* Bác sĩ Trần Văn Dễ
(Trưởng Khoa Ngoại, BV Nhi đồng TP Cần Thơ)

Trẻ bị lồng ruột được điều trị bằng phương pháp tháo lồng bằng máy bơm hơi tại Bệnh viện Nhi đồng TP Cần Thơ. Ảnh: K.LOAN

Ghi nhận thực tế tại Bệnh viện Nhi đồng TP Cần Thơ cho thấy, hàng năm bệnh viện tiếp nhận hàng trăm trường hợp trẻ bị lồng ruột. Bệnh này xảy ra hầu hết các tháng trong năm, nhưng tập trung nhiều nhất vào những tháng trước và sau Tết Nguyên đán.

Lồng ruột cấp là tình trạng một đoạn ruột chui vào một đoạn ruột khác, gây nên tắc ruột cấp tính. Trường hợp phát hiện trễ sẽ rất khó điều trị, thậm chí có thể làm cho bé tử vong. Bệnh thường gặp ở trẻ em, trong đó, trẻ dưới 24 tháng tuổi, bụ bẫm chiếm đa số. Bệnh ít gặp ở trẻ suy dinh dưỡng.

Những dấu hiệu sau đây giúp chúng ta nghĩ đến bệnh lồng ruột:

- Trẻ bị đau bụng từng cơn. Khi đang sinh hoạt bình thường đột nhiên bé đau bụng, khóc thét dữ dội, bỏ ăn, bỏ bú. Sau cơn đau, bé có thể bú lại bình thường nhưng cơn đau sẽ trở lại sau đó.

- Tiếp theo là bé nôn ói nhiều, lúc đầu là nôn ra dịch trắng sau đó chuyển qua màu vàng hoặc xanh.

- Sau đó, bé đi tiêu ra phân có máu. Dấu hiệu này lại dễ nhầm lẫn với bệnh kiết lỵ.

Nguyên nhân dẫn đến lồng ruột ở trẻ nhỏ gồm có nguyên nhân thực thể và nguyên nhân tự phát. Lồng ruột không tìm thấy nguyên nhân rõ ràng gọi là lồng ruột vô căn hay lồng ruột tự phát. Lồng ruột tự phát chiếm khoảng 75%-90% số ca lồng ruột. Nhiều người cho rằng trong lúc vui đùa, người lớn tung hứng trẻ, khiến trẻ bị lồng ruột. Nhưng đây không phải là nguyên nhân chính. Một số nghiên cứu khác cho rằng ở trẻ nhỏ có sự mất cân đối về kích thước giữa hồi tràng và van hồi manh tràng nên dễ xảy ra lồng ruột hay viêm hạch mạc treo cũng có liên quan đến cơ chế lồng ruột. Viêm hạch mạc treo lại có liên quan đến nhiễm siêu vi. Do đó, mùa nhiễm siêu vi đường hô hấp thì lồng ruột lại xảy ra nhiều hơn.

Có nhiều phương pháp điều trị lồng ruột như tháo lồng bằng bơm hơi đại tràng, tháo lồng bằng thụt Baryt đại tràng, tháo lồng bằng thụt nước muối sinh lý vào đại tràng, phẫu thuật tháo lồng bằng tay, phẫu thuật cắt nối ruột, điều trị bằng phẫu thuật nội soi... Hiện nay, Bệnh viện Nhi đồng TP Cần Thơ điều trị lồng ruột bằng phương pháp tháo lồng bằng máy bơm hơi. Điều trị bằng cách này, trẻ hồi phục rất nhanh, chỉ sau vài giờ, trẻ đã bú lại, sinh hoạt bình thường. Trường hợp bệnh nhi được đưa đến bệnh viện quá muộn, tình trạng bệnh nghiêm trọng thì phải phẫu thuật. Điều trị trường hợp này rất phức tạp, thời gian điều trị lâu dài. Có những trường hợp phát hiện quá muộn, bệnh nhi bị nhiễm độc, nhiễm trùng nên tử vong.

Ngày nay, nhờ được chẩn đoán và điều trị sớm, tỷ lệ tử vong do lồng ruột chỉ còn từ 0,5-1%. Vì vậy, khi phát hiện trẻ có các dấu hiệu của lồng ruột, các bậc cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt. Tại đây, bác sĩ sẽ khám và cho làm các xét nghiệm, nhất là siêu âm, chụp X-quang để chẩn đoán chính xác, tiến hành điều trị cho bé kịp thời.

S. KIM (ghi)