So với 3 thập kỷ trước, số người trưởng thành mắc bệnh thận mạn tính (CKD) đã tăng hơn gấp đôi, với gần 800 triệu ca trên toàn thế giới.

Kiểm soát các yếu tố nguy cơ như tiểu đường và huyết áp cao có thể giúp ngăn ngừa bệnh CKD. Ảnh: Hypertension & Kidney Specialist

Thông tin này được nhóm các trường ở Mỹ gồm Đại học Washington, Đại học New York cùng Đại học Glasgow (Anh) công bố trên tạp chí The Lancet, sau khi phân tích 2.230 bài báo nghiên cứu và dữ liệu y tế quốc gia tại 133 nước.

Theo các chuyên gia, tỷ lệ mắc CKD trên toàn cầu là khoảng 14% ở người từ 20 tuổi trở lên, tương đương 788 triệu người. Điều này đồng nghĩa cứ 10 người trưởng thành thì có hơn 1 người bị tổn thương thận. Hai quốc gia đông dân nhất thế giới là Trung Quốc, Ấn Độ chiếm tỷ lệ cao nhất với lần lượt 152 triệu và 138 triệu người.

Năm 2023, CKD xếp thứ 9 trong các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới khi cướp đi sinh mạng của gần 1,5 triệu người; và là nguyên nhân gây tàn tật đứng thứ 12. Tại hội nghị khoa học thường niên của Hiệp hội Bệnh thận Mỹ, các nghiên cứu mới cho thấy suy giảm chức năng thận làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, góp phần gây ra khoảng 12% số ca tử vong do tim mạch trên toàn thế giới.

Bình thường, mọi người có thể kiểm tra chức năng thận bằng các xét nghiệm máu và nước tiểu đơn giản. Vấn đề là ở giai đoạn đầu, CKD thường phát triển chậm và không gây ra triệu chứng nào. Đó cũng là lý do tại sao nhiều người không biết mình mắc bệnh cho đến khi bệnh đã tiến triển. Ở giai đoạn nặng khi thận dần mất chức năng do bị tổn thương nghiêm trọng, chất thải và chất lỏng sẽ tích tụ trong cơ thể, dẫn đến một số triệu chứng như sưng mắt cá chân, bàn chân hoặc bàn tay; người bệnh cũng cảm thấy mệt mỏi nghiêm trọng, buồn nôn, hụt hơi và đi tiểu ra máu. Tình trạng này cần được điều trị bằng các biện pháp như chạy thận hoặc ghép thận.

Đối với sự gia tăng số ca mắc CKD hiện nay, các nhà khoa học cho biết một phần vì tuổi thọ trung bình của con người ngày càng cao, kết quả là ngày càng có nhiều người đến độ tuổi mà chức năng thận suy giảm. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu xác định 14 yếu tố làm tăng nguy cơ mắc CKD, trong đó tiểu đường, huyết áp cao và béo phì là những mối đe dọa lớn nhất. Một số thói quen chẳng hạn như ăn ít trái cây, rau củ và tiêu thụ nhiều muối cũng góp phần đáng kể dẫn đến bệnh.

Xét tới tính nghiêm trọng và mức độ phổ biến của các ca CKD, Tổ chức Y tế Thế giới đã thêm căn bệnh này vào danh sách các bệnh lý ưu tiên cần giải quyết trước năm 2030.

Do khả năng tiếp cận các liệu pháp thay thế thận, bao gồm lọc máu và ghép thận, vẫn còn hạn chế và không đồng đều trên toàn thế giới, các chuyên gia lưu ý cộng đồng cần chú trọng hơn nữa vào việc ngăn ngừa bệnh tiến triển. Đó là tăng cường công tác chẩn đoán, hỗ trợ chăm sóc sức khỏe với chi phí phải chăng để giải quyết các yếu tố nguy cơ chính như kiểm soát lượng đường trong máu và huyết áp. Đầu tư vào các chiến lược làm chậm tiến triển của bệnh cũng là điều cần thiết để giảm thiểu gánh nặng ngày càng tăng do bệnh thận mạn tính gây ra với bệnh nhân, gia đình và hệ thống y tế trên toàn thế giới.

MAI QUYÊN (Theo Institute for Health Metrics and Evaluation, thesun)