Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) có 4 tỉnh giáp nước bạn Campuchia với tổng chiều dài đường biên giới là 340 km; có 4/7 cửa khẩu quốc tế (Tịnh Biên, Vĩnh Xương, Thường Phước, Xà Xía), nhiều cửa khẩu quốc gia và đường tiểu ngạch. Những năm gần đây, hệ thống chợ biên giới và khu kinh tế cửa khẩu ở khu vực này hình thành và phát triển mạnh, hoạt động biên mậu diễn ra rất sôi động. Đây là điều kiện thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động hợp tác đầu tư và giao thương giữa 2 nước Việt Nam- Campuchia, mở ra cánh cửa phát triển mới cho vùng đất “Chín Rồng” về hướng Tây Nam.

GIAO THƯƠNG SÔI ĐỘNG

Những năm gần đây, tình hình an ninh- chính trị Campuchia ngày càng ổn định, kinh tế - xã hội phát triển, tạo điều kiện thúc đẩy mạnh mẽ hơn mối quan hệ hợp tác giữa 2 nước. Hội nghị hợp tác biên giới Việt Nam – Campuchia hàng năm giữa 2 Chính phủ tiếp tục thúc đẩy cơ chế hợp tác đôi bên ngày càng hiệu quả. Vốn đầu tư của Việt Nam vào Campuchia tăng nhanh, chỉ riêng trong năm 2007 đã tăng 115 triệu USD so năm trước và sẽ tiếp tục tăng mạnh trong năm nay.

Theo ông Mao Thora, Quốc vụ khanh Bộ Thương mại Vương quốc Campuchia, thì Campuchia đã thành lập các Ủy ban đầu tư trực tiếp tại các tỉnh biên giới được cấp phép cho các dự án có vốn đầu tư dưới 2 triệu USD, để thúc đẩy và tạo thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài. Các nhà đầu tư Việt Nam thường tập trung vào những lĩnh vực như thủy điện, khai khoáng và viễn thông, với nhiều dự án lên đến hàng trăm triệu đô- la Mỹ.

Hàng hóa tập kết tại cửa khẩu Quốc tế Xà Xía, chuẩn bị xuất khẩu sang Campuchia. Ảnh: THÀNH NGUYỄN

Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất nhập khẩu biên mậu giữa 2 nước cũng tăng nhanh trong 5 năm qua, từ 173 triệu USD (năm 2002) lên 940 triệu USD (năm 2006) và đạt mức kỷ lục hơn 1,1 tỉ USD vào năm 2007, tăng hơn 6,3 lần. Trong đó, chỉ tính riêng tổng kim ngạch xuất nhập khẩu biên mậu của An Giang trong năm 2006 đã đạt trên 600 triệu USD, bằng 87% kim ngạch của 10 tỉnh của Việt Nam giáp giới với Campuchia. Hoạt động giao thương tại các khu kinh tế cửa khẩu Vĩnh Xương, Khánh Bình, Hà Tiên, Tịnh Biên cùng các cửa khẩu, đường tiểu ngạch ... ngày càng diễn ra sôi động, kết nối với hệ thống chợ của ĐBSCL với thị trường tiêu dùng rộng lớn hơn 18 triệu dân. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang Campuchia là thiết bị dệt may, đồ nhựa, đồ gia dụng, thiết bị máy móc điện tử và xây dựng thủy điện. Việt Nam nhập khẩu của Campuchia hàng nông sản, gỗ, cao su, muối. Với tình hình khá lạc quan này, mục tiêu của 2 nước đến năm 2010 nâng tổng giá trị thương mại 2 chiều lên 2,5 tỉ USD là hoàn toàn khả thi.

KHAI MỞ NHỮNG CON ĐƯỜNG

Để đẩy mạnh quá trình hợp tác đầu tư, mở rộng cánh cửa phát triển Tây Nam cho ĐBSCL với đất nước Chùa Tháp, việc đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông theo trục dọc và xuyên biên giới 2 nước là một “đòn bẩy động lực” rất quan trọng.

Theo Quyết định 26/2008/QĐ-TTg vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành về cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển vùng ĐBSCL, từ nay đến 2010, Chính phủ sẽ tập trung xây dựng một số công trình trọng điểm về đường bộ, đường sông, đường biển và cảng hàng không của vùng; trong đó ưu tiên các tuyến đường ra biên giới với Campuchia. Theo đó, sẽ đẩy nhanh tiến độ xây dựng các tuyến đường bộ nối liền và dọc hành lang biên giới. Cụ thể như tuyến cao tốc Cần Thơ - An Giang - Phnom Penh (Campuchia) dài 110 km qui mô 8 làn xe đã được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận đưa vào danh mục mạng lưới đường cao tốc Việt Nam với tổng vốn đầu tư khoảng 1,8 tỉ USD, do Tập đoàn Global Ventures and Pacific Development Group (Hoa Kỳ) đầu tư theo hình thức BOT; xây dựng cầu Long Bình – Chrey Thum, thỏa thuận về tuyến đường sắt xuyên Á Singapore – Côn Minh qua Việt Nam và Campuchia... Những công trình này khi hoàn thành sẽ mở ra cơ hội hợp tác phát triển toàn diện và mạnh mẽ hơn nữa cho ĐBSCL.

Yêu cầu đang đặt ra là cần tiếp tục đầu tư nâng cấp các đường tiểu ngạch lên cửa khẩu quốc gia, các cửa khẩu quốc gia lên quốc tế. Cùng với các tuyến đường bộ, cần tiếp tục đầu tư phát triển các tuyến giao thông thủy như tuyến đường thủy cao tốc Cần Thơ – Phnom Penh; tăng cường đầu tư, quản lý và khai thác tốt tuyến biên giới theo sông rạch dài 90 km giữa 2 nước. Trong tương lai, khi Sân bay quốc tế Cần Thơ đi vào hoạt động, cần bố trí các chuyến bay hợp lý sang Campuchia, Lào để đáp ứng nhu cầu và thúc đẩy mạnh mẽ quá trình giao lưu hợp tác phát triển toàn diện của vùng ĐBSCL với các địa phương bạn.

CHUNG MỘT DÒNG SÔNG

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, để phát triển ĐBSCL, cần xây dựng một cơ chế phối hợp năng động và hiệu quả giữa các tỉnh, thành phố trong vùng và tăng cường hơn nữa sự hợp tác quốc tế với các nước thuộc tiểu vùng sông Mê Công. TP Cần Thơ là địa phương đã đi đầu trong việc ký kết và thực hiện thỏa thuận hợp tác toàn diện với TP Phnom Penh; các tỉnh biên giới trong vùng như An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp cũng thường xuyên tăng cường hợp tác, hỗ trợ giúp bạn về mọi mặt.

Vấn đề là cần nâng mối quan hệ hợp tác đó lên tầm cao mới, trên cơ sở lợi ích của các bên. Cần cụ thể hóa các thỏa thuận, cam kết trong khuôn khổ Ủy ban sông Mê Công để có được một cơ chế hợp tác quốc gia theo vùng thật sự năng động và hiệu quả. Những hoạt động như Năm du lịch quốc gia “Miệt vườn sông nước Cửu Long” Mekong - Cần Thơ 2008 cần có sự tham gia của phía bạn để nâng lên tầm quốc tế và thắt chặt hơn nữa mối quan hệ hợp tác giữa các nước trong lưu vực sông Mê Công.

Cùng với khu vực Miền Trung – Tây Nguyên đang tích cực triển khai các chương trình hợp tác Việt Nam – Lào – Campuchia: xây dựng và phát triển hành lang kinh tế Đông Tây, Tam giác kinh tế phát triển, Chương trình phát triển du lịch “3 quốc gia, một điểm đến”, thì ĐBSCL cũng cần hình thành và phát triển “Hành lang kinh tế Mê Công”. Hành lang kinh tế này dựa vào trục sông Mê Công với lịch sử hình thành phát triển, gắn bó lâu đời các thế hệ cư dân 3 nước, đã từng tạo ra nền văn minh sông nước có nhiều nét tương đồng. Nay trong xu thế hợp tác mới, với thế phát triển xuyên bán đảo Đông Dương ra Biển Đông, nối với tuyến hàng hải quốc tế Đông Tây (nơi có nhiều nền kinh tế lớn của thế giới) sẽ tạo thế và lực mới, thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa quá trình chuyển đổi nền kinh tế nông nghiệp truyền thống của các nước Đông Dương sang nền nông nghiệp hàng hóa, hiện đại; gắn với phát triển thương mại quốc tế, công nghiệp dầu khí, công nghiệp đóng tàu, dịch vụ tàu biển và đánh bắt hải sản, du lịch, phát triển giao thông thủy, bộ, xây dựng các khu đô thị, khu công nghiệp, hình thành các trung tâm phát triển trong vùng.

Với sự hình thành và phát triển của “Hành lang kinh tế Mê Công”, hy vọng trong một tương lai gần, vựa lúa, thủy sản, vườn cây của miền châu thổ Cửu Long này sẽ ngày càng trù phú và hiện đại hơn, như dòng chảy Mê Công huyền thoại vẫn luôn trong thế vươn ra biển lớn.

TRẦN HỮU HIỆP