Mâm ngũ quả là vật phẩm trưng trên bàn thờ tổ tiên, nên không thể thiếu đối với nhiều gia đình trong những ngày Tết. Gia chủ chọn trái cây cho mâm ngũ quả với những loại trái tươi ngon, màu sắc đẹp mắt còn là sự cầu mong cho một năm mới hạnh phúc, no đủ, sum vầy.

Người Việt trưng bày mâm ngũ quả dịp Tết theo thuyết ngũ hành: Kim (màu trắng), mộc (màu xanh), thủy (màu đen), hỏa (màu đỏ), thổ (màu vàng). Ngoài ra, ngũ quả còn biểu trưng cho ước mong được ngũ phúc: no ấm, sang trọng, sống lâu, khỏe mạnh, bình an. Theo 5 màu sắc và ý nghĩa nói trên, gia chủ chọn 5 loại trái cây tương ứng.

Thị trường trái cây hiện nay có nhiều chủng loại để khách hàng thoải mái lựa chọn bày biện mâm ngũ quả ngày Tết.

Đáp ứng nhu cầu đa dạng từ khách hàng, thị trường trái cây ngày Tết cũng có nhiều chủng loại, màu sắc để khách hàng thoải mái lựa chọn. Điển hình như: mãng cầu, dưa hấu, bưởi, thanh long, hồng, hoàng kim, dư, đu đủ, quýt, xoài, khóm... Theo các hộ tiểu thương chuyên kinh doanh trái cây, mỗi loại trái chưng ở mâm ngũ quả đều mang ý nghĩa riêng thể hiện mong muốn mọi điều tốt lành trong năm mới. Dưa hấu vỏ xanh, ruột đỏ, mọng nước để cầu may mắn, tài lộc. Bưởi với mong muốn an khang, thịnh vượng, phát tài. Quýt biểu tượng cho sự thành đạt. Thanh long thể hiện sự phát tài, phát lộc. Đu đủ mong muốn ấm no, đầy đủ. Trái dư tương trưng cho sự sung túc, dư giả...

Chị Nguyễn Thị Diễm, chủ lô trái cây Diễm Phương, chợ Lê Bình, quận Cái Răng, cho biết: Cũng là cách trưng bài trái cây Tết nhưng mỗi nhà lại có một cách bài trí khác nhau và không thiếu những mâm ngũ quả được xếp đặt uyển chuyển, biến tấu sinh động. Với mong muốn một năm mới đầy đủ, no ấm, nhiều gia chủ bày mâm ngũ quả gồm 5 loại trái: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Đôi khi chỉ "tứ quả", thậm chí "tam quả" với mãng cầu, trái dư, xoài. Nhiều gia chủ còn có sở thích trưng bày đa dạng nhiều chủng loại trái cây với nhiều màu sắc. Ngoài hình dáng truyền thống, thị trường trái cây chưng Tết những năm gần đây còn có sự góp mặt của nhiều loại trái cây tạo hình độc, lạ như: bưởi hồ lô in bản đồ Việt Nam, dưa hấu hồ lô, dưa hấu thỏi vàng, dừa in chữ Tài Lộc...

Theo giới kinh doanh, khách hàng mua trái cây bày mâm ngũ quả không chỉ dừng lại ở việc mang ý nghĩa tốt đẹp cho năm mới mà còn phải tươi ngon, an toàn để đảm bảo sức khỏe. Chính vì vậy, mỗi người cần có kinh nghiệm và bí quyết để chọn được 1 mâm ngũ quả vừa đẹp, ngon và vừa an toàn. Chị Đỗ Thị Hương, tiểu thương chuyên kinh doanh trái cây chưng Tết tại chợ An Bình, quận Ninh Kiều, chia sẻ: "Mỗi loại trái cây đều có đặc tính riêng. Tuy nhiên, để có thể chọn được trái cây ngày Tết tươi ngon, vừa ý, đảm bảo an toàn cần tập trung vào 3 tiêu chí: độ mềm, hình dáng và màu sắc. Về độ mềm, nên chọn những loại trái cây khi bóp nhẹ bằng tay tạo cảm giác mềm nhẹ nhàng, hơi dai chứ không mềm nhũn do chín quá hay bị dập. Về hình dáng, chúng ta nên chọn những loại có hình dáng tự nhiên, không quá méo mó. Ngoài ra, màu sắc bên ngoài cần ưu tiên những loại trái cây có màu sắc tươi, bề mặt vỏ trơn láng vừa phải, tự nhiên. Nên mua những loại có cuống và lá vẫn còn giữ được màu xanh vì đây là những loại trái còn tươi, có thể để được vài ngày trên bàn thờ trong những ngày Tết". Nhiều bà nội trợ cũng lưu ý cụ thể những loại trái như sau: Để mua được bưởi ngọt và mọng nước, trước hết phải đáp ứng những tiêu chí: da bóng, gai nở, trái tròn, cầm lên phải nặng tay và chọn trái còn cuống thì khi chưng mâm ngũ quả sẽ đẹp hơn. Quýt chưng Tết nên chọn những trái tròn đều, không có đốm sẹo và da bóng láng vừa phải. Ngoài ra, chúng ta chọn những trái có màu xanh ửng vàng còn cuống lá càng tốt vì đó là những trái chín cây. Mua mãng cầu nên lựa trái có mắt nở đều, da xanh; không nên lấy trái có màu xanh đen. Cặp dưa hấu chưng Tết phải tròn đều; vỏ dưa căng láng; cuống dưa nhỏ, héo khô là dưa già. Khi mua xoài, chúng ta nên lưu ý những trái có da căng bóng, màu vàng sáng, không lấy trái thâm đen, vỏ nhăn. Đu đủ cần chọn những trái vừa già tới để có thể để lâu trên bàn thờ và không nên mua những trái quá xanh vì có thể trái còn non dễ bị sượng và chín héo sẽ không ngon.

Không ít người thường có thói quen mua trái cây sớm để bài trí mâm ngũ quả. Tuy nhiên, theo chị Đỗ Thị Hương, tiểu thương chuyên kinh doanh trái cây chưng Tết tại chợ An Bình, mâm ngũ quả thường trưng bày khá lâu. Vì vậy, gia chủ không nên mua và bày mâm ngũ quả quá sớm. Bởi nếu mua phải những trái chín ép sẽ rất nhanh hư hỏng. Hơn nữa, không nên rửa trái trước khi chưng vì sẽ làm trái sớm bị héo hoặc thối nếu có chỗ đọng nước. Quá trình trưng bày, gia chủ thường xuyên kiểm tra để kịp thời phát hiện, loại bỏ trái bị hư thối. 

Bài, ảnh: MỸ THANH