Đó là chỉ đạo của đồng chí Trương Hòa Bình, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm của Chính phủ và Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tại hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác 6 tháng đầu năm và triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2020. Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng, kỷ luật kỷ cương hành chính có nơi, có lúc chưa nghiêm, chưa đề cao trách nhiệm của người đứng đầu. Một số quy định pháp luật liên quan đến công tác phòng, chống tội phạm, buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả còn bất cập, sơ hở, có khoảng trống, nhất là liên quan đến việc xuất xứ, xác định hàng giả...

Các cơ quan chức năng tại Cần Thơ thực hiện giám sát giá thịt heo trên địa bàn thành phố.

►Vi phạm tinh vi

Tình hình buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả còn tiềm ẩn và diễn biến phức tạp, nhất là tình trạng vận chuyển trái phép qua biên giới, mua bán ma túy, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng đã qua sử dụng, gian lận xuất xứ hàng hóa, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ… Nhằm tránh sự kiểm tra của các cơ quan chức năng, hàng gian lận thương mại, hàng giả được vận chuyển qua đường bưu điện, các đơn vị chuyển phát nhanh. Theo đó, hàng lậu được vận chuyển về tập kết tại kho hàng bưu điện, kho hàng hóa nội địa của các công ty dịch vụ hàng không, kho hàng của các công ty logistics sau đó được chuyển về các bưu cục để giao hàng cho khách với các mặt hàng chủ yếu như: quần áo, giày dép, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ chơi trẻ em, linh kiện điện tử… Lợi dụng tình hình dịch bệnh COVID-19, một số đối tượng đã đầu cơ, nâng giá, gây bất ổn thị trường, nhất là đối với mặt hàng khẩu trang, thiết bị y tế như: mua quần áo bảo hộ y tế trôi nổi trên thị trường rồi dán nhãn một số công ty có thương hiệu để tiêu thụ, tái chế khẩu trang đã sử dụng thành khẩu trang mới...

Ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT), cho biết, cùng với sự phát triển "bùng nổ" của kinh doanh thương mại điện tử, gian lận thương mại cũng diễn ra rất nhiều với các hành vi kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, tập trung nhiều nhất tại một số thành phố lớn, trong đó tại Hà Nội, 6 tháng đầu năm 2020 đã xử lý hơn 2.000 vụ việc. Nếu như trước đây, giao dịch thương mại điện tử chỉ diễn ra tại các sàn giao dịch thương mại điện tử hoặc các website thương mại điện tử, nhưng hiện nay kinh doanh thương mại điện tử còn dựa trên nền tảng mạng xã hội (Facebook, Zalo, Tik Tok…). Do đặc thù thương mại điện tử dựa trên nền tảng internet do đó công tác thẩm tra, xác minh gặp nhiều khó khăn. Mới đây, lực lượng QLTT kết hợp với Bộ Công an triệt phá đường dây ổ nhóm, kho hàng tại TP Lào Cai, tỉnh Lào Cao tổ chức quy mô bài bản, chuyên nghiệp với hình thức kinh doanh trên mạng xã hội Facebook. Qua trích xuất dữ liệu máy tính tại cơ sở này cho thấy, doanh thu khoảng 10 tỉ/tháng.

Ông Nguyễn Văn Cẩn, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, cho biết, từ đầu năm đến nay, nổi lên đối tượng vi phạm liên quan đến nhóm xuất xứ, gian lận thương hiệu như: giả mạo xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu đi các nước, khối nước để hưởng các ưu đãi thuế quan và hàng rào kỹ thuật do các hiệp định đa phương và song phương. Ngành Hải quan đã điều tra, xác minh và xác định được một đối tượng doanh nghiệp không thuộc đối tượng được cấp có thẩm quyền cho phép có thẩm quyền để cấp giấy chứng nhận xuất xứ C/O đã tự ý cấp phép cho khoảng 30 doanh nghiệp. Trước vi phạm này, ngành Hải quan đã phối hợp với các cơ quan chức năng để khởi tố vụ án. Ðồng thời, sau khi thanh kiểm tra, xác minh, Hải quan cũng đã kiến nghị các cơ quan thẩm quyền thu hồi C/O đối với các trường hợp hàng hóa giả mạo xuất xứ Việt Nam cũng như không đủ điều kiện tiêu chuẩn xuất xứ Việt Nam (đã được cấp C/O). Bên cạnh đó, hiện nay nhiều mặt hàng nước ngoài nhưng ghi nhãn mác bao bì "Made in Việt Nam", đây là hình thức gian lận xuất xứ Việt Nam.

►Lấp "khoảng trống" để quản lý

Tại hội nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình nhấn mạnh, tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 22-4-2019 của Thủ tướng Chính phủ về ngăn chặn tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh  nghiệp trong giải quyết công việc. Không để người dân bức xúc, giảm sút niềm tin vào các đội ngũ cán bộ công chức, thực hiện hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm, chống buôn lậu, gian lận thương mại ngay trong chính lực lượng chức năng. Kiên quyết xử lý nghiêm các vi phạm, loại ra khỏi bộ máy các cán bộ tha hóa, biến chất, tiếp tay cho tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật. Thực hiện nghiêm định kỳ hoán đổi vị trí công tác người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan tổ, chức, đơn vị theo luật phòng, chống tham nhũng và các văn bản pháp luật liên quan.

Ông Nguyễn Văn Cẩn cho biết, Tổng cục Hải quan đã chủ động xây dựng kế hoạch đấu tranh và bắt giữ hàng trăm vụ vi phạm. Ðặc biệt, các vụ việc vi phạm xuất xứ hàng hóa chúng tôi tập trung kiểm tra, bắt giữ ngay tại cửa khẩu. Tuy nhiên, trong công tác triển khai thực hiện, đơn vị vướng về mặt pháp lý. Do đó, chúng tôi kiến nghị đến Bộ Công Thương nhanh chóng thực hiện việc sửa đổi quy định về quy định xuất xứ hàng hóa "Made in Vietnam". Hiện nay, quy định đối với hàng sản xuất trong nước cũng như hàng có yếu tố nước ngoài sản xuất để tiêu thụ tại Việt Nam còn rất nhiều "khoảng trống". Bên cạnh đó, chúng tôi cho rằng cần sửa gấp các văn bản mang tính chất phòng ngừa và ngăn chặn như: quy định kinh doanh tại cảng nội địa (ICD), điều kiện kinh doanh xăng dầu, ranh giới giữa dược liệu và thực phẩm.

Ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT, cho biết, để kiểm soát chặt kinh doanh thương mại điện tử, đặc biệt kinh doanh trên mạng xã hội, lực lượng QLTT đã triển khai nhiều biện pháp, đó là xây dựng bộ phận chuyên trách, rà soát lại hệ thống chính sách pháp luật, đồng thời cùng với Bộ Công Thương đã soạn thảo và trình Chính phủ thay thế Nghị định 185/2013/NÐ-CP ngày 15-11-2013 quy định xử phạt hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Trong đó, điểm nổi bật là đề nghị Chính phủ tăng mức chế tài đối với gian lận trên môi trường mạng; khái niệm và hành vi, xuất xứ hàng hóa… Tuy nhiên, để giải quyết triệt để cần tìm nguồn gốc hàng hóa, đồng thời đàm phán với các chủ trang mạng xã hội (Facebook, Zalo…) để ngăn chặn.

Ông Lê Văn Nưng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang, cho rằng, tình hình buôn lậu qua biên giới tuy giảm nhưng rất phức tạp, các đối tượng ngày càng manh động, sẵn sàng đối phó với lực lượng chức năng. Tỉnh cũng đã thực hiện nhiều giải pháp trong quản lý, tuy nhiên do giá hàng hóa Campuchia và Việt Nam chênh lệch khá nhiều, trong khi chính sách khen thưởng chưa cao nên chưa đủ để khuyến khích người dân không tiếp tay buôn lậu cũng như tham gia tố giác.

Bài, ảnh: KHÁNH NAM