Tỉnh An Giang giáp với hai tỉnh Kandal và Tà Keo của nước bạn Campuchia. Đường biên giới dài gần 100km (qua thị xã Tân Châu, huyện An Phú, thành phố Châu Đốc, huyện Tịnh Biên và huyện Tri Tôn) là những cánh đồng lúa mênh mông, những con sông và kênh đào gắn liền với tên tuổi danh tướng Thoại Ngọc Hầu thuở khai hoang mở cõi. Biên giới còn hiện hữu các đồn Biên phòng của bộ đội ta, những người lính mang quân hàm xanh ngày đêm canh giữ nơi biên ải cho quê hương thanh bình…
Cánh đồng biên giới Tây Nam vào mùa thu hoạch. Ảnh Trần Sang
Những cánh đồng dọc theo tuyến biên giới Tây Nam, có nơi lúa còn xanh như tấm thảm nhung, nơi thì như dải lụa vàng hòa vào không gian ngọt ngào báo hiệu mùa no ấm… Tôi thẳng tiến về huyện An Phú đầu nguồn sông Hậu, nơi cao nhất của cực Bắc trên bản đồ hành chính tỉnh An Giang. Không có chuyến công tác nào về An Phú mà tôi không ghé cù lao Vĩnh Trường, bởi đây là nơi cha tôi đã lớn lên, nên mỗi lần về đây tôi như về lại nguyên quán dù đã hơn 30 năm gia đình tôi định cư nơi khác. Hôm nay tôi về vui với người dân Vĩnh Trường vừa trúng mùa, vừa được giá lúa vụ thu đông. Bác Trần Văn Hấn chia sẻ: “Vụ thu đông năm nay, hơn 90% nông dân trong xã đều trồng lúa, lại trúng mùa, hơn 40 giạ một công, giá từ 4.500-5.000/1kg, trừ chi phí lãi hơn 3 triệu đồng mỗi công, năm nay Tết xứ này khấm khá…”.
Chia tay Vĩnh Trường, trên đường đến búng Bình Thiên (xã Nhơn Hội, huyện An Phú), mặt trời ửng đỏ, những tia nắng sớm mùa chớm đông đậu trên những mái nhà, những hàng cây, chiếu vào những hạt sương trên lá tạo nên những hình cầu đẹp tinh khôi. Giữa cái lạnh nơi biên giới, búng Bình Thiên vẫn thanh bình. Tôi dừng xe trước Thánh đường Hồi giáo Masjid Al Khai Ryah, lần xuống bến sông để cảm nhận cơn gió miên man của sông nước nơi biên giới Tây Nam này. Ngược sông Bình Di về thị trấn Long Bình (An Phú) nơi có Đồn Biên phòng Long Bình và cửa khẩu Quốc gia, cũng là nơi mua bán tấp nập, nhộn nhịp nhất nơi đầu nguồn sông Hậu.
Từ Phnom Penh (Campuchia) sông Mekong có tên là Tông-lê Thơm (sông Lớn), chia thành hai nhánh chảy vào Việt Nam: bên trái, sông Mekong chảy vào Việt Nam gọi là sông Tiền; còn bên phải gọi là sông Ba Thắc, chảy vào Việt Nam gọi là sông Hậu. Nhưng nơi đầu tiên sông Ba Thắc chảy vào Việt Nam lại chia hai nhánh, bên phải là sông Bình Di, bên trái là sông Hậu, hai nhánh sông này uốn lượn, ôm gọn cồn An Phú rồi hợp lưu tại ngã ba sông (Châu Đốc) từ đây gọi là sông Hậu. Chạy xe ngược sông Bình Di như đang di chuyển trong một bức tranh thủy mặc. Sông Bình Di lượn mình, uốn những cua tạo thành bùng binh, rồi hẹp lại, rồi bung ra dọc theo biên giới Tây Nam gần 30km, trở thành ranh giới giữa hai nước láng giềng. Những hàng còng hai bờ sông, in bóng xuống dòng nước đang lặng lẽ chảy, tạo nên khung cảnh chất phác và mộc mạc. Dòng sông này còn là nơi lưu trữ nguồn lợi thủy sản dồi dào, bởi lòng sông sâu và những khúc cua tạo thành hàm ếch là nơi trú ngụ của các loài cá.
Cứ mãi ngắm nhìn như thế, tôi đã đến xóm Chăm Khánh Bình, xã Khánh Bình, huyện An Phú. Hỏi về cuộc sống nơi đây, tôi được em Sực Ka Ri Ja chia sẻ: “Ở đây yên ổn lắm, người dân hai bên biên giới vẫn thường qua lại mua bán, tới mùa xoài em hay qua đó mua về bán lại”. Em cho biết, đồng bào dân tộc Chăm háo hức chuẩn bị Tết Nguyên đán, người đi làm ăn xa tranh thủ về quây quần đấm ấm với gia đình. Niềm vui nơi biên giới đôi khi chỉ đơn giản thế thôi, khi sự yên bình gắn kết các dân tộc cùng sống và lao động.
Tôi thích những dòng sông vì với tôi bên những dòng sông là sự sống. Thị trấn Long Bình (An Phú) bình yên như cái tên của nó. Dọc theo sông Hậu phía bên Việt Nam là những bãi bồi màu mỡ, xanh um bởi những rẫy rau màu, nào là ớt, đậu que, đậu đũa, bắp, mía… Trong đó, có những rẫy cải xanh mướt, bẹ đã vững vàng, sẽ cho thu hoạch trước Tết khoảng 10 ngày để làm dưa cải mùa Tết. Nông dân ở đây còn trồng chuối, đậu xanh để “đón Tết”.
Qua đò sang sông Hậu, tôi chạy dọc dòng kênh đào từ xã Phú Hữu (An Phú) qua xã Vĩnh Xương (Tân Châu). Con kênh này do con người đào, là nơi đầu tiên thông nước giữa sông Tiền và sông Hậu. Vẫn là những cánh đồng xanh mướt, vàng ươm, nơi thì mượt mà, nơi thì óng ánh. Xã Phú Hữu, Vĩnh Lộc (An Phú) và xã Phú Lộc (Tân Châu) nhiều nơi vẫn còn làm lúa vụ hai, sau khi lũ rút mới xuống giống, giờ mạ mới mơn mởn xanh tươi. Còn những nơi bao đê thì sắp sửa thu hoạch vụ thu đông trong năm. Những bãi bồi dọc con kênh đào chạy qua Phú Hữu và Vĩnh Lộc là những rẫy đậu xanh đã khô lá, chỉ trơ trái ra phơi nắng chờ ngày thu hoạch “đón Tết”. Anh Trần Văn Cường, một nông dân ở xã Phú Lộc, cho biết: “Mùa này trồng đậu xanh trúng lắm, đất bãi bồi giàu phù sa, nên cây tốt cho trái nhiều và chắc hạt, nếu có giá khoảng 27.000 - 30.000đồng/1kg là lời rồi, ăn Tết ấm luôn”- anh vừa nói vừa cười vui sướng.
Chiều đông, nắng nhẹ màu mật ong trải rộng khắp vùng biên giới, gió bấc mang hơi lạnh se sắt về, từng đàn chim sải cánh bền bỉ tìm về tổ trước khi màn đêm buông xuống. Thị trấn Tịnh Biên, huyện Tịnh Biên như một đô thị “sầm uất” ở vùng biên giới Tây Nam, mọi hoạt động mua bán diễn ra nhộn nhịp nhưng đảm bảo trật tự. Những chuyến hàng bên kia biên giới cũng kịp về “tập kết” tại thị trấn, từng chuyến hàng từ Tịnh Biên lại lan tỏa đi khắp các huyện trong tỉnh và các tỉnh trong khu vực. Dường như ở đây có hai buổi chiều, một buổi chiều thong dong của những người nông dân làm đồng trở về và một buổi chiều tất bật của những thương lái cho kịp chuyến hàng cuối ngày. Mặt trời lặn, một quầng sáng ửng cuối cùng rọi lên những hàng cây thốt lốt làm chúng cũng ửng đỏ theo.
Để biên giới luôn bình yên thế này, những người lính quân hàm xanh ngày đêm vất vả làm nhiệm vụ. Một lần, ghé Đồn Biên phòng Nhơn Hưng, xã Nhơn Hưng, huyện Tịnh Biên, Trung tá Nguyễn Văn Hiệp, Chính trị viên Đồn Biên phòng, tâm tình: “Những người lính quân hàm xanh chúng tôi luôn đặt trách nhiệm giữ vững chủ quyền biên giới lên hàng đầu, đảm bảo trật tự xã hội để nhân dân yên ổn làm ăn. Đồng thời, trong những ngày cận Tết, với sự quan tâm của cấp ủy, sự phối hợp đồng đều với các cấp chính quyền địa phương, đặc biệt là sự đồng thuận hợp lực của quân dân, chúng tôi đảm bảo cho bà con vùng biên vui một cái Tết cổ truyền ấm cúng và yên bình…”.
Ra về, nhìn tấm pa-nô màu đỏ nổi bật trên nền chữ vàng dọc lối đi “Tự hào là người lính quân hàm xanh”, “Đồn là nhà, biên giới là quê hương, đồng bào các dân tộc là anh em ruột thịt”… lòng tôi miên man xúc động. Các anh tự hào là người lính quân hàm xanh, chúng tôi - hậu phương - tự hào về những người lính luôn chắc tay súng bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
Sương tan dần, nắng bắt đầu lên cao, hơi ấm của mùa xuân đang tràn về, chào một buổi sáng bình yên nơi phên dậu của Tổ quốc. Nơi đó nhân dân đang chuẩn bị đón một cái Tết sum vầy và no ấm…
Bút ký: Trần Sang