Khách đến quán cà phê Mộc, số 148 đường Huỳnh Cương, quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ, không chỉ uống cà phê, ngắm cảnh, mà còn tham gia dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV, tư vấn về quan hệ tình dục an toàn, PrEP, phòng các bệnh lây truyền qua đường tình dục; xét nghiệm HIV, giang mai, viêm gan B, C miễn phí bằng lấy máu đầu ngón tay; đồng thời còn được nhận bao cao su, chất bôi trơn miễn phí. Quán cũng dành riêng 1 tầng trên, hướng ngắm ra hồ, để Nhóm S đỏ sử dụng cho hoạt động này.

Sinh viên N.M.V chia sẻ: “Em thấy mình có nguy cơ nhưng rất ngại đến bệnh viện, nên khi bạn rủ, em tìm hiểu và đăng ký tham gia. Đúng ngày hẹn, em đến quán. Đến đây, em thấy dịch vụ rất thân thiện, riêng tư, bảo mật; tổ chức vào buổi tối nên cũng rất thuận tiện. Tư vấn viên rất thân thiện, nhiệt tình và có kiến thức rất tốt”.

TS.BS Nguyễn Thị Thúy Vân, cán bộ kỹ thuật Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho biết: Tâm lý các bạn, nhất là các bạn trẻ trong nhóm MSM (nam quan hệ tình dục đồng giới) ngại đến cơ sở y tế để xét nghiệm HIV. Từ thực tế đó, mô hình tư vấn xét nghiệm HIV tại quán cà phê ra đời, nhằm đem dịch vụ đến gần với cộng đồng. Cộng đồng được cung cấp dịch vụ với chính những người trong nhóm nên thấu hiểu, hỗ trợ nhau nhiều hơn.

Trước khi tổ chức buổi tư vấn xét nghiệm tại quán, Nhóm S đỏ sẽ thông báo trên các nền tảng mạng xã hội như Zalo, Facebook..., các hội, nhóm. Các bạn có nhu cầu thì nhắn tin đăng ký. Trong thời gian nhóm tổ chức buổi tư vấn, nếu khách hàng không đến được thì nhóm sẵn sàng tư vấn, xét nghiệm HIV riêng.

Anh Đặng Quốc Phong, Trưởng Nhóm S đỏ, cho biết: Kết quả xét nghiệm có sau 20 phút. Nếu nhận thấy khách hàng bị “sốc” khi kết quả có phản ứng, tư vấn viên sẽ trấn an khách hàng. Sau đó, tư vấn cho khách hàng đến CDC Cần Thơ làm xét nghiệm khẳng định. Nếu kết quả dương tính với HIV thì chuyển gởi điều trị ARV ngay. Với giang mai, viêm gan B, C, thì tư vấn viên tư vấn khách hàng đến các bệnh viện xét nghiệm, điều trị. Hiện nay, xét nghiệm, điều trị HIV miễn phí.

Hiện nay, Nhóm S đỏ có 11 thành viên nòng cốt được CDC Cần Thơ tập huấn về tư vấn, xét nghiệm HIV và cấp chứng chỉ. Quy trình tư vấn, xét nghiệm được bảo mật qua mã số, theo đúng quy định của Luật Phòng, chống HIV/AIDS. Ngoài ra, nhóm có 6 cộng tác viên và mạng lưới cộng tác viên ở các trường đại học, cao đẳng. Trung bình mỗi tháng, nhóm thực hiện 8 buổi tư vấn xét nghiệm tại quán cà phê Mộc.

Trong năm 2023, Nhóm S đỏ đã cung cấp trên 350 xét nghiệm vừa HIV vừa giang mai; 400 xét nghiệm HIV; khoảng 400 xét nghiệm viêm gan B; khoảng 300 xét nghiệm viêm gan C. Tỷ lệ có phản ứng với HIV chiếm gần 5%, giang mai cũng gần 5%... Qua thống kê, khoảng 87% trường hợp tìm đến Nhóm S đỏ là MSM và 77% chưa được xét nghiệm HIV trước đó.

Mô hình đã hoạt động được 6 năm nay. Từ những ngày đầu vừa kết hợp truyền thông, vừa làm tư vấn xét nghiệm, vừa thuyết phục khách hàng xét nghiệm... đến nay, mô hình tư vấn xét nghiệm HIV tại quán cà phê đã được đông đảo cộng đồng MSM tin tưởng, chủ động đăng ký tham gia.

Anh Đặng Quốc Phong, Trưởng Nhóm S đỏ, cho biết: Ban đầu, cộng đồng không tin vì trước nay nói đến tư vấn, xét nghiệm HIV thì phải do nhân viên y tế thực hiện. Nhờ các tổ chức quốc tế như WHO, Quỹ Toàn cầu và CDC Cần Thơ luôn đồng hành hỗ trợ nâng cao năng lực tư vấn, xét nghiệm cho các thành viên nên dần dần tạo được uy tín trong cộng đồng. Điều hạnh phúc của các thành viên nhóm là giúp được cho cộng đồng của mình hiểu về HIV, phát hiện sớm, điều trị sớm, giữ được sức khỏe để học tập và làm việc; không lây nhiễm HIV cho người khác.

Bài, ảnh: H.HOA