Nhằm chung tay cùng TP Cần Thơ thực hiện hiệu quả công tác bảo vệ môi trường, thời gian qua, nhiều  tổ chức quốc tế đã tích cực phối hợp cùng thành phố triển khai một số dự án, mô hình thu gom, phân loại và xử lý rác thải. Các mô hình này từng bước đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần bảo vệ môi trường, xây dựng TP Cần Thơ ngày càng xanh, sạch, đẹp.

Dự án “Thu gom tự động rác nổi trên sông TP Cần Thơ” được triển khai thực hiện trên sông Cần Thơ thuộc phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều.

Tăng cường xử lý

Theo thống kê, hằng ngày trên địa bàn TP Cần Thơ có lượng rác thải sinh hoạt khoảng 700 tấn. Các đơn chuyên môn tăng cường công tác thu gom, vận chuyển và xử lý. Tuy nhiên, lượng rác này dự báo tăng lên hằng năm do dân cư, sinh hoạt, mua bán… ngày càng phát triển. TP Cần Thơ đã tăng cường nhiều giải pháp để thu gom và xử lý rác thải. Ðặc biệt, thời gian qua Sở Tài nguyên và Môi trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường - NN&MT) TP Cần Thơ đã phối hợp với Tổ chức Làm sạch biển (TOC) của Hà Lan triển khai thí điểm Dự án “Thu gom tự động rác nổi trên sông TP Cần Thơ”. Hệ thống thu gom rác nổi này gồm: xà lan có các thiết bị như lưới chắn rác, vớt rác, thùng chứa rác và đặt cố định trên sông Cần Thơ, đoạn thuộc phường Xuân Khánh, quận Ninh Kiều. Về nguyên lý hoạt động của hệ thống thu gom rác nổi này là nhờ vào sức đẩy của dòng chảy đưa rác men theo lưới chắn và đến băng chuyền, lưu chứa tại các thùng rác. Khi tất cả các thùng chứa rác trên xà lan đã đầy sẽ được tàu kéo đến vị trí tập kết và chuyển rác lên bờ đưa đi xử lý.

Giữa năm 2024, Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ phối hợp Tổ chức Quỹ đảo tái chế CLEAR RIVERS tổ chức khởi động Dự án “Thí điểm cải thiện việc thu gom rác thải nhựa đại dương bằng bẫy rác và thiết lập hệ thống tái chế địa phương”. Mục tiêu của dự án là tìm cách tiếp cận lâu bền và hiệu quả bằng cách thu hồi rác thải trên tuyến rạch Cái Khế (quận Ninh Kiều) bằng hệ thống bẫy rác; tái chế rác thải nhựa. Theo đánh giá của Sở TN&MT TP Cần Thơ, sau một thời gian đi vào hoạt động, các dự án thu gom rác nổi tại một số tuyến sông, kênh rạch trên địa bàn thành phố đã thu gom được tổng cộng trên 177 tấn rác thải, trong đó, riêng hệ thống thu gom rác nổi trên sông TP Cần Thơ bằng xà lan đã thu gom được khoảng 175 tấn rác. Ngoài 2 dự án trên, Sở TN&MT TP Cần Thơ còn phối hợp với Tổ chức Quỹ đảo tái chế CLEAR RIVERS triển khai thí điểm mô hình “Trường học xanh giảm thiểu rác thải” tại trường Tiểu học Tô Hiến Thành (quận Ninh Kiều) với mục tiêu nhằm truyền đạt những kiến thức về nguồn gốc rác; phân biệt các loại rác; quy trình phân loại rác, ủ rác, tái chế rác nhựa, lợi ích của việc sử dụng lon nhôm cho giáo viên, phụ huynh học sinh, học sinh; tổ chức các chương trình, hoạt động để học sinh thực hành phân loại rác thải nhựa tại trường.

Ông Lưu Tấn Tài, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường TP Cần Thơ cho biết: Sau một thời gian đưa vào vận hành thí điểm, các dự án, mô hình thu gom, phân loại, xử lý rác thải trên địa bàn thành phố đã thu được nhiều kết quả tích cực. Cụ thể, các dự án thu gom rác trên sông, kênh rạch với thiết kế đơn giản, chi phí vận hành thấp, nhưng hiệu quả mang lại tương đối cao thông qua khối lượng rác đã thu gom được; đồng thời, những số liệu về khối lượng rác thải cũng như các loại rác thải nhựa thu thập được từ các dự án này đã cung cấp cơ sở dữ liệu thực tế giúp cơ quan chức năng thành phố kịp thời đưa ra các giải pháp quản lý chất thải rắn nói chung, chất thải nhựa trên sông, kênh rạch nói riêng ngày càng tốt hơn...

Theo Sở NN&MT TP Cần Thơ, năm 2024, ngành Môi trường thành phố đã tăng cường các biện pháp quản lý, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn phát sinh trên địa bàn thành phố các dịp lễ, Tết; rà soát, chấn chỉnh và xử lý triệt để tình trạng chất thải rắn sinh hoạt tồn đọng trên vỉa hè, các tuyến đường giao thông, khu dân cư, gây ô nhiễm môi trường, mất mỹ quan đô thị; trao đổi, hướng dẫn tháo gỡ vướng mắc trong công tác thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn quận, huyện; tham mưu điều chỉnh hợp đồng dịch vụ xử lý chất thải rắn sinh hoạt với các đơn vị thu gom, xử lý; trình UBND TP Cần Thơ nội dung rà soát, cập nhật định hướng quy hoạch các trạm trung chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn thành phố năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050…

Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường

Theo ông Lưu Tấn Tài với sự hiện diện của hệ thống thu gom rác thải trên sông, kênh rạch và các chương trình thực hành phân loại rác thải tại trường học trong thời gian qua không những mang lại hiệu ứng tích cực về công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường cho người dân, giáo viên, học sinh, mà còn giúp người dân hiểu rõ hơn về sự quan tâm của các ngành, các cấp, tổ chức quốc tế trong việc triển khai các giải pháp bảo vệ môi trường. Từ đó góp phần thay đổi những thói quen, hành vi xấu gây ô nhiễm môi trường.

Cô Nguyễn Trần Tú Trinh, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu Học Tô Hiến Thành, chia sẻ: vào tháng 9-2024, Ban Giám hiệu Nhà trường rất vui mừng khi được Sở TN&MT TP Cần Thơ, Tổ chức Quỹ đảo tái chế CLEAR RIVERS triển khai thí điểm mô hình “Trường học xanh giảm thiểu rác thải” tại trường. Với sự hỗ trợ tích cực từ Sở TN&MT và các cơ quan, đơn vị, tổ chức, sau một thời gian thực hiện mô hình này bước đầu đã giúp các em học sinh của trường hình thành ý thức bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp.

Cũng thông qua mô hình này đã giúp các em học sinh thu gom, phân loại và để rác thải đúng nơi quy định; hạn chế dùng túi ni lông và các sản phẩm nhựa dùng 1 lần; sử dụng rác thải nhựa tái chế làm các đồ dùng dạy học và tích hợp vào giảng dạy ở các môn như công nghệ, khoa học… Thông qua mô hình “Trường học xanh giảm thiểu rác thải”, giáo viên, phụ huynh Trường Tiểu học Tô Hiến Thành còn tận dụng, tái chế các sản phẩm nhựa thành bàn ghế, thùng rác, trang phục thời trang, đồ dùng học tập, đồ chơi, tranh treo tường hoặc trồng cây xanh, qua đó góp phần xây dựng trường học xanh, sạch, đẹp, bền vững. Ðặc biệt thông qua mô hình “Trường học xanh, không rác thải” đã giúp cho các em học sinh nhận biết được đâu là rác thải sinh hoạt, đâu là rác thải nhựa, rác thải tái chế và không tái chế, nguy hại; những tác hại của rác thải đối với môi trường, sức khỏe con người nếu không được thu gom, xử lý đúng cách cũng như lợi ích mang lại của việc tái chế, tái sử dụng rác thải nhựa...

Ông Trần Phú Lộc Thành, Giám đốc Sở NN&MT TP Cần Thơ, nhấn mạnh: Năm 2025, đơn vị tham mưu UBND thành phố triển khai hiệu quả Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày của Bộ Chính trị, Chương trình số 27-CTr/TU của Thành ủy Cần Thơ về bảo vệ môi trường “Cần Thơ xanh và sạch”; phòng, chống ô nhiễm môi trường và ngập nghẹt thành phố. Tiếp tục tham mưu quản lý, xử lý các vấn đề liên quan chất thải rắn trên địa bàn thành phố; tăng cường công tác quản lý chất thải rắn, nhất là các giải pháp thu gom, vận chuyển xử lý chất thải sinh hoạt, chất thải y tế; xử lý chất thải rắn tồn đọng tại các khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Tăng cường công tác kiểm tra tình hình chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn thành phố; đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế thực hiện các mô hình, giải pháp thu gom, xử lý rác thải, bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp…

Bài, ảnh: HÀ VĂN