Các tay súng nổi dậy ở miền Bắc Cộng hòa Trung Phi. Ảnh: allafrica.com

Hãng tin Mỹ AP hôm 27-12 đưa tin, Mỹ đã cho đóng cửa đại sứ quán của họ ở Cộng hòa Trung Phi do lo ngại bất ổn sau khi phe nổi dậy được cho là chỉ còn cách Thủ đô Bangui khoảng 60km, đe dọa lật đổ chính phủ được bầu vốn nắm quyền "yếu ớt" trong suốt gần một thập niên qua tại quốc gia giàu khoáng sản này.

"Người dân đang cực kỳ lo lắng vì khả năng tiến công của phe nổi dậy diễn ra khá nhanh trong quãng thời gian ngắn, trong đó khi quân đội chính phủ lại đang yếu thế"- Sylvain Groulx, người đứng đầu tổ chức Bác sĩ không biên giới tại Thủ đô Bangui nhấn mạnh.

Do lo ngại tình hình bất ổn đang gia tăng, hàng ngàn người dân đã rời bỏ các thành phố và thị trấn chạy vào rừng lánh nạn giữa lúc nhiều đại sứ quán và các tổ chức viện trợ nhân đạo cũng rục rịch sơ tán nhân viên của họ khỏi Cộng hòa Trung Phi.

Mỹ đã quyết định cho rút các nhân viên thuộc đại sứ quán của họ ở Bangui hôm 27-12 cũng như tạm ngừng mọi hoạt động tại cơ quan ngoại giao này. "Đại sứ Lawrence Wohlers và các nhân viên ngoại giao của ông đã rời khỏi Bangui cùng với nhiều công dân Mỹ"- Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra tuyên bố kèm theo cảnh báo các công dân Mỹ không nên du lịch đến đất nước bất ổn này.

Cùng chung nỗi lo như Washington, Liên Hiệp Quốc cũng đã cho rút hơn 200 nhân viên không cần thiết và người thân của họ khỏi quốc gia giàu tài nguyên khoáng sản nhưng có "tiền sử" bất ổn này.

Theo AP, nhóm nổi dậy gồm ít nhất 4 tổ chức hợp lại chiến đấu dưới tên gọi "Liên minh Seleka" hòng lật đổ Tổng thống François Bozizé, một cựu chỉ huy quân đội lên nắm quyền từ năm 2003 sau một cuộc đảo chính. Phe nổi dậy, bắt đầu tuyên chiến với Chính phủ Cộng hòa Trung Phi kể từ ngày 10-12, cáo buộc ông Bozizé đã không thực hiện những điều khoản trong thỏa thuận hòa bình đã được ký hồi đầu năm 2007 vốn cho phép họ tham gia quân đội hợp thức cũng như nhận được các khoản tiền thưởng từ chính phủ. Tổng thống Bozizé đưa ra động thái nhượng bộ hồi năm 2007 nhằm chấm dứt các cuộc nổi dậy vào lúc đó.

Phe nổi dậy đang ngày càng thắng thế trước quân đội chính phủ tại các khu vực miền Trung và miền Bắc khi giành quyền kiểm soát ít nhất 10 thị trấn cũng như đã thu ngắn khoảng cách giữa họ với khả năng thực hiện cuộc lật đổ tại Bangui, cơ quan đầu não của Cộng hòa Trung Phi.

Trước tình thế cấp bách trên, Tổng thống Bozizé đã lên tiếng cầu cứu sự giúp đỡ của Pháp và các quốc gia khác để có thể đánh bật phe nổi dậy. Phát biểu trước hàng ngàn người ủng hộ chính phủ tại Thủ đô Bangui, Tổng thống Bozizé kêu gọi "những người anh em Pháp và Mỹ giúp đẩy lùi phiến quân, tạo điều kiện tiến hành đối thoại để giải quyết cuộc khủng hoảng hiện nay". Tổng thống Bozizé khẳng định các cuộc tấn công của lực lượng nổi dậy là âm mưu chống lại nước CH Trung Phi cũng như người dân nước này.

Theo các nhà tổ chức, có khoảng 10.000 người ủng hộ chính phủ tập trung tại trung tâm Thủ đô Bangui, giơ cao các biểu ngữ "Nói Không với chiến tranh" và "Nói Không với phiến loạn".

Tuy nhiên, đã không có phản ứng tích cực nào đáp lại lời kêu gọi của nhà lãnh đạo Cộng hòa Trung Phi.

Cộng hòa Trung Phi đã trải qua nhiều thập niên bất ổn do nổi loạn kể từ khi giành được độc lập từ tay Pháp hồi năm 1960. Mặc dù sở hữu nhiều tài nguyên, trong đó gồm vàng và kim cương, người dân Cộng hòa Trung Phi vẫn luôn nghèo khó.

"Nếu chúng tôi hiện diện tại đây thì cũng không phải để bảo vệ chính quyền, mà là bảo đảm an toàn cho các công dân và lợi ích của nước Pháp. Chúng tôi không hề có ý định can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Cộng hòa Trung Phi"- Tổng thống Pháp François Hollande nêu rõ quan điểm của Paris trong một phát biểu hôm 27-12. Tuyên bố này được ông Hollande đưa ra một ngày sau khi hàng trăm người biểu tình xông vào Đại sứ quán Pháp ở Bangui, xé quốc kỳ Pháp, đập vỡ cửa kính để phản đối việc Paris không giúp ngăn chặn phiến quân ở nước này.

Dẫu vậy, Pháp cũng lên tiếng kêu gọi mở ra các cuộc đàm phán hòa bình giữa chính phủ của Tổng thống Bozizé và phe nổi dậy, "dự kiến sẽ diễn ra ở Thủ đô Libreville của Gabon".

Người dân tại Bangui hiện đang lo sợ lực lượng nổi dậy có thể tiến vào thủ đô bất cứ lúc nào, mặc dù các thủ lĩnh của nhóm nổi dậy đảm bảo họ sẽ sẵn sàng đàm phán với Tổng thống Bozizé thay vì tấn công. Phía Tổng thống Bozizé hôm 27-12 cho biết ông vẫn luôn mở rộng khả năng cho các cuộc đàm phán với phe nổi dậy.

THANH BÌNH (Theo AP, NY Times)