Tổng thống Ahmadinejad phát biểu trước quốc hội Iran hôm 1-2. Ảnh: AFP

Đàm phán tích cực giữa Iran và IAEA

Sau chuyến thăm và làm việc tại Iran từ ngày 29 đến 31-1 của các thanh sát viên hạt nhân quốc tế, Phó Tổng giám đốc IAEA Herman Nackaerts tuyên bố hai bên đã có các cuộc đối thoại sâu sắc và cam kết sẽ giải quyết “mọi vấn đề còn tồn đọng”. Từ vòng đàm phán cơ bản diễn ra tích cực này, ban lãnh đạo IAEA đã quyết định cử thêm phái đoàn thanh sát viên quốc tế mới tới Iran vào ngày 21-2. Các nhà phân tích đánh giá việc IAEA thông báo trước lịch trình cụ thể đến Iran là dấu hiệu cho thấy họ đã nhận được một vài câu trả lời rõ ràng về các hoạt động hạt nhân của Tehran.

Ngoại trưởng Iran Ali Akbar Salehi cũng tuyên bố hai bên đã có các cuộc hội đàm rất tốt đẹp và đang lên kế hoạch cho các cuộc đàm phán tiếp theo. Ông nhấn mạnh Tehran đã sẵn sàng giới thiệu cho các thanh sát viên quốc tế các địa điểm hạt nhân của Iran, nhưng họ đã không yêu cầu được tới thăm những nơi này trong chuyến đi vừa qua. Trưởng đoàn đàm phán hạt nhân của Iran, ông Saeed Jalili, cũng khẳng định Tehran luôn sẵn sàng “nói chuyện” với các cường quốc và hy vọng các cuộc gặp khác trong tương lai sẽ sớm được diễn ra.

“Bất ngờ tháng Tám” và “Chiến lược 3 bước” của Mỹ

Tờ Csmonitor ngày 1-2 dẫn một báo cáo của Viện nghiên cứu kinh doanh Mỹ cho rằng Iran sẽ có đủ 85kg uranium được làm giàu cấp độ thấp (khoảng 20%) vào tháng 6 và sẽ phát triển thành một quả bom hạt nhân nặng 15 kiloton vào cuối tháng 8 mà tờ báo này đặt thành tít lớn là “Bất ngờ tháng Tám?”. Thông tin này có thể là cơ sở để thuyết phục chính quyền Barack Obama mau chóng giải quyết vấn đề hạt nhân của Iran trước khi Mỹ bắt đầu chiến dịch vận động nước rút cho cuộc bầu cử vào đầu tháng 11 năm nay.

Trước đây, cơ quan tình báo quốc gia Mỹ đã nhiều lần báo cáo trước quốc hội nước này rằng Iran đã chính thức chấm dứt chương trình hạt nhân vì mục đích quân sự từ năm 2003. Nhưng hồi cuối năm 2011, dư luận nghi ngờ Mỹ muốn sử dụng IAEA làm báo cáo buộc tội Iran đang tìm cách làm giàu uranium một cách bí mật cho mục tiêu sản xuất vũ khí hủy diệt.

Từ cáo buộc trên, theo hãng tin Bloomberg ngày 2-2, một nhóm nghiên cứu chính sách an ninh quốc gia lưỡng đảng của Mỹ đã đề xuất kế hoạch cung cấp thêm 200 quả bom thông minh GBU-31 và một số máy bay tiếp nhiên liệu giúp đồng minh Israel tấn công tiêu hủy các cơ sở hạt nhân của Iran. Hiện nay, Israel đang có trong tay khoảng 100 quả bom phá hủy boong-ke GBU-28 do Mỹ cung cấp.

Chính nhóm nghiên cứu này cũng đã đề xuất “chiến lược 3 bước” là ngoại giao, trừng phạt kinh tế và tấn công quân sự chống Iran. Kiến nghị trên đúng vào lúc Tham mưu trưởng quân đội Israel, Trung tướng Benny Ganttz vừa tuyên bố nước này phải sẵn sàng triển khai các khả năng quân sự tấn công Iran nếu các biện pháp trừng phạt kinh tế không thể ngăn chặn Tehran từ bỏ chương trình hạt nhân gây tranh cãi.

Michael T. Klare, giáo sư nghiên cứu về các vấn đề hòa bình và an ninh thế giới của Đại học Hampshire (Mỹ), có bài viết trên tờ Thời báo châu Á hôm 2-2 nhận định một cuộc chiến mới tại vùng Vịnh là khó tránh khỏi bởi chính quyền Obama muốn kiểm soát Eo biển Hormuz không chỉ vì dầu mỏ, mà còn vì thế thống trị độc tôn của Mỹ tại Trung Đông.

Iran đã sẵn sàng ứng phó

Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad hôm 1-2 tuyên bố trước quốc hội Iran rằng bất chấp lệnh cấm vận ngặt nghèo của phương Tây, nền kinh tế có mức GDP 484 tỉ USD của nước này vẫn có thể đạt tốc độ tăng trưởng 8% trong năm nay. Theo hãng tin Pháp AFP, tuy ngân sách của Iran trong tài khóa 2011-2012 bị cắt giảm 14%, nhưng nó chỉ được tính trên nguồn thu nhập dầu mỏ với giá 82 USD/thùng so với khoảng 100 USD/thùng hiện nay. Ngân hàng trung ương Iran đang dự trữ 120 tỉ USD ngoại tệ cùng với hơn 900 tấn vàng trị giá 54 tỉ USD.

Cũng tờ Thời báo châu Á hôm 30-1 nhận định, Iran đã chuẩn bị tốt từ nhiều năm qua cho tình huống chiến tranh tồi tệ với Mỹ và Israel. Với sự hỗ trợ kỹ thuật của Trung Quốc và Nga, Iran thật sự là một cường quốc quân sự với đầy đủ trang thiết bị hiện đại và tinh vi. Giáo sư Klare cho rằng Mỹ và phương Tây đang dồn Iran vào chân tường và nước này sẽ quyết tâm đáp trả một cách sòng phẳng. Một cuộc chiến hủy diệt trong bối cảnh thế giới đang lâm vào khủng hoảng tài chính nghiêm trọng là điều mà dư luận quốc tế không muốn xảy ra, lẽ nào Mỹ-Israel vẫn mạo hiểm?

KIẾN HÒA (Tổng hợp)