông nghiệp mà các địa phương trong khu vực ĐBSCL hướng đến. Mô hình nuôi tôm càng xanh - lúa hiện được đánh giá là hình thức canh tác có hiệu quả cao, đem lại lợi nhuận cả trăm triệu đồng/ha/vụ, đang được ngành nông nghiệp vùng ĐBSCL hỗ trợ nông dân thực hiện.

LỢI NHUẬN TĂNG CAO

Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), nhằm tăng hiệu quả kinh tế trên một đơn vị diện tích sản xuất, mang lại hiệu quả bền vững cho sản xuất, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia xây dựng Dự án nuôi tôm càng xanh trên vùng đất chuyển đổi ở khu vực ĐBSCL. Dự án bắt đầu triển khai từ năm 2016. Đến nay, dự án xây dựng được 15 mô hình ứng dụng công nghệ nuôi tôm càng xanh - lúa, với 233 hộ nông dân tự nguyện tham gia. Tổng diện tích thực hiện các mô hình là 300ha. Dự án triển khai trên địa bàn 7 tỉnh, thành vùng ĐBSCL: Cần Thơ, Bến Tre, Bạc Liêu, Cà Mau, Đồng Tháp, Kiên Giang, Sóc Trăng. Các mô hình được hỗ trợ giống tôm, giống lúa; tập huấn kỹ thuật sản xuất và một số vật tư canh tác, nuôi tôm…

Những năm qua, mô hình tôm càng xanh - lúa phát triển tốt, cho năng suất cao ở huyện Vĩnh Thạnh. 

Ông Nguyễn Văn Chung ở xã Thạnh Mỹ, huyện Vĩnh Thạnh, TP Cần Thơ, tham gia mô hình với diện tích 10.000m2 theo hình thức nuôi luân canh trên ruộng lúa. Năm 2018, gia đình ông Chung đầu tư hơn 168 triệu đồng nuôi tôm càng xanh; trong đó, đầu tư con giống 42 triệu đồng, vật tư 75 triệu đồng, công chăm sóc hơn 30 triệu đồng... Nhờ Trung tâm Khuyến nông Quốc gia hỗ trợ kỹ thuật chăm sóc, cuối vụ gia đình anh thu hoạch 1.400kg tôm, mỗi kg tôm bán với giá 210.000đồng, đạt doanh thu 294 triệu đồng; trừ chi phí, gia đình anh lãi hơn 125 triệu đồng. Anh Nguyễn Văn Chung cho biết: “Nuôi tôm càng xanh toàn đực có năng suất và lợi nhuận cao hơn so với nuôi tôm càng xanh thường. Trong suốt quá trình nuôi, không xuất hiện tôm trứng, đồng thời công tác phòng bệnh tốt, kết hợp với điều kiện nuôi thuận lợi nên cho năng suất cao. Có lợi nhuận cao, người nuôi tôm như chúng tôi chủ động chuẩn bị con giống chất lượng, liên kết với nhau để tìm kiếm đầu ra ổn định và đầu tư cho vụ nuôi kế tiếp tốt hơn”.

Ông Lâm Quốc Tuấn, ở xã Gia Hòa 2, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng, tham gia mô hình với diện tích 2ha. Đến thời điểm này, sau gần 6 tháng nuôi, tôm đạt kích cỡ 28 con/kg, tỷ lệ sống khoảng 70%. Dự kiến giữa tháng 1-2019, gia đình ông Tuấn sẽ thu hoạch cả lúa và tôm. Ông Lâm Quốc Tuấn cho biết: “Năng suất lúa năm nay có thể đạt 4,9 tấn/ha, sản lượng 6.900kg; còn tôm có thể đạt gần 1 tấn/ha, sản lượng gần 1.900kg. Ước lượng tổng doanh thu vụ này sẽ đạt gần 380 triệu đồng, trừ chi phí đầu tư gần 178 triệu đồng, lợi nhuận sẽ đạt hơn 201 triệu đồng, trong đó lợi nhuận từ tôm ước đạt hơn 172 triệu đồng…”.

Theo Trung tâm Khuyến nông các tỉnh, thành: thực hiện mô hình trên, sau 3 năm , các hộ tham gia mô hình đều có năng suất lúa tăng 10%, sản lượng tôm tăng 30% so với các hộ ở ngoài mô hình. Kết quả này là nhờ áp dụng kỹ thuật nuôi hợp lý, điều kiện nuôi thuận lợi... Mô hình đã tạo lợi nhuận cao hơn 40 - 50 triệu đồng/ha so với diện tích ngoài mô hình, mở ra hướng canh tác mới, thân thiện với môi trường...

NHÂN RỘNG MÔ HÌNH

Trong 3 năm qua, các mô hình nuôi tôm càng xanh - lúa đều đạt hiệu quả cao theo 2 hình thức: luân canh và xen canh. Cụ thể, mô hình nuôi luân canh có năng suất tôm đạt 1.600kg/ha (cao hơn 1 tấn/ha so kế hoạch của dự án), cỡ tôm trên 39-40g/con. Sau khi trừ chi phí sản xuất, lợi nhuận đạt trên 72 triệu đồng/ha. Đối với mô hình nuôi xen canh, năng suất đạt 631kg/ha và năng suất lúa của hai mô hình đạt 4,5-5,1 tấn/ha, cao hơn kế hoạch từ 1,5 tấn đến 2,6 tấn/ha, lợi nhuận thu được 34,5 triệu đồng/ha. Qua 3 năm, tổng sản lượng tôm thu hoạch đạt 118 tấn tôm, 709 tấn lúa, chất lượng sản phẩm an toàn và được tiêu thụ trên thị trường, đạt mục tiêu dự án đề ra.

Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, tôm càng xanh nuôi ở môi trường nước ngọt, lớn nhanh, kích thước và trọng lượng lớn và là mặt hàng có giá trị kinh tế cao, tiêu thụ trong nước, có khả năng xuất khẩu. Nhiều hộ dân nuôi tôm theo các mô hình trên có chung nhận định: nuôi tôm càng xanh không khó, ít dịch bệnh, ít rủi ro hơn tôm sú, tôm thẻ, mà thị trường tiêu thụ nội địa mạnh nhất và có giá khá tốt. Ông Kim Văn Tiêu, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, nhận xét: “Từ 2 mô hình này, có hộ nông dân nuôi tôm càng xanh nảy sinh nuôi sáng tạo, kết hợp thêm nuôi cá. Cá, tôm đều phát triển tốt trên ruộng lúa, đạt hiệu quả kinh tế cao. Tiếp theo dự án, các tỉnh thành trên sẽ mở rộng diện tích nuôi tôm càng xanh toàn đực - lúa theo 2 hình thức trên, nhằm đáp nhu cầu thị trường, nâng cao thu nhập cho nông dân”.

Mô hình luân canh tôm càng xanh - lúa được các nhà khoa học đánh giá cao và cho đây là hình thức canh tác thông minh bao hàm nông nghiệp sinh thái và nông nghiệp hữu cơ. Kết quả này là nhờ tận dụng độ màu mỡ để lại của vụ trước (nuôi tôm) nên canh tác vụ sau (vụ lúa) rất hiệu quả, giảm thiểu tối đa phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Từ đó, mô hình sản xuất tôm càng xanh - lúa cho lợi nhuận gấp 2-3 lần sản xuất lúa đơn thuần, lợi nhuận bình quân đạt 40-50 triệu đồng/ha. Ông Kim Văn Tiêu nhận định: “Tiềm năng phát triển nuôi tôm càng xanh ở Việt Nam còn rất lớn. Hiện nay ở ĐBSCL có 26.900ha nuôi tôm càng xanh, chiếm 3,24% diện tích nuôi thủy sản toàn vùng. Theo kế hoạch phát triển ngành tôm Việt Nam, từ nay đến năm 2020, ĐBSCL sẽ có 30.000ha nuôi tôm càng xanh, sản lượng dự kiến 30.000 tấn và năm 2025 đạt 50.000ha, sản lượng tôm càng xanh dự kiến 50.000 tấn. Song song đó, thị trường tiêu thụ cũng được mở rộng; từ đó, người nuôi có lợi nhuận cao, đời sống sẽ được cải thiện, nâng lên…”.

Bài, ảnh: HÀ VĂN