Chỉ trích các ông lớn ngành năng lượng “trục lợi chiến tranh”, Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 1-11 cảnh báo sẽ theo đuổi mức thuế cao hơn đối với lợi nhuận khổng lồ của những tập đoàn này, trừ khi họ sử dụng doanh thu vào việc giúp giảm chi phí tiêu dùng và thúc đẩy sản xuất.

Giá xăng tăng cao khiến cử tri Mỹ bất bình. Ảnh: Getty Images

Tổng thống Biden trên Twitter cho biết các doanh nghiệp năng lượng kiếm được hàng tỉ USD trong quý 3 và dùng số tiền này trả cho các cổ đông giàu có, thay vì đầu tư sản xuất và giảm chi phí cho dân Mỹ. Trong bối cảnh người tiêu dùng phải vật lộn với giá năng lượng cao, ông Biden tuyên bố đây là điều “không thể chấp nhận” và rằng đã đến lúc các “đại gia dầu mỏ” nên đáp ứng trách nhiệm với quốc gia vượt ra ngoài lợi ích của các cổ đông điều hành.

Theo AAA, giá xăng trung bình tại Mỹ hôm 31-10 là 3,76 USD/gallon, giảm từ mức kỷ lục hơn 5 USD của tháng 6 nhưng vẫn cao hơn 60% so với thời điểm ông Biden nhậm chức năm ngoái. Trong buổi phỏng vấn cùng ngày, Tổng thống Biden tiếp tục kêu gọi các công ty năng lượng ngừng trục lợi chiến tranh và giúp hạ giá cho người tiêu dùng bằng cách đầu tư nhiều vốn hơn để nâng cao sản lượng và năng lực lọc dầu. “Nếu không, họ sẽ phải trả mức thuế cao hơn đối với lợi nhuận vượt quá của mình, kèm theo nhiều hạn chế khác” - Tổng thống Biden cảnh báo và nói thêm rằng các quan chức sẽ làm việc với Quốc hội để xem xét vấn đề này.

Bình luận của ông chủ Nhà Trắng được đưa ra vài ngày sau khi ExxonMobil và Chevron công bố báo cáo doanh thu khủng trong quý 3. Theo đó, ExxonMobil đạt lợi nhuận 19,7 tỉ USD - gần gấp 3 lần năm ngoái và cao nhất trong lịch sử 152 năm của hãng, trong khi lợi nhuận của Chevron tăng 84% lên 11,2 tỉ USD. Trước đó, báo cáo của hai ông lớn khác trong ngành năng lượng là TotalEnergies (Pháp) và Shell (Anh) cũng khơi dậy một cuộc tranh luận ở châu Âu về thuế lợi nhuận bất ngờ trong bối cảnh chi phí khí đốt tự nhiên tăng cao do châu Âu huy động tích trữ để bù đắp nguồn cung từ ​​Nga.

Nỗ lực của Nhà Trắng trước bầu cử giữa kỳ

Trong những tuần gần đây, Tổng thống Biden không ngừng kêu gọi các công ty dầu mỏ thay vì tiếp tục làm giàu cho các cổ đông, thì nên tăng sản lượng nhằm giảm chi phí cho người tiêu dùng do giá khí đốt vẫn ở mức cao khi nguồn cung dầu toàn cầu thắt chặt sau đại dịch COVID-19 cũng như ảnh hưởng của cuộc chiến Nga - Ukraine. Lời đề nghị biến thành cảnh báo trong bối cảnh chỉ còn 7 ngày nữa là đến cuộc bầu cử giữa kỳ, quyết định đảng nào sẽ kiểm soát Quốc hội trong hai năm tới.

Theo giới quan sát, giá xăng tăng cùng với các vấn đề kinh tế tiêu cực như lạm phát duy trì ở mức cao đang khiến người dân Mỹ tức giận và trở thành mối quan tâm hàng đầu của cử tri. Nhưng cảnh báo về mức thuế mới của Tổng thống Biden bị cho là “vô ích” vì ý tưởng này không có khả năng thu hút sự ủng hộ chính trị đủ mạnh, kể cả trong nội bộ đảng Dân chủ.

Mặt khác, nhóm kinh doanh và ngành công nghiệp cũng được cho không hỗ trợ chính trị gia 79 tuổi khi nhìn nhận những bình luận mới nhất của tổng thống là một cuộc tấn công có “động cơ chính trị”. “Ðể giảm chi phí năng lượng, chúng ta cần chiến lược năng lượng dài hạn tập trung vào việc thúc đẩy sản xuất, chứ không phải bằng cách đổi lỗi”  - Phó Chủ tịch điều hành kiêm Giám đốc chính sách Phòng Thương mại Mỹ Neil Bradley nhận định.