Thời gian qua, Chính phủ đã áp dụng nhiều cơ chế, tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến thương mại (XTTM) hỗ trợ khu vực kinh tế tập thể và hợp tác xã (HTX). Theo đó, triển khai các hoạt động XTTM có trọng tâm trọng điểm, tối ưu hóa các nguồn lực, giúp phát huy tính chủ động của doanh nghiệp, HTX trong sản xuất, tiêu thụ hàng hóa và cung ứng dịch vụ.

 Hoạt động kinh doanh tại siêu thị Co.opmart Cần Thơ.

Tận dụng cơ hội

Liên quan đến thị trường bán lẻ Việt Nam, ông Nguyễn Anh Ðức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam, Tổng Giám đốc Liên hiệp HTX thương mại TP Hồ Chí Minh (Saigon Co.op), cho biết: Ngành bán lẻ đang đóng góp 35% vào GDP Việt Nam nhưng tăng trưởng bán lẻ hiện nay vẫn đến từ kênh truyền thống. Ðiều này cho thấy còn nhiều dư địa cho bán lẻ hiện đại. “Việt Nam đã có 16 năm liên tục tăng trưởng của thị trường bán lẻ và các HTX hãy tận dụng giai đoạn này để chiếm thị phần. Về phía Saigon Co.op rất sẵn sàng hợp tác với các HTX khu vực châu Á Thái Bình Dương và quốc tế để hỗ trợ kinh tế HTX ngày càng phát triển” - ông Nguyễn Anh Ðức khẳng định.

Tại Việt Nam, kinh tế HTX được hình thành, hoạt động từ lâu, tuy nhiên, bước ngoặt đánh dấu sự phát triển của loại hình kinh tế này gắn với sự đổi mới, hội nhập, kinh tế thị trường khi Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18-3-2002, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Ðảng lần thứ 5 (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể. Khu vực kinh tế tập thể, HTX vừa đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế, vừa đóng góp gián tiếp thông qua tác động tới kinh tế hộ thành viên, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế cá thể, hộ gia đình. Ở nhiều địa phương, nhiều HTX đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn phục vụ chế biến, xuất khẩu.

Mới đây, Saigon Co.op phối hợp với Ủy ban Tiêu dùng và Ủy ban Kinh doanh mậu dịch trực thuộc Liên minh HTX quốc tế tổ chức Hội thảo Khu vực của Liên minh HTX Quốc tế năm 2024 tại Việt Nam với chủ đề “Quan hệ hợp tác giữa các HTX: Gắn kết thông qua mạng lưới giao thương và tiêu dùng” với sự tham dự của các đại biểu đến từ Nhật Bản, Ấn Ðộ, Indonesia, Iran, Hàn Quốc, Malaysia, Myanmar, Philippines... Tại hội thảo này, các đại biểu tham dự của mỗi quốc gia giới thiệu về mô hình các HTX mà họ đang hoạt động, đồng thời có những trao đổi, thảo luận làm rõ quan hệ hợp tác giữa các HTX, trong đó cụ thể là việc phải làm sao để gắn kết thông qua mạng lưới giao thương và tiêu dùng.

Ông Vũ Anh Khoa, Chủ tịch Hội đồng quản trị Saigon Co.op, cho rằng: Saigon Co.op với tư cách là một đơn vị kinh tế tập thể, HTX có quy mô lớn nhất Việt Nam. Chính vì vậy, hội thảo là cơ hội lớn để Saigon Co.op gặp và trao đổi các sáng kiến với các HTX trong và ngoài nước; điều kiện thể hiện trách nhiệm xã hội và trách nhiệm hỗ trợ phát triển phong trào HTX quốc tế; góp phần đưa hàng Việt Nam, hàng hóa của các nước bạn có cơ hội giao thương trên cơ sở hợp tác giữa các HTX, thúc đẩy các HTX cùng lớn mạnh.

Kết nối, thúc đẩy XTTM

Ông Nguyễn Anh Ðức chỉ rõ, thực tế nhiều HTX còn hạn chế trong quản trị điều hành, tính liên kết trong sản xuất của các HTX không cao, chủ yếu quy mô nhỏ, chưa hình thành các chuỗi liên kết từ đầu vào - sản xuất - tiêu thụ sản phẩm, nên còn nhiều rủi ro về thị trường dẫn đến phương án sản xuất - kinh doanh khi vay vốn kém khả thi.

Thời gian qua, Bộ Công Thương đã huy động các nguồn lực khác nhau, trong nước và quốc tế, Trung ương và địa phương, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp để triển khai nhiều chương trình hỗ trợ mang lại hiệu quả thiết thực cho doanh nghiệp, HTX. Tính riêng trong năm 2023 và 2024, Chương trình cấp quốc gia về XTTM đã phê duyệt, giao Liên minh HTX Việt Nam làm đơn vị chủ trì, thực hiện 7 đề án với tổng kinh phí 5,1 tỉ đồng, hỗ trợ hàng nghìn lượt HTX tham dự như tổ chức hội chợ XTTM; tổ chức các khóa đào tạo tập huấn kỹ năng kinh doanh và tiếp cận thị trường trong nước cho các HTX; tổ chức chương trình kết nối giao thương; hỗ trợ quảng bá tới người tiêu dùng các sản phẩm đặc trưng vùng miền... Cùng đó, nhiều HTX đã đạt được các thỏa thuận, ký kết hợp đồng tiêu thụ và phân phối sản phẩm với các doanh nghiệp, đại lý phân phối các hệ thống siêu thị trên cả nước như GO!, Big C, LOTTE Mart, MM Mega Market, Co.opmart...

Bộ Công Thương cũng chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ phối hợp chặt chẽ với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, các bộ, ngành, địa phương, các hiệp hội ngành hàng tổ chức định kỳ hàng tháng chuỗi hội nghị giao ban XTTM với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài. Nội dung hội nghị giao ban xoay quanh các chuyên đề tổng hợp về thị trường toàn cầu, các chuyên đề chuyên sâu theo nhóm thị trường và theo nhóm ngành hàng xuất khẩu. Qua đó, cung cấp thông tin thị trường xuất khẩu, thông tin về chính sách thương mại của các nước, tiêu chuẩn, quy định đối với sản phẩm nhập khẩu, nhu cầu, thị hiếu tiêu dùng tại thị trường mục tiêu và thông tin có tính dự báo về những yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam…

Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã thống nhất ban hành Kế hoạch số 3926/KH-BKHCN- BCT-BNNPTNT về phối hợp hỗ trợ bảo hộ nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam ở nước ngoài giai đoạn 2022-2025, đến nay đã có 5 sản phẩm chỉ dẫn địa lý (trà Tân Cương và trà Mộc Châu, xoài Yên Châu, trái vải Thanh Hà và vải Lục Ngạn, thanh long Bình Thuận, cà phê tại một số tỉnh Trung du miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ và Tây Nguyên). Các sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý được hưởng lợi từ việc tiếp cận thị trường, gia tăng giá trị sản phẩm, đồng thời có thêm nguồn lực đầu tư cho hoạt động phát triển sản phẩm, thiết kế bao bì mẫu mã, khai thác sử dụng nhãn hiệu tập thể, chỉ dẫn địa lý để phát triển thương hiệu sản phẩm.

Bên cạnh những hiệu quả đạt được, Theo Cục XTTM, vẫn còn những hạn chế, tồn tại đó là nhiều chính sách hỗ trợ XTTM theo nhóm ngành, lĩnh vực cụ thể của HTX, nhưng quá trình triển khai chưa thực sự đúng đối tượng, chưa phát huy hiệu quả theo đúng mục tiêu. Sự hạn chế về nguồn hỗ trợ tài chính từ ngân sách nhà nước cũng là lực cản đối với việc nâng cao hiệu quả triển khai hoạt động XTTM hỗ trợ các HTX, doanh nghiệp trong thời gian qua. Số lượng các tổ hợp tác, HTX tham gia các hoạt động XTTM được hỗ trợ từ Chương trình cấp quốc gia về XTTM số lượng còn hạn chế, tập trung chủ yếu vào các hoạt động XTTM tại địa phương và một số ít đề án hội chợ triển lãm tại nước ngoài; một bộ phận lớn HTX có quy mô nhỏ, vốn ít, năng lực quản trị hạn chế, liên kết thành viên còn thấp, chưa có uy tín và thương hiệu trên thị trường; tỷ lệ HTX ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, gắn với chuỗi giá trị sản phẩm còn hạn chế… nên chưa đủ đáp ứng yêu cầu trong sản xuất, kinh doanh với đối tác nước ngoài.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục XTTM, Bộ Công Thương, cho rằng, Cục XTTM tiếp tục phối hợp, hướng dẫn Liên minh HTX Việt Nam và các đơn vị chủ trì Chương trình cấp quốc gia về XTTM xây dựng và thực hiện các hoạt động XTTM phù hợp với nhu cầu, năng lực của các doanh nghiệp, HTX; tăng cường phổ biến thông tin tạo điều kiện cho HTX tham gia các hoạt động XTTM trong nước và nước ngoài nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể. Ðồng thời, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục phối hợp với Liên minh HTX Việt Nam triển khai các nhiệm vụ, giải pháp, trong đó, ưu tiên hỗ trợ khu vực kinh tế tập thể, HTX về công tác XTTM như xây dựng hệ thống thông tin dữ liệu phục vụ XTTM gắn với truyền thông, quảng bá cho sản phẩm của khu vực kinh tế tập thể, HTX; XTTM phát triển thị trường trong nước và quốc tế thông qua hoạt động kết nối giữa nhà sản xuất, nhà cung ứng với nhà phân phối, nhà xuất khẩu và nhà nhập khẩu…

Bài, ảnh: KHÁNH NAM